Cemerat Köprüsü
| Cemerat Köprüsü جسر الجمرات | |
|---|---|
 Yeni Cemerat Köprüsü'nün 2017 yılındaki Hac sezonundan bir görüntüsü. | |
 | |
| Taşınan | Yaya |
| Konum | Mina, Mekke, Suudi Arabistan |
| Koordinatlar | 21°25′17″K 39°52′22″D / 21.42139°K 39.87278°D |
| Uzunluk | 950 metre[1] |
| Genişlik | 80 metre[1] |
| Başlangıç tarihi | 2006 |
| Bitiş tarihi | 2009 |
| Yapım maliyeti | 1.1 milyar $[1] |
Cemerat Köprüsü (Arapça: جسر الجمرات; transliterasyon: Jisr Al-Jamarat), Suudi Arabistan'ın Mekke şehri yakınlarındaki Mina'da bulunan ve Müslümanlar tarafından Hac ibadeti kapsamındaki şeytan taşlama sırasında kullanılan bir yaya köprüsüdür. Köprünün amacı, hacıların üç cemre sütununa zeminden ya da köprüden taş atabilmelerini sağlamaktır. Cemerat, şeytan taşlama sırasında atılan taşlara ve bu taşların atıldığı yerlere verilen cemre kelimesinin çoğuludur.[2]
Köprü, geçmişte yaşanan izdihamlar nedeniyle hac ibadetinin en tehlikeli noktası olarak nitelendirilmektedir.[1]
Geçmişi
[değiştir | kaynağı değiştir]1960'lardan itibaren şeytan taşlama ritüelini gerçekleştirebilecek hacı sayısını artırmak amacıyla çalışmalar yapılmaya başlandı. 1963 yılında mevcut köprünün eskisi inşa edildi. Köprünün zamanla yetersiz kalması ve yaşanan izdihamlar sonucu hacıların ölmesi nedeniyle Suudi Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, 2000'li yılların başında mevcut köprüyü değiştirerek Cemerat bölgesinin yeniden tasarlanması için çalışmalara başladı. Bu doğrultuda kalabalığın güvenli bir şekilde ibadetlerini yerine getirebileceği modellemeler yapıldı.
2003 ve 2004 Hac dönemlerinde yaşanan ölümlü izdihamlar sonrasında proje hızlandırıldı. 350 civarında hacının köprünün girişinde ezilerek öldüğü Ocak 2006'daki Hac döneminin hemen ardından da eski köprü yıkıldı ve yeni köprünün inşaatına başlanıldı.[1] Saudi Binladin Group tarafından yapılan projede Suudi hükûmeti 1,1 milyar dolar harcayarak alanı tamamen elden geçirdi. Köprüyü 11 giriş ve 12 çıkış, yaya tünelleri, yürüyen merdivenler ve acil kaçış yolları içeren çok katlı bir kompleks haline getirdi.[1] Köprü, 80 metreye kadar genişletildi. 950 metrelik uzunluğu ile saatte 300 bin hacıyı taşıyabilecek şekilde tasarlandı.[1] Ayrıca en üst katta hacıları aşırı güneş ışığından korumak için her cemre sütununa kanopiler de yapıldı.[1] Kompleksin kliması, sıcaklığı yaklaşık 29 santigrat dereceye kadar düşürebilen su fıskiyeleriyle desteklenmektedir.[1] Yeni köprü kısmen 28 Aralık 2006 – 2 Ocak 2007 tarihlerindeki Hac dönemine yetiştirildi. Tamamen bitirilmesi ise 2009 yılını buldu.
Yeni köprü yapıldıktan sonra sonraki Hac dönemlerinde izdihamların önüne geçilmesine rağmen en ölümcül izdiham 2015'te yaşandı.[1] İzdiham, köprüye giden 204 ve 223 numaralı sokakların kesiştiği noktada meydana geldi ve 1000 ila 2500 arasında hacı hayatını kaybetti.
Güvenlik sorunları
[değiştir | kaynağı değiştir]Hac sırasında köprüdeki aşırı kalabalık, tehlike yaratabilmekte ve bazen bu tehlikeler ölümle sonuçlanabilmektedir. Ölümlü izdihamların çoğu eski köprüde yaşanmasına rağmen en ölümcül izdiham 2015 yılında yeni köprüde gerçekleşmiştir. Köprüde gerçekleşen bazı ölümcül izdihamlar şöyledir.
- 23 Mayıs 1994'te meydana gelen izdihamda en az 270 hacı hayatını kaybetti.
- 9 Nisan 1998'de köprünün kuzey bölümünün doğu girişinde en az 118 hacı ezilerek öldü, 180 hacı yaralandı.[3]
- 5 Mart 2001 tarihinde yaşanan izdihamda 35 hacı ezilerek hayatını kaybettı.
- 11 Şubat 2003'te şeytan taşlama ritüeli 14 hacının hayatına mal oldu.[4]
- 1 Şubat 2004 tarihinde meydana gelen izdihamda 251 hacı ölürken 244 hacı da yaralandı.[5]
- 12 Ocak 2006 tarihinde meydana gelen izdihamda en az 346 hacı ölmüş ve en az 289 hacı da yaralanmıştır.
- 24 Eylül 2015 tarihinde köprü yakınındaki çadır kentte meydana gelen faciada 1.100[6] ila 2.431 kişi hayatını kaybetmiş, 934 kişi yaralanmıştır.[7][8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j Jeavans, Christine (25 Eylül 2015). "Hajj: Jamarat bridge, a deadly pinch point". bbc.com. 31 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ Aras, M. Özgü. "Cemre". islamansiklopedisi.org.tr. 28 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ "BBC News – MIDDLE EAST – Saudis identifying nationalities of 118 dead pilgrims". bbc.co.uk. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ "BBC NEWS – Middle East – Fourteen killed in Hajj stampede". bbc.co.uk. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ "BBC NEWS – Middle East – Hundreds killed in Hajj stampede". bbc.co.uk. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ Piggott, Mark (26 Eylül 2015). "Hajj stampede death toll 'rises to 1,100' as Saudi Arabia faces criticism over safety record". itv. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2015.
- ^ "Hajj stampede: At least 717 killed in Saudi Arabia". 24 Eylül 2015. 6 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
- ^ Browning, Noah (27 Eylül 2015). "Haj death toll rises to 769, Iran denounces 'crime'". Dubai: Reuters. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2024.
