Cyklizacja
Cyklizacja – reakcja chemiczna, w wyniku której związek acykliczny (łańcuchowy) przekształca się w związek cykliczny. Procesowi towarzyszy wytworzenie nowego wiązania chemicznego[1]. Reakcje tego typu zachodzą najłatwiej, jeśli produktami są pierścienie 5-, 6- i 7-członowe[2]. Cyklizacja zwykle dotyczy związków organicznych, a jej produktami mogą być m.in. związki aromatyczne, związki heterocykliczne, cykliczne imidy, laktony, laktamy i wiele innych[2][3][4].
Przykładem reakcji cyklizacji jest powstawanie γ-butyrolaktonu z kwasu γ-hydroksymasłowego[5]:
Przykładem cyklizacji związku nieorganicznego jest kondensacja trifosforanu do metafosforanu[6]:
 + Ac2O
|
|
 + 2AcO−
|
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- cykloaddycja – inny typ reakcji prowadzący do uzyskania związków pierścieniowych; zachodzi dla związków nienasyconych[7]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ cyclization, [w:] A.D. McNaught, A. Wilkinson, Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), S.J. Chalk (akt.), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI: 10.1351/goldbook.C01494, ISBN 0-9678550-9-8 (ang.).
- ↑ a b cyklizacja, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 142, OCLC 33835352.
- ↑ Cyklizacja, [w:] Encyklopedia WIEM [online] [zarchiwizowane 2013-04-17].
- ↑ cyklizacja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2014-10-22].
- ↑ J.D. Roberts, M.C. Caserio, Chemia organiczna, Warszawa: PWN, 1969, s. 561.
- ↑ J. Neels, Oligomere Diacetylphosphate, „Zeitschrift für anorganische und allgemeine Chemie”, 500 (5), 1983, s. 97–103, DOI: 10.1002/zaac.19835000513 [dostęp 2024-11-19] (niem.).
- ↑ cycloaddition, [w:] A.D. McNaught, A. Wilkinson, Compendium of Chemical Terminology (Gold Book), S.J. Chalk (akt.), International Union of Pure and Applied Chemistry, wyd. 2, Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1997, DOI: 10.1351/goldbook.C01494, ISBN 0-9678550-9-8 (ang.).