Przejdź do zawartości

Chodaczków Mały

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chodaczków Mały
Мали́й Хода́чків
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Rejon

tarnopolski

Populacja (2001)
• liczba ludności


1503

Nr kierunkowy

+380 3529

Kod pocztowy

47741

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Chodaczków Mały”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Chodaczków Mały”
Ziemia49°29′13″N 25°50′09″E/49,486944 25,835833
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Chodaczków Mały (ukr. Мали́й Хода́чків) – wieś na Ukrainie w rejonie tarnopolskim obwodu tarnopolskiego. Liczy 1503 mieszkańców (2001 rok).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o miejscowości (pod nazwą Kaczawa - obecnie część wsi) pochodzi z 1464 roku[1]. Wieś zrujnowały najazdy tatarskie z lat 1508, 1515 і 1516[2].

Od połowy XVI do połowy XVII wieku wieś należała do Potockich. W XVII wieku nazywana Chodaczkowem lub Kaczową. W 1765 roku Chodaczków Mały należał do królewskiego majątku Borki a był oddany dożywotnio Wiktorowi Zaleskiemu. W XIX wieku wieś należała do Baworowskich. W 1849 roku otwarto tu szkołę, w 1896 roku funkcjonowały folwark, młyn i dwie karczmy[2].

W formacjach Strzelców Siczowych i UHA służyło blisko 50 mieszkańców wsi[2].

W dwudziestoleciu międzywojennym we wsi działały towarzystwa Proswita, Sokił, Silśkyj Hospodar, Ridna Szkoła, Sojuz Ukrajinok i spółdzielnia[1]. 19 września 1930 roku w ramach tzw. drugiego wystąpienia UWO podpalono dworzec w Chodaczkowie Małym[3]. Podczas pacyfikacji Małopolski Wschodniej wojsko polskie zniszczyło mienie ukraińskich stowarzyszeń, na wieś nałożono kontrybucję w wysokości 700 złotych oraz kilku wozów zboża i furażu[2].

W 1932 roku we wsi była czteroklasowa szkoła, dwa zakłady tłuszczowe i młyn[2].

Przed 1939 koło wsi istniała osada Jagiellonów, gdzie w 1938 poświęcono kościół św. Stanisława Biskupa[4].

21 sierpnia 1941 roku 184 mieszkańców Chodaczkowa Małego poparło Akt odnowienia Państwa Ukraińskiego przez OUN-B. Podczas II wojny światowej w szeregach Armii Czerwonej zginęło lub zaginęło 109 mieszkańców wsi[2].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkająca we wsi Polka Paulina Czajka oraz ukraińskie rodziny Bałyków (Josyp i Franciszka oraz ich córka Chełena) i Wertepnych (Wiktor i Lucyja z d. Bałyk) udzielali pomocy Żydom, za co po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował ich tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[5][6][7][8][9][10][11].

Według Komańskiego i Siekierki w lutym 1944 roku bojówka ukraińska zabiła we wsi 20 Polaków. Po tym wydarzeniu pozostali Polacy ewakuowali się z Chodaczkowa Małego[12]. 31 stycznia 1945 roku w Chodaczkowie Małym doszło do walki 14 członków UPA z blisko 80 żołnierzami Wojsk Wewnętrznych i członkami batalionu niszczycielskiego (IB). Według Wojcechiwskiego i Melnyczuka po stronie sowieckiej zginęło 14 ludzi, zarekwirowano mienie Ukraińców i spalono 3 gospodarstwa[2]. Według Komitetu Ziem Wschodnich w tym czasie aresztowań Ukraińców w Chodaczkowie Małym dokonywał polski IB z Borków Wielkich[13]. Ponad 130 mieszkańców wsi zginęło, bądź spotkały ich represje z tytułu przynależności, względnie wspierania OUN i UPA[2].

W 1948 roku chłopów z Chodaczkowa Małego przymusowo wcielono do trzech kołchozów. W 1950 roku kołchozy we wsi zjednoczyły się, w 1955 roku do tegoż kołchozu dołączono kołchoz w Konstantynówce[2].

W 2004 roku we wsi funkcjonowały: szkoła, klub, biblioteka, cegielnia, masarnia, młyn[1]. W 2014 roku młyn był nieczynny[2], działało przedszkole, grupa folklorystyczna Chodaky, 4 sklepy, przedsiębiorstwo agroturystyczne[2].

Religia

[edytuj | edytuj kod]

Parafia greckokatolicka na miejscu[14]. W XIX w. żyjący w Chodaczkowie Małym rzymscy katolicy należeli do parafii w Hałuszczyńcach[15].

  • cerkiew św. Michała z końca XVIII wieku, rozbudowana po I wojnie światowej[16].
  • kapliczka (1993)[1]
  • figura dla obrony przed błyskawicami z 1872 roku[1]
  • figura Najświętszej Marii Panny (1997)[1]
  • figura Chrystusa (2007)[2]

Pomniki

[edytuj | edytuj kod]

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1832 rok: 978 mieszkańców[2]
  • 1880 rok: 1351, w tym 1200 grekokatolików, 75 rzymskich katolików, 76 wyznawców judaizmu[15].
  • 1921 rok: 1906, w tym 1813 Ukraińców, 77 Polaków i 16 Żydów[12];
  • 1931 rok: 2238[12]
  • 2001 rok: 1503

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i Р. Войцехівський, Б. Мельничук. Малий Ходачків // Тернопільський енциклопедичний словник : у 4 т. / редкол.: Г. Яворський та ін. — Тернопіль : Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2004. — Т. 1 : А — Й. — С. 1. — ISBN 966-528-197-6.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Wiktor Unijat-Karpowycz: Малий Ходачків. W: Тернопільщина. Історія міст і сіл : у 3 т. — Тернопіль : ТзОВ «Терно-граф», 2014. — T. 3 : М — Ш. — С. 396–398. — ISBN 978-966-457-246-7
  3. ↑ Lucyna Kulińska, Działalność terrorystyczna i sabotażowa nacjonalistycznych organizacji ukraińskich w Polsce w latach 1922-1939, Kraków 2009, ISBN 978-83-7188-147-3, s. 615
  4. ↑ Poświęcenie kościółka w Jagiellonowie. „Wschód”. Nr 84, s. 8, 20 maja 1938. 
  5. ↑ Czajka Paulina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-27]. (ang.).
  6. ↑ Balyk Iosip & Franciszka ; Daughter: Helena. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-27]. (ang.).
  7. ↑ БАЛИК ЙОСИП. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-05-27]. (ukr.).
  8. ↑ БАЛИК ФРАНЦІШКА. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-05-27]. (ukr.).
  9. ↑ БАЛИК ХЕЛЕНА. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-05-27]. (ukr.).
  10. ↑ ВЕРТЕПНИЙ ВІКТОР. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-05-27]. (ukr.).
  11. ↑ ВЕРТЕПНА (БАЛИК) ЛЮЦИЯ. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-05-27]. (ukr.).
  12. ↑ a b c Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 362, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.
  13. ↑ Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom I. Kraków 2002, ISBN 83-88527-32-0, s. 331
  14. ↑ МАЛОХОДАЧКІВСЬКА ПАРАФІЯ УКРАЇНСЬКОЇ ГРЕКО-КАТОЛИЦЬКОЇ ЦЕРКВИ ХРАМУ СВЯТОГО МИХАЇЛА
  15. ↑ a b Filip Sulimierski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1914, s. 604.
  16. ↑ Grzegorz Rąkowski, Paweł Luboński, Podole. Przewodnik po Ukrainie Zachodniej. Część II, Pruszków: Rewasz, 2006, s. 145, ISBN 83-89188-46-5, OCLC 69287000.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chodaczków_Mały&oldid=73867471”