Degevow Puskes en Kernow

Ensampel a	taxation, religious behaviour
Klass	expenditure, levy
Restrennow kelmys war Gemmyn Wikimedia

Kensa, peth o degevow puskes? An re ma o pemons gres dhe'n Eglos en pluwyow arvorek gen an re na arvethys en peskecha – en kethsam maner vel an pemons gres gen tiogyon, melinoryon h.e. en tir en keniver pluw. Pemont a dhegevow o dre vroas en kynda hag e'n kenwerth peskecha pub degves pesk kechys o an Dega a dalvya bos pes.

War baper hebma a ressa hevely bos pemont sempel lowr, bez en practys nynj o tra veth a'n sort, drefen bos varyansow dhe'n system selyek en keniver pluw.

Ytho, peth o an varyansow ma a rug complekhe taclow? Rag dalleth thera diw for' selyek dhe wul an Dega e'n pluwyow ujy ow tochya whedhel vy, ha'n re ma a ve fondyes war (i) Dega Personek, po (ii) Dega Leel.

'Dega Personek' o hedna a dalvya bos pes e'n bluw may thera an pescador, perhen cok po perhen roos trigys. Ytho, rag ensampel mars era pescador trigys en Pluw Vadern, – leba an Dega Personek oberys, ev a ressa pe y dhega dhe'n Pronter a Bluw Vadern, na vern ple a ve kemerys po tirys an puskes.

E'n bluw era ow junya nessa dhe Bluw Vadern – Pluw Bawl – an 'Dega Leel' a ve oberys. Styr a hebma ew, ny vern ple thera trigys an pescador, perhen cok po perhen roos, mar pe an puskes tirys en Pluw Bawl, res o dhe'n Dega bos pes dhe'n Pronter a Bluw Bawl.

Yth ew es dhe weles y halja bos an studh may fe res dhe'n pescador anfortydnyes neb era trigys en Pluw Madron, bez ow tira y buskes en Pluw Bawl, pe an Dega diwweyth – ha dhe'n Pronter en Pluw Vadern, awos y vosa trigys ena, hag y'wedh dhe'n Pronter en Pluw Bawl, awos ev dhe dira y buskes ena. Dres hebma, hag en Pluw Bawl hei honan, thera varyansow a-jei dhe'n Dega, hag ytho, yth ew es dhe weles del era studh rag dadhel vear.

Peth o an varyansow ma en Pluw Bawl? An kensa rewlys degevyans a ve screfys gen William Gwavas, Pawl, en y dowl laha a 1680, hag a ve sewyans an peth a ve leverys ganjo ev vel an "fraus" gen an bescadors hag a rug dalleth en 1669.

Hebm ew dhana, dre vroas, an Dega del ve oberys en Pluw Bawl.

"Dres termyn pella vel den veth a ell perthy en cov, Usadow a Dhegevyans re be usyes hag acordyes en Pawl – y whra keniver pluwak ha perhen po coweth a neb cok peskecha po roos an peth del ve usyes kelmys po ancorys en pub radn oll a Bawl (ha nynj ew en us) pe pub termyn oll ha der usadow a dal pe dhe berhednow an Pronterjy rag an termyn es gena nei an Degves radn a Geniver a buskes broas ha byan e'n Baya po morow erel gen an kethsam Cocow ha Rosow 'della kelmys po gwithys (marnas an puskes na re be usys rag trustrum rag puskes erel ma na ve pes an Dega)."

Yth o an diwettha radn ma hag a gawsa radn vear an dhadhel, kens oll e'n dedhyow a-varr. Es ew convedhes fatel o pur gales rekna an Dega a dalvya bos pes gen nebonan, rag ensampel, neb pescador dhort udn bluw ow mos dhe obery en cok dhort ken pluw hag a's teva patron dyffrans a wul an Dega, ha dres hebma, an cok ha'n roos po an taclow erel etto bos pewys gen dew po moy perhen dhort pluwyow dyffrans gen patronyow dyffrans an Dega y'wedh. Fatel alja bos reknys pegebmys a dalvya bos pes – ha dhe biw poran – gen keniver onan e'n cok na? E'n costys a-dro dhe Bluw Bawl – hag a senj ydny an pendrevow a Lulyn ha Por' Enys, thera repty Pensans en Pluw Vadern, a-drus an Baya thera an Garrek Loos – hei honan gen dyhtyansow dyffrans byan e'n degevyans – ha pescadors ha perhednow a gocow ha rosow dhort an Pluwyow Beryan ha Por'Ia. An kemysk a varyansow dyffrans en keniver pluw notyes obma a'n grug anbossybyl dhe rekna en maner sempel fatel dalvya bos pes an Dega.