Ebu Bişr Metta bin Yunus
Ebû Bişr Mettâ b. Yûnus el-Kunnâî (Arapça: ﺍﺑﻮ ﺑﺸﺮ ﻣﺘﺎ ﺑﻦ ﻳﻮﻧﺲ القنائي; y. MS 870-20 Haziran 940), Aristoteles'in eserlerinin İslam dünyasına aktarılmasında büyük rol oynamış Arap Hristiyan filozof, mütercim ve mantık öğretmeni.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağdat'ın yakınlarında dünyaya geldi. Nestûrî mezhebine mensup bir Hristiyandır. Bağdat'ın güneyinde, Deyrükunnâ'da bulunan Mâr Mârî Manastırı'ndaki okulda eğitimini tamamlamasının ardından Bağdat'a gitti.[1] Süryanice mantık dersleri veren ve Aristoteles'in yorumlarını nakleden Ebû Yahyâ el-Mervezî, Kuveyrî ve kelâmcı İbn Kernîb'den eğitim görmüştür.[2][3][4][5] Başta Fârâbî olmak üzere çok sayıda talebe yetiştirdi.[5] 940 yılında (h. 328) Bağdat'ta öldü.
Yaklaşık olarak 937 yılında vezir Ebu el-Fath İbn el Furat‘ın meclisinde, Ebu Bişr Metta ile Sîrafî arasında Arapça gramer-mantık ilişkileri üzerine bir tartışma gerçekleşmiştir. Bu tartışmada Metta, iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırmak için mantığın gerekli olduğunu savunmuştur.[6][7] Ona göre mantık kurallar tarafından düzenlenen kavramları ele alırken gramer sözcüklerle ilgilenmektedir.[8] Gelenekçi akımın savunucusu Ebu Said el-Sirafi ise yasal olarak görülen mantığın etkisine karşı çıkarak Metta‘yı Greklerin diline hakim olmadan onlardan yana tavır almakla suçlamıştır.[9][10][11]
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Çevirileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Aristoteles Külliyatı
[değiştir | kaynağı değiştir]- Posterior Analytics (Huneyn bin İshak'ın Süryanice versiyonundan).
- Arisoteteles Metafizik: Lambda (Afrodisyaslı İskender ve Themistius'un açıklamalarıyla)
- Nesil ve Yolsuzluk Üzerine (On Generation and Corruption) (Afrodisyaslı İskender ve Genç Olimpiodorus'un açıklamalarıyla)
- Sense and Sensibilia
- Poetika
- De Caelo'nun bir kısmı (Afrodisyaslı İskender'in açıklamalarıyla)
Diğer Çevirileri
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Lesser Compendium, Johannes Serapion the Elder
- On Providence, Alexander of Aphrodisias
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "METTÂ b. YÛNUS". TDV İslâm Ansiklopedisi. 9 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2024.
- ^ İbnü’n-Nedîm, el-Fihrist, Kahire 1969, s.382-383.
- ^ İbnü’l-Kıftî, İḫbârü’l-ʿulemâʾ, s. 212.
- ^ İbn Ebû Usaybia, ʿUyûnü’l-enbâʾ, Beyrut, ts. (Dâru mektebeti’l-hayât), s. 317.
- ^ a b Çapak, İ. (2013). SÜRYANİLERİN MANTIK İLMİNE KATKILARI. Mukaddime(7), s.15.
- ^ Çapak, İ. (2013). SÜRYANİLERİN MANTIK İLMİNE KATKILARI. Mukaddime(7), s.16.
- ^ Gerhard Endress (2007) (çev. Mehmet Ş. Çıkar) Klasik İslam Düşüncesinde Yunan Mantığı 12 Ağustos 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ekev Akademi Dergisi Yıl: 6 Sayı: 11.
- ^ Bilen, O. (2001). Mantık ile gramer ilişkisi üzerine iki görüş. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi. Sayı XIII-XIV. s.91-92
- ^ Fârâbî. (1990). İhsa’ül-Ulu (Çev. Ahmet Ateş). İstanbul: MEB. s. 67
- ^ Bilen, O. (2001). Mantık ile gramer ilişkisi üzerine iki görüş. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi. Sayı XIII-XIV. s.93
- ^ Efrem İsa Yusif (2007). Mezopotamya’nın bilim öncüleri Süryani tercüman ve filozoflar (Çev. Mustafa Arslan). İstanbul: Doz Basım Yayın. s.166-167