El Greco
EI Greco (ca. 1541-1614) is Spanje se beroemdste 16de eeuse skilder. Sy skilderye - meestal godsdienstige onderwerpe en portrette - word veral in sy latere periode gekenmerk deur lang uitgerekte figure en 'n sterk geestelike atmosfeer in die uitbeelding.
EI Greco - eintlik Domenikos Theotokopoulos - is in (waarskynlik) 1541 op die eiland Kreta gebore en is op 6 of 7 April 1614 in Toledo, Spanje, oorlede. Daar het hy die bynaam EI Greco (die Griek) gekry.
Oor sy jeugjare is min bekend, maar dit is moontlik dat hy by die ikone-skilders (skilders van gewyde portrette soos dié van Christus, engele en heiliges) op Kreta leer skilder het. In 1565 is hy na Venesië, waar hy eers onder Titiaan (ca. 1487- 1576) en later onder Tintoretto (1518-1594) gewerk het, by wie hy onder die invloed van die maniërisme gekom het. (Die term maniërisme is afkomstig van die Italiaanse woord maniera. Oorspronklik het die term meer betrekking gehad op skilders wat "op die manier" van Raphael en Michelangelo te werk gegaan het, maar later het maniërisme 'n aanduiding geword van dié kunsstyl, wat meer gekunstelde weë ingeslaan het ten einde die uitdrukkingsvermoë te verhoog.) Omstreeks 1570 het hy na Rome gegaan, waar hy beïnvloed is deur die werk van Michelangelo (1475-1564). Vervolgens is hy na Spanje, waar hy hom uiteindelik in Toledo gevestig het (ca. 1577) en vir dia Jéronima de las Cuevas leer ken het, by wie hy 'n jaar later 'n seun gehad het, Jorge Manuel Theotokopoulos (1578-1631). Soos sy vader het Jorge skilder en later argitek geword.
In Toledo was EI Greco se eerste groot opdrag drie altaarstukke, waarna hy talle opdragte ontvang het, veral van godsdienstige aard. Hy het ook baie portrette van Toledo se inwoners geskilder.
Een van sy beroemdste skilderye is Die begrafnis van graaf Orgaz in die kerk van Santo Tomé, Toledo (ca. 1585). Volgens oorlewering het die graaf van Orgaz so 'n voorbeeldige lewe gelei dat twee heiliges, Augustinus en Stefanus, by sy afsterwe uit die hemel neergedaal het om hom te begrawe. Die figure op die toneel is almal gekleed in die drag van EI Greco se tyd.
Soos in sy ander werk wat voor 1590 ontstaan het, is daar ook in hierdie skildery nog Italiaanse invloed te bespeur. Daarna het hy figure al hoe langer uitgerek, sodat hulle dikwels 'n senuagtige, opgejaagde indruk skep. Die kleure in sy werk is selde realisties en 'n skerp blou en geel is oorheersend. Verder word sy skilderye gekenmerk deur 'n groeiende kontras tussen ligte en donker vlakke of figure en 'n gebrek aan duidelike ruimtebeelding, wat 'n swewende, vergeestelikte karakter daaraan gee.
EI Greco het nie veel invloed op sy tydgenote uitgeoefen nie, maar sedert die einde van die 19e eeu, toe eers die Impressioniste en later die Ekspressioniste sy werk herontdek het, is hy as een van die grootste Europese skilders beskou. Simon Vestdijk (1898-1971) het in 1937 'n belangrike biografiese roman oor EI Greco gepubliseer onder die titel Het Vijfde Zegel. Die meeste van EI Greco se skilderye is te sien in die Prado in Madrid en in die EI Greco-museum in Toledo.
Bronnelys
[wysig | wysig bron]- Wêreldspektrum, Volume 6, bl.103, ISBN 908409451
Normdata  |
|
|---|