Demë Ali Pozhari
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| burmistrz Plava | |
| Okres |
od 1944 |
| Odznaczenia | |
| |
Demë Ali Pozhari (ur. 15 kwietnia 1905 w Pozharze, zm. 26 kwietnia 1975 w Stambule) – albański nacjonalista i działacz ruchu oporu podczas II wojny światowej, w 1944 roku burmistrz Plava.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Podczas II wojny światowej działał w Balli Kombëtar[1]. Był jedną z głównych osób odpowiedzialnych za organizację w latach 1941–1944 obrony albańskiej ludności przed czetnikami i partyzantami NOVJ w miejscowościach: Plav, Gusinje, Rožaje, Tutin oraz Novi Pazar[1][2]. Zaangażował się także w nagłośnienie dokonanej przez 4 tysięcy czetników masakry w regionie Bihor, która miała miejsce 6 stycznia 1943 roku; zginęło 3741 osób, a 634 zostało rannych, ponadto leżące w tym regionie wioski zostały zrównane z ziemią[1]. Został członkiem komisji zbierającej dane o tej zbrodni, jednocześnie pełnił funkcję zastępcy prefekta Rožaje[1][2]. W 1944 roku pełnił funkcję burmistrza Plava[1].
Po II wojnie światowej został zaocznie skazany na karę śmierci przez albańskie władze komunistyczne z powodu działalności partyzanckiej, którą kontynuował do 1948 roku[2]; potajemnie przedostał się do Grecji, następnie do Turcji, gdzie spędził resztę życia[1]. Angażował się w umiędzynarodowienie kwestii Kosowa, mającego docelowo stać się integralną częścią Albanii[1][2]. W 1968 roku został zaproszony do Albanii przez władze[2]; Pozhari dwukrotnie odwiedził ten kraj w styczniu i w listopadzie[1]. Osobiście zwrócił się do albańskiego przywódcy Envera Hodży o podjęcie środków mających na celu zjednoczenie Albanii z Kosowem[1].
W związku z antyjugosłowiańską działalnością kilkukrotnie był celem zamachów ze strony UDBA, która kilkukrotnie bezskutecznie wysyłała zamachowców do Turcji[1]. Zmarł 26 kwietnia 1975 roku w Stambule[2], gdzie został pochowany[1].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych[1]. Jego pradziadek Ali Rexha i jego brat Bekë zginęli w 1876 roku w Niszu podczas wojen serbsko–osmańskich[1]. Demë był wnukiem Mehmeta oraz synem Alego; ten miał brata Sylë, obaj zginęli w 1913 roku[1].
Miał trzech braci: Metë, Rexhë i Rizë; byli oni kaczakami[1]. Dwóch pierwszych zginęło z rąk organizacji Czarna Ręka w latach odpowiednio 1920 i 1928, natomiast Rizë zginął w 1923 roku podczas działań partyzanckich[1].
Był żonaty z Hatmonją, z którą miał pięcioro dzieci: synów Miftara (1924–1 listopada 1946), Brahima (1933–1947) i Afrima (1935–1947) oraz córki Metę i Zylyhaję[1]. Każdy z synów został zabity z rąk działaczy Ligi Młodzieży Socjalistycznej Jugosławii; córka Meta zmarła z głodu w wieku trzech tygodni, a Zylyhaja została uwięziona przez jugosłowiańskie władze komunistyczne w wieku 16 lat[1]. Hatmonja zmarła w więzieniu w wyniku tortur[1]. Po 1948 roku urodził mu się kolejny syn Ibrahim[1].
Jego wnuk Armend Tafil Kukleci zginął w wojnie w Kosowie jako żołnierz UÇK[1].
Odznaczenia i upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]23 lipca 2012 roku prezydent Albanii Bamir Topi pośmiertnie uhonorował go Orderem Nderi i Kombit[1].
Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Peciu[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v PASHTRIKU: DEMË ALI POZHARI - NDERI I KOMBIT. pashtriku.org, 2012-07-29. [dostęp 2012-08-07]. (alb.).
- ↑ a b c d e f PËRPJEKJET E LIDHJES SË DYTË TË PRIZRENIT PËR JETËSIMIN E ASPIRATAVE JETIKE TË KOMBIT SHQIPTAR. ballikombetar.info, 2016-01-29. [dostęp 2017-01-21]. (alb.).
- ↑ Demë Ali Pozhari, Komuna e Pejës. cartogiraffe.com. [dostęp 2017-01-20]. (niem.).