Dolna Tunguzka

Dolna Tunguzka

Нижняя Тунгуска

Kontynent	Azja
Państwo	Rosja
Lokalizacja	Obwód irkucki i Kraj Krasnojarski
Rzeka
Długość	2989 km
Powierzchnia zlewni	473 000 km²
Średni przepływ	3600 m³/s przy ujściu
Źródło
Miejsce	Wyżyna Środkowosyberyjska
Współrzędne	58°02′42,4″N 105°40′39,0″E
Ujście
Recypient	Jenisej
Współrzędne	65°46′59,9″N 87°57′20,2″E
Położenie na mapie Kraju Krasnojarskiego źródło ujście
Położenie na mapie Rosji źródło ujście

Dolna Tunguzka (ros. Нижняя Тунгуска, Niżniaja Tunguska) – rzeka w Rosji (obwód irkucki i Kraj Krasnojarski). Jej długość wynosi 2989 km, a powierzchnia zlewni 473 tysiące km².

Swoje źródła ma na południu Wyżyny Środkowosyberyjskiej. Płynie przez nią początkowo w kierunku północnym, a potem zachodnim. Wpada do rzeki Jenisej, jako jego prawy dopływ. W górnym biegu płynie szeroką doliną. Dolny bieg obfituje w liczne jezioropodobne rozszerzenia (do 25 km). Miejscami zwęża się do 200 m. W tych miejscach brzegi są strome i osiągają nawet 100–200 m wysokości. Średnia głębokość rzeki 4–6 m, w przełomach 2–3 m, w najgłębszych miejscach nawet do 100 m. Na progach rzecznych prędkość wody nawet 5 m/s. Rzeka zasilana jest głównie śniegami. Od maja do lipca Dolna Tunguzka często wylewa. Zamarznięta od października do maja. Na wiosnę tworzą się olbrzymie zatory lodowe, a poziom wody podnosi się nawet o 35 m. Żeglowna tylko w swoim dolnym biegu od ujścia Koczeczumu.

Nad Dolną Tunguzką leży miasto Tura.

Główne dopływy:

• lewe
  • Nepa (Непа)
  • Bolszaja Jerioma (Большая Ерёма)
  • Ilimpeja (Илимпея)
  • Tajmura (Таймура)
  • Uczami (Учами)
• prawe
  • Koczeczum (Кочечум)
  • Wiwi (Виви)
  • Tutoczana (Тутончана)

Żegluga

Żegluga na Dolnej Tunguzce jest trudna ze względu na liczne progi rzeczne oraz wiry. Najtrudniejszą przeszkodą są progi „Bolszoj” (wielkie), znajdujące się w odległości 128–130 km od ujścia. W 1927 roku statek parowy po raz pierwszy przepłynął przez te progi i od tej pory odbywała się żegluga pomiędzy Turuchańskiem a Turą.

Na początku XX wieku rozważano możliwość budowy kanału łączącego Dolną Tunguzkę z Leną. Rzeki te bowiem w pobliżu miasta Kireńsk zbliżają się do siebie na odległość około 15 km. Plan ten jednak zarzucono po badaniach w 1911 roku, uznając go za zbyt trudny i drogi.

Elektrownia wodna

Plany budowy elektrowni wodnej na Dolnej Tunguzce sięgają lat 80., wtedy jednak zostały porzucone w następstwie protestów. Ponownie powrócono do nich na początku XXI wieku. Plan zakłada wybudowanie zapory wodnej, w efekcie której zalane ma zostać 10000 km² tundry. Część z przeznaczonych pod zalanie terenów jest miejscem zakopania odpadów nuklearnych. Konstrukcja wymagałaby również przesiedlenia rdzennej ludności ewenkijskiej.

Ze względu na brak zapotrzebowania w energię elektryczną bezpośredniej okolicy, wytworzony prąd miałby być transportowany do europejskiej Rosji za pomocą korytarza energetycznego o długości 3500 km. Szacowany koszt wynosił 13 miliardów dolarów. Budowa miała rozpocząć się około 2010 roku, jednak została zatrzymana przez katastrofę w elektrowni Sajańsko-Szuszeńskiej w 2009. W 2016 elektrownia wciąż była w fazie planów.

Krytycy określają pomysł budowy elektrowni, nazywanej wstępnie „Ewenkijską” lub „Turuchańską”, jako niepotrzebny, niebezpieczny oraz stanowiący marnowanie pieniędzy.