Dagiti pagsasao ti Papua Baro a Guinea
| Dagiti pagsasao ti Papua Baro a Guinea | |
|---|---|
| Dagiti opisial a pagsasao | Tok Pisin, Ingles, Hiri Motu, Pagsasao a Senias a Papua Baro a Guineano |
| Lingua franca | Tok Pisin |
Dagiti pagsasao ti Papua Baro a Guinea ita nga aldaw ket mabilanga iti sumurok a 850. Dagitoy a pagsasao ket insasao dagiti grupo ti tribu iti Papua Baro a Guinea[1] a mangaramid iti daytoy iti kaaduan iti panagdumaduma iti pagsasao a lugar iti daga. Ti opisial a pagsasaona ket ti Tok Pisin, Ingles, Hiri Motu ken Pagsasao a Senias a Papua Baro a Guineano. Ti Tok Pisin,ti maysa a naibatay iti Ingles a kreol, ket adu a maisasao, ken agserbi daytoy a kas lingua franca ti pagilian. Ti Pagsasao a Senias a Papua Baro a Guineano ket nagbalin a ti maika-4 nga opisial a pagsasao idi Mayo 2015, kas insasao a babaen dagiti tuleng a populasion ti amin a paset ti pagilian.
Tok Pisin
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Tok Pisin ket ti pagsasao a kreol a naisasao iti amin a paset ti Papua Baro a Guinea. Daytoy ket maysa nga opisial a pagsasao ti Papua Baro a Guinea ken ti kaaduan a naisasao a pagsasao iti pagilian. Kadagiti parte ti Akinlaud, Golpo, Tengnga, Probinsia ti Oro ken dagiti Probinsia ti Milne Bay, nupay kasta, ti panagusar ti Tok Pisin ket addaan iti ab-ababa a pakasaritaan, ken saan unay nga unibersal, a naipangpangruna dagiti lallakay a tattao.
Uray no ti Ingles ket opisial a pagsasao ti Papua Baro a Guinea,ti Ingles ket insasao laeng babaen ti 1–2% ti populasion.[2]
Aleman
[urnosen | urnosen ti taudan]Hiri Motu
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti Hiri Motu, ammo pay a kasPolice Motu, Pidgin Motu, wenno simple laeng a Hiri, ket ti napalaka a bersion ti Motu, ti pamilia ti pagsasao nga Austronesio.
Sasao a Papuano
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti kapautan a napundar a pagsasao iti Papua Baro a Guinea ket ammo dagitoy a kas ti sasao a Papuano.
Iti ruar ti Papua Baro a Guinea, ti sasao a Papuano ket naisasao pay idiay Indonesia, Daya a Timor, ken ti Is-isla ti Solomon.
Sasao nga Austronesio
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti tattao nga agsasao kadagiti pagsasao a maitagikua iti pamilia nga Austronesio ket simmangpetda idiay Baro a Guinea idi agarup a 3,500 tawtawen ti napalabas.
Ti sasao nga Austronesio ket adu a naiwarwaras iti ballasiw iti globo, idi-adayo ngem iti Malagasi iti Madagascar, iti ad-adayo iti daya a kas ti Rapa Nui iti Isla Paskua ti Panagungar, ken iti ad-adayo a kas iti amianan a kas ti sasao a Formosano ti Taiwan. Ti Austronesio ket addaan kadagiti nadumaduma a nangruna a sanga, amin malaksid iti maysa ket eksklusibo a mabirukan idiay Taiwan.
Literasia
[urnosen | urnosen ti taudan]64.2% iti populasion ti Papua Baro a Guinea iti agtawen iti laklakay ngem 15 ket literado.[2]
Dagiti nota
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Ethnologue: Languages of Papua New Guinea. Idi 2006, inbaga ni Kangrunaan a Ministro Apo Michael Somare a ti "Papua Baro a Guinea ket addaan kadagiti 832 a sibibiag a pagsasao (dagiti pagsasao, saan a dagiti dialekto)" (Statement at the World Leaders Forum Naiyarkibo 2008-03-18 iti Wayback Machine, Columbia University, Septiembre 21, 2006; website ti Kangrunaan a Ministro ti Papua Baro a Guinea).
- ^ a b CIA World Factbook: Papua New Guinea Naiyarkibo 2016-05-16 iti Wayback Machine
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- Gordon, Raymond; G., Jr. (2005). Ethnologue: Languages of the World (Maikalima pulo nga ed.). Dallas, Tex.: SIL International.