Christa Ludwig

Christa Ludwig
	; Christa Ludwig (2015)
Data i miejsce urodzenia	16 marca 1928 ; Berlin
Pochodzenie	niemieckie
Data i miejsce śmierci	24 kwietnia 2021 ; Klosterneuburg
Typ głosu	mezzosopran
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	śpiewaczka
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Christa Ludwig (ur. 16 marca 1928 w Berlinie^[1]^[2], zm. 24 kwietnia 2021 w Klosterneuburgu^[3]) – niemiecka śpiewaczka, mezzosopran.

Życiorys

Pochodziła z muzycznej rodziny, jej ojciec Anton Ludwig występował jako tenor, matka Eugenie Besalla jako mezzosopran^[1]^[4]. Początkowo uczyła się śpiewu od matki, następnie studiowała we Frankfurcie nad Menem u Felicie Hüni-Mihacsek^[1]^[4]. Na scenie zadebiutowała w 1946 roku rolą Orlovsky’ego w Zemście nietoperza Johanna Straussa^[1]^[4]. W następnych latach występowała w Darmstadcie, Hanowerze, Hamburgu oraz na festiwalu w Salzburgu^[1]. W 1955 roku Karl Böhm powierzył jej rolę Cherubina w Weselu Figara w Operze Wiedeńskiej i odtąd przez ponad 30 lat była związana z tym teatrem^[1], w 1962 roku przyznano jej tytuł Kammersängerin^[4]. W 1959 roku debiutowała w nowojorskiej Metropolitan Opera, a w 1969 roku w londyńskim Covent Garden Theatre^[4]. Wystąpiła na festiwalu Bayreuth w roli Brangeny w Tristanie i Izoldzie (1966) oraz Kundry w Parsifalu (1967)^[1]. Po raz ostatni wystąpiła publicznie w 1994 roku, dając recital w Wiedniu^[1]^[4].

Zasłynęła wykonaniami ról z oper W.A. Mozarta i Richarda Straussa, wykonywała też partie sopranowe (m.in. Leonory w Fideliu Beethovena, Lady Makbet w Makbecie Verdiego, Marszałkowej w Kawalerze srebrnej róży Richarda Straussa, Marii w Wozzecku Albana Berga^[1]). Brała udział w prawykonaniach dzieł współczesnych, w tym Der Sturm Franka Martina (1956), Die Schule der Frauen Rolfa Liebermanna (1957) i Der Besuch der alten Dame Gottfrieda von Einema (1971)^[1]. Występowała z wybitnymi dyrygentami, m.in. z Karlem Böhmem, Leonardem Bernsteinem i Herbertem von Karajanem^[5]. Wykonywała także pieśni Schuberta, Schumanna, Brahmsa, Wolfa, Mahlera i Richarda Straussa^[4]. Dokonała licznych nagrań płytowych, w tym kilkudziesięciu z repertuarem operowym^[1].

W latach 1957–1970 była zamężna ze śpiewakiem Walterem Berrym^[4]. Od 1972 roku jej mężem był francuski aktor i reżyser Paul-Émile Deiber, który zmarł w 2011 roku^[6]. Artystka opublikowała autobiografię ...und ich wäre so gern Primadonna gewesen (Berlin 1994)^[4].

Odznaczenia

1969 – Krzyż Honorowy za Naukę i Sztukę (Austria)^[2]
1988 – krzyż komandorski Orderu Sztuki i Literatury (Francja)^[2]
1989 – krzyż kawalerski Legii Honorowej (Francja)^[2]
1994 – Wielka Odznaka Honorowa za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria)^[2]
1995 – krzyż komandorski Orderu Narodowego Zasługi (Francja)^[2]
2007 – Wielka Srebrna Odznaka Honorowa za Zasługi dla Republiki Austrii (Austria)^[7]
2010 – krzyż komandorski Legii Honorowej (Francja)^[8]
2015 – krzyż wielkiego oficera Orderu Narodowego Zasługi (Francja)^[9]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 5. Część biograficzna klł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997, s. 427. ISBN 978-83-224-3303-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Christa Ludwig: In My Own Voice. Memoirs. New York: Limelight Editions, 1999. ISBN 0-87910-281-0.
↑ Opernlegende Christa Ludwig verstarb mit 93 Jahren. tt.com, 2021-04-25. [dostęp 2021-04-25]. (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2198–2199. ISBN 0-02-865529-X.
↑ Jürgen Kesting: Meine Angst vor dem A. faz.net, 2018-03-16. [dostęp 2021-04-26]. (niem.).
↑ Georg Hochmuth: Klosterneuburg - Opernstar Christa Ludwig mit 93 Jahren gestorben. noen.at, 2021-04-26. [dostęp 2021-04-27]. (niem.).
↑ Anfragebeantwortung. parlament.gv.at. s. 1788. [dostęp 2021-03-23]. (niem.).
↑ Opéra: la chanteuse Christa Ludwig faite commandeur de la Légion d'honneur. lepoint.fr, 2010-06-09. [dostęp 2021-03-23]. (fr.).
↑ Décret du 20 novembre 2015 portant élévation aux dignités de grand'croix et de grand officier. legifrance.gouv.fr. [dostęp 2021-03-23]. (fr.).

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 5. Część biograficzna klł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997, s. 427. ISBN 978-83-224-3303-4.

[memoirs-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Christa Ludwig: In My Own Voice. Memoirs. New York: Limelight Editions, 1999. ISBN 0-87910-281-0.

[tt-3] Opernlegende Christa Ludwig verstarb mit 93 Jahren. tt.com, 2021-04-25. [dostęp 2021-04-25]. (niem.).

[baker-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2198–2199. ISBN 0-02-865529-X.

[faz-5] Jürgen Kesting: Meine Angst vor dem A. faz.net, 2018-03-16. [dostęp 2021-04-26]. (niem.).

[noen-6] Georg Hochmuth: Klosterneuburg - Opernstar Christa Ludwig mit 93 Jahren gestorben. noen.at, 2021-04-26. [dostęp 2021-04-27]. (niem.).

[imfname-7] Anfragebeantwortung. parlament.gv.at. s. 1788. [dostęp 2021-03-23]. (niem.).

[lepoint-8] Opéra: la chanteuse Christa Ludwig faite commandeur de la Légion d'honneur. lepoint.fr, 2010-06-09. [dostęp 2021-03-23]. (fr.).

[legifrance-9] Décret du 20 novembre 2015 portant élévation aux dignités de grand'croix et de grand officier. legifrance.gouv.fr. [dostęp 2021-03-23]. (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]