İçeriğe atla

Coca-Cola

Bağlantıları değiştir
Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Coca-Cola
Coca-Cola, tarihi tasarım özelliklerinin çoğunu modern cam şişelerde korumuştur.
TipKola
ÜreticiThe Coca-Cola Company
KökenAmerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri
İlk üretim yılı8 Mayıs 1886 (138 yıl önce) (1886-05-08)
RenkKaramel
Değişik biçimleriCoca-Cola Light
Kafeinsiz Coca-Cola
Coca-Cola Zero Sugar
Coca-Cola Cherry
Coca-Cola Vanilla
Coca-Cola Citra
Coca-Cola Lime
Maaza
Bağlantılı ürünlerPepsi
Cola Turka
RC Cola
Afri-Cola
Inca Kola
Est Cola
Web sitesihttps://www.coca-cola.com/tr/tr

Coca-Cola, Amerika Birleşik Devletleri kökenli, karamelize şekerle tatlandırılmış, alkolsüz içecek markası. Dünyada en fazla tüketilen meşrubat olan Coca-Cola uluslararası araştırma ajansı Interbrandin sıralamasında 2005-2016 yılında dünyanın en pahalı markası olarak tanındı.[1] Coca-Cola ve çeşitli alkolsüz içecek markalarının sahibi, merkezi ABD'nin Georgia Eyaleti'nde, Atlanta şehrinde bulunan çok uluslu şirket The Coca-Cola Company'dir. Markanın adı Kola fındığı, kafein kaynağı ve koka yaprakları isimlerinin birleşmesinden oluşmuştur. Coca-Cola'da kullanılan malzeme ve kimyasal ürünlerin yayınlanmış olmasına rağmen Coca-Cola'nın formülü bugüne kadar ticari sır olarak kalmıştır. 1886'da kurulan şirketin hisseleri, New York Borsası'nda KO kısaltması ile işlem görür. Şirket daha sonra dünya çapında 200'den fazla ülkede lisanslı Coca-Cola ürünleri, şişeleme, filtrelenmiş su, tatlandırıcılar ve konsantreleri üretmektedir. The Coca-Cola Company ayrıca büyük restoran ve gıda hizmeti dağıtıcılara konsantre satmaktadır.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yıllar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Coca Cola içen süslü kıyafetli kadın (Hilda Clark) gösteren reklam afişi. Aynada Drink Coca-Cola 5¢", masa üzerindeki kartta "Home Office, The Coca-Cola Co. Atlanta, Ga. Branches: Chicago, Philadelphia, Los Angeles, Dallas". yazıları yer almaktadır (1890'lı yıllar).

Coca-Cola'nın mucidi 1886 yılında onun ilk formülünü yaratan John S. Pemberton'dur. Amerikan İç Savaşında albay gibi hizmet eden ve yaralanan Pemberton morfin bağımlısı idi ve tehlikeli olmasına rağmen afyon bulmaya çalışıyordu. Columbus'ta kimyager ve eczacı olarak çalışan Pemperton'un aklına kokainli şarap yapmak geldi. Kendi özel geliştirdiği formül ve karışımlarla Pemberton French Wine Coca'yı 1885 yılında icat etti. Kola özütü, şarap ve koka yaprağı karışımından oluşan ürününü bir yıl sonra piyasaya sürdü.[2] Fakat Atlanta yasaları nedeniyle üründe kullanılan kokain yaprağı ve alkol başına dert oldu. Bu yüzden bu işi bırakmak zorunda kalan John 8 Mayıs 1886 yılında Atlanta'da pirinç bir çaydanlıkta serinletici alkolsüz bir şurup yaptı. Karbonatlı su ile karıştırdığı şurubu dostlarına ikram etti. Bu yeni şurup öylesine beğenildi ki, Pemberton eczanesinin bahçesinde bardağı 5 cent'ten satışa sundu. Pembertonun ortağı Frank Robinson ürüne Coca Cola adını verdi Coca-Cola'nın bugüne kadar değişmeden gelen logosunu yarattı.

29 Mayıs 1886 tarihinde ilk Coca-Cola reklamı The Atlanta Journal'da yayınlandı. İlanda kullanılan slogan “Nefis ve Serinletici” idi. 1888 tarihinde piyasada Coca-Cola'nın 3 versiyonu satılıyordu, Pemberton ve 4 iş insanı: J. C. Mayfield, A.O. Murphey, C.O. Mullahy ve E.H. Bloodworth tarafından anlaşmasız bir ortaklık kurulmuştu.

Bundan sonra Coca-Cola'nın yöneticiliği ve telif hakları konusunda sayısız hesapsız tartışmalar ve çatışmalar meydana çıktı. 24 Mart 1888 tarihinde Coca-Cola şirketinin resmi hissedarları John'un oğlu Charley Pemberton ve Woolfolk Walker, kız kardeşi Margaret Dozier ve Fulton County mahkemesinin kararı ile Asa Griggs Candler oldu. Amma Candler ve Walkerle Charley Pembertonla aralarında anlaşılmazlık yaşandı. Bu çatışmaya sebep John Pembertonun imzaladığı tek hakların uygulanmasına ilişkin belgeye attığı imzayı unutması idi. Sonra ise Charley Pemberton'un Coca-Cola'nın en büyük hissesine sahip olması, bu şirket oluşturulurken babasının sahip olduğu paydan kaynaklanmıştır. Bundan sonra rekabet esasen iki taraf arasında Charley Pemberton ve Asa Candlerin oğlu Charles Candler'in arasında daha keskin karakter almıştır.[3][4] 1888 yılı 16 Ağustos'ta Pemperton öldü ve Asa Griggs Candler 1891 yılında Cahrley Pemberton'a ait hissenin üçte birlik bölümünü, Walker hissenin yüzde 50 hissesini, Coca Cola'nın haklarını ve reçetesini 2300 dolar karşılığında satın aldı. 1892 yılında The Coca-Cola Company adıyla sermayesi 100.000 dolar olarak anonim şirket kuruldu. Bu, Coca-Cola tarihinde dönüm noktası oldu ve bundan sonra Coca-Colanın geniş çaplı üretimine başlandı. Asa Candler'e türlü yolla engel olmaya çalışan Charley Pemberton 23 Haziran 1894 yılında 40 yaşında afyon bağımlılığından Atlanta Grady Hastanesinde öldü.

Coca Cola şişesi,1915
Coca Colanın mucidi John S. Pemberton

Şirketin gelişmesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

1892 yılında Asa Candler The Coca-Cola Company şirketini kurdu ve ürünü geliştirmek için çaba sarf etmeye başladı. 12 Mart 1894 tarihinde Coca-Cola ilk kez şişede satılmaya başlandı. Büyük çaplı şişeleme yöntemine ise 5 yıl sonra geçildi. İlk reklam banneri 1894 yılında Georgia eyaletinin Kartersvil kentinde hazırlanarak asıldı. Candler reklam kampanyalarıyla Coca-Cola'yı ABD'nin tümüne yaymaya çalıştı. Şirketi, o dönemde çok sevilen bir yöntem olan parasız kupon dağıtma uygulamasına geçti. Kuponu getiren müşteriye bir bardak Cola parasız veriliyordu. Candler hedefine 1895'te erişti. Coca-Cola ABD'nin bütün federal eyaletlerinde satıştaydı. Meşrubat şişeleme ve satış hakları 1899'da 1 $’a Chattanooga, Tennessee'den olan Benjamin F. Thomas ve Joseph B. Whitehead tarafından Candler’dan alınmıştır.

1905 yılına kadar Coca Cola ürünlerinde kokanın kullanılması ve uyuşturucu bağımlılığına sebep olduğu konusundaki tepkilerin artması sonucunda şirket geri adım attı; içeriği 1905′te hafif değiştirildi ve içeriğinde bulunan kokain elementleri tamamen çıkartıldı.

1917 yılında Asa Griggs Candler işinden çekilerek politikaya atıldı ve Atlanta Belediye başkanlığına seçildi.

Ailesi 1919 yılında Coca Cola Company’i 25 milyon dolara Atlanta’nın bir bankalar konsorsiyumuna sattı. Dört yıl sonra Robert Woodruff yönetici olarak şirketin başına geçti. Robert Woodruff yaptığı yatırımlar, reklam ve geliştirmelerle Coca-Cola’yı uluslararası düzeyde ferahlatıcı tek içecek haline getirmeyi başardı.[5]

Coca cola kuponu,1888

1915 yılında tasarımcı Earl R. Dean 6,5 ABD sıvı onsu (190 mL) miktarlı yeni bir şişe tasarladı. 1916 yılında Fig Cola, Candy Cola, Cold Cola, Cay-Ola ve Koca Nola gibi taklitçi markalara karşı 153 dava açıldı. 1955 yılında "Coca-Cola" 10, 12 ve 26 onsluk şişelerde ürünlerini satmaya başladı.

1980 yılında "Coca-Cola" Moskova'da Olimpiyat Oyunları'nın resmi içeceği oldu. 1982 yılında diyet kola üretimine başladı.

Daha sonra, rekabet baskısı altında, kafein ve şekersiz içecekler dışında, Coca-Cola Company Classic Coke, New Coke, Cherry Coke, Tab, Caffeine-Free New Coke, Caffeine-Free Diet Coke ve Caffeine-Free Tab. üretmeye başladı.

"Coca-Cola" 4 Aralık 2007 yılında 210 gram ağırlığında 0.33 litre kapasiteli yeni bir cam şişe tanıttı.

Ocak 2011'de, Kaliforniya'da karamel rengi bulunan 4-metilimidazolden, gün içinde 16 mg almanın önemli bir risk olmadığını belirten (muhtemel kanserojen) "Güvenli İçme Suyu ve Zehirli İnfaz Yasası" listelendi. (1986) "Coca-Cola" ve "Pepsi"de kullanılan madde insanların ortalama tüketimine göre çok daha azdır. Gıda endüstrisi birçok gıdada ek uyarıların çıkması için ihtiyacı işaret ederek, bu karara karşı çıktı.

2012 yılı Mart ayında, "Coca-Cola" ve "Pepsi" Yeni Kaliforniya standartlarını karşılamak için karamel renklendirici üretiminde değişiklikler hakkında bilgi verildi. Kaliforniya'da satılan içecekler, yeni şartlara uygun hale getirildi. Avrupa'da kullanılan karamel boyaları hazırlamak için bir yöntem yaratılıp, 4-metilimidazol içeriği aynı şekilde muhafaza edilmektedir.

Coca-Cola şişeleme fabrikası. 8 Ocak 1941, Montreal, Kanada.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Coca-Cola, Amerikan yaşam tarzının bir simgesi olarak önce Avrupa'da, ardından tüm dünyada yaygın reklam kampanyaları ile büyük pazar payı kazanmıştır. Soğuk Savaş ardından eski Sovyetler Birliği topraklarında ve Doğu Avrupa'da üretim ve satışa başladı, bu bölgelerde de alkolsüz içecek pazarında güçlü duruma geldi. Yönetim Kurulu Başkanı (CEO) 1 Mayıs 2017 tarihinden itibaren, görevi Muhtar Kent'ten devralan İngiliz iş insanı James Quincey'dir.[6]

Coca Cola ve Pepsi'yi üreten şirketler, California yasaları gereği ürünlerine kanser uyarısı konmaması için bu içeceklerin formülünü değiştirmiştir. Yeni formüle göre içeceklere karamel rengini veren 4 - metilimidazol maddesinden daha az kullanılması kararlaştırılmıştır. 4 - metilimidazol, California eyaletinin kansere yol açtığı düşünülen maddeler listesinde yer almaktadır. Coca Cola ve Pepsi'yi üreten şirketler, California'da satılan ürünlerinde zaten yeni formülü kullanmaya başlamıştır.[kaynak belirtilmeli]

Ancak yeni formülün artık ABD genelinde de yaygın şekilde kullanılacağı, bunun üretim açısından daha verimli olduğu belirtilmektedir. Coca Cola şirketinin temsilcisi Diana Garza-Ciarlante Associated Press haber ajansına yaptığı açıklamada, iddianın 'bilimsel açıdan bir temeli olmadığını' savunduğu uygulamadan zarar görmemek için bu kararı aldıklarını, ancak ürünlerinin bir sağlık riski taşımadığını vurgulamıştır.[kaynak belirtilmeli]

Söz konusu kimyasal madde, bir araştırmada kullanılan denek fareleinde kansere yol açmıştır.[kaynak belirtilmeli] Ancak Amerikan İçecekleri Birliği bunun insanlar için risk taşıdığına dair bir kanıt olmadığını belirtmektedir. ABD Gıda ve İlaç Dairesi' de laboratuvar deneylerinde farelere verilen miktarda kimyasalın kana karışması için bir insanın bin kutu Coca Cola ya da Pepsi içmesi gerekeceğini iddia etmektedir.[kaynak belirtilmeli]

Gıda sektöründeki gelişmeleri takip eden Beverage Digest adlı araştırma şirketine göre Coca Cola ve PepsiCo, gazlı içecek pazarının yaklaşık yüzde 90'ına hakim durumdadır. Her iki şirket tarafından da içeceklerin lezzetinde bir değişiklik fark edilmeyeceğinin altını çizilmektedir.[6]

Hisse yapısı

[değiştir | kaynağı değiştir]
20 Şubat 1929'da yayınlanan, Coca-Cola Company'nin 20 Hissesine İlişkin A Sınıfı Hisse Senedi Satın Alma Sertifikası

Coca-Cola, 1919'dan bu yana halka açık bir şirkettir. Halka açıklık oranı %100'dür.[7][8] Hisse senetleri New York Menkul Kıymetler Borsası'nda "KO" sembolüyle işlem görmektedir.[9] 1919'da 40 dolara satın alınan bir hisse senedi, tüm temettülerin yeniden yatırılmasıyla birlikte, 2012'de enflasyona göre ayarlanan yıllık %10,7 artışla 9,8 milyon dolar değerindedir.[10] SunTrust Bankası, Coca-Cola'nın 1919'daki halka arzına aracılık ettiği için 100.000 dolar aldı, banka bu hisseyi 2012 yılında 2 milyar doların üzerinde bir fiyata sattı.[11] 1987'de Coca-Cola bir kez daha borsa performansının göstergesi olarak kabul edilen Dow Jones Borsası endüstri endeksi'ni oluşturan 30 hisseden biri oldu, daha önce 1932'den 1935'e kadar bir Dow hisse senediydi.[12] Coca-Cola, 1920'den bu yana temettü ödüyor ve 2019'dan itibaren 57 yıl boyunca her yıl artırıyor.[13][14][15][16]

Hissedarlar

[değiştir | kaynağı değiştir]

2024'ün başında Coca-Cola'nın en büyük 10 hissedarı şunlardır:[17]

Hissedar adı Yüzde
Berkshire Hathaway %9,3
The Vanguard Group %8,6
BlackRock %5,6
State Street %4,0
JPMorgan Chase %2,1
Geode Sermaye Yönetimi %2,0
Fidelity Investments %1,8
Eaton Vance %1,7
Charles Schwab %1,4
BlackRock Life %1,4
Diğerleri %62,2

Coca Cola'nın formülü

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Coca-Cola'nın formülü

Pemperton her zaman kendi ürettiği içeceğin formülünü gizli tutmaya çalışmıştır. 1887 yılında Candler, Coca Cola'nın gizli formülünü alıp emin bir yerde saklamıştır. 1916 yılında Candler emekli olduğunda gizli formülü oğluna vermiş ve saklaması için görevlendirmiştir. 1919 yılında Coca Cola'nın gizli formülü Atlanta'dan New York'a götürülmüş, banka kredisi teminatı karşılığında Coca-Cola'nın gizli formülünün yazılı olduğu belge bankaya teslim edilmiştir. Bu belge borcun ödendiği 1925 yılına kadar New York'taki Guaranty Bankası'nda bir kasada tutuldu. 1925 yılında tekrar doğduğu yer olan Atlanta’ya New York'tan dönmüş ve 1925 yılından beri Atlanta'nın merkezindeki SunTrust Bankası'nda muhafaza ediliyordu. Bu sırrın iyi saklanması için şirket SunTrust Bankasına yılda 48.3 milyon dolar ödüyordu. 2011 yılında düzenlenen törenle gizli formül "Coca-Cola Dünyası" müzesine getirildi.[18]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2016. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2016. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 
  6. ^ a b https://www.coca-colacompany.com/company/leadership/james-quincey 21 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim:25 Mayıs 2021
  7. ^ "Coca-Cola | Merak Ettim". merakettim.coca-colaturkiye.com. 22 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2024. 
  8. ^ Butler & Tischler 2015.
  9. ^ "The Coco-Cola Company". 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ Wiederman, Adam J. (14 Ağustos 2012). "One Share of Stock Now Worth $9.8 Million – Is It Really Possible?". DailyFinance.com. 15 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  11. ^ Schaefer, Steve. "SunTrust Sells Coca-Cola Stake After 93 Years, Collects A Tidy Two Million Percent Return". Forbes (İngilizce). 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2019. 
  12. ^ "Decades of Great Performance From 9 Dow Stocks". DailyFinance.com. 5 Kasım 2011. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  13. ^ "KO: Dividend Date & History for Coca-Cola Co". Dividend.com. 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2019. 
  14. ^ Owusu, Tony (21 Şubat 2019). "Coca-Cola Raises Dividend for 57th Consecutive Year". TheStreet. 28 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Coca-Cola shareholders OK 2-for-1 stock split". USA Today. 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 
  16. ^ "Investors Info: Dividends". coca-colacompany.com. 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019. 
  17. ^ "The Coca-Cola Company: Shareholders Board Members Managers and Company Profile | US1912161007 | MarketScreener". www.marketscreener.com (İngilizce). 22 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2024. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Coca-Cola&oldid=33963468" sayfasından alınmıştır