Esperantologia

Esperantologia – dyscyplina naukowa i kierunek studiów filologicznych, zajmujące się językiem esperanto, obejmujące językoznawstwo i literaturoznawstwo.

Esperantologia jako dyscyplina naukowa

We współczesnych badaniach językoznawczych dominuje przekonanie, że do każdego języka należy podchodzić bez uprzedzeń, niezależnie od jego pochodzenia i jego zasięgu geograficznego. Zakres i intensywność badań esperantologicznych w skali międzynarodowej ciągle wzrasta. Tematyce esperantologicznej poświęcone są m.in. czasopisma Language Problems and Language Planning oraz Esperantologio/Esperanto Studies. Esperantologia jest nie tylko synchroniczną, ale też diachroniczną dziedziną badań językoznawczych, gdyż język esperanto ulega ewolucji. W fazie początkowej znajdują się badania nad uniwersaliami semantycznymi w języku esperanto, więc nad problemem, które formy i kategorie esperanto powinny być postrzegane jako międzykulturowe, a które jako specyficzne dla danej kultury.

Co prawda minęła euforia z lat 70. i 80. XX wieku związana z językami planowymi, ale znaczna liczba prac z zakresu esperantologii oraz międzynarodowe konferencje poświęcone językowi esperanto wskazują na żywe zainteresowanie tym językiem coraz większej liczby badaczy-esperantystów.

Do badaczy esperanto należą m.in.: Eugen Wüster, Pierre Janton, István Szerdahelyi, Detlev Blanke, Alicja Sakaguchi, Sabine Fiedler, John Christopher Wells.

Esperantologia jako kierunek studiów

Esperantologia jako kierunek studiów została utworzona w 1966 roku na Uniwersytecie Eötvös Loránd w Budapeszcie jako część nadrzędnego kierunku studiów „Lingwistyka ogólna i stosowana”. Można ją było studiować w połączeniu z inną dyscypliną filologiczną. Jej twórcą był węgierski slawista István Szerdahelyi (1924-1987). Ponieważ liczba prac naukowych z tego zakresu była wówczas bardzo ograniczona, podstawy teoretyczne trzeba było tworzyć od początku. Wieloletnia praca węgierskiego slawisty, kierowanie kursami i seminariami na Węgrzech i za granicą, a również pionierska praca innych wykładowców oraz studentów doprowadziły do powstania interlingwistyki i esperantologii jako nowej autonomicznej dziedziny naukowo-badawczej. Celem studiów było kształcenie wykwalifikowanych nauczycieli języka esperanto.

Kierunek „Esperantologia i interlingwistyka” na Uniwersytecie Eötvös Loránd w Budapeszcie ukończyło ok. 100 studentów, w tym spoza Węgier m.in.: Sitosi Hukaya, Alicja Michiewicz (= Sakaguchi), Leif Kristensen. Cztery osoby uzyskały pod kierunkiem profesora Szerdahelyia stopień doktora: Mária Rózsa Szabo (1976), Judit Balogh (1979), Alicja Sakaguchi (1981), Agnes Molnár (1984).

Bibliografia

• Detlev Blanke: International Planned Languages. Essays on Interlinguistis and Esperantology. New York: Mondial, 2018.
• Interlingwistyka i esperantologia, red. Ilona Koutny. Poznań: Wydawnictwo Rys, 2015.
• Sabine Fiedler: Plansprache und Phraseologie: empirische Untersuchungen zu reproduziertem Sprachmaterial im Esperanto. Frankfurt a. M.: Peter Lang, 1999.
• Pierre Janton: Einführung in die Esperantologie. Hildesheim, New York: Olms, 1978. ISBN 348706541.
• Ilona Koutny (red.): Abunda fonto. Memorlibro omage al prof./ István Szerdahelyi. Poznań: ProDruck, 2009. ISBN 9788361607328.
• Alicja Sakaguchi: Interlinguistik: Gegenstand, Ziele, Aufgaben, Methoden. Frankfurt a. M.: Peter Lang, 1998. ISBN 3-631-31387-X.
• John Christopher Wells: Lingvistikaj aspektoj de Esperanto. Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 1989. ISBN 92-9017-021-2.
• Katarzyna Wojan: Języki sztuczne. Zapotrzebowanie społeczeństw czy fantazja jednostek? (Zarys dziejów interlingwistyki). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2015.
• Eugen Wüster: Esperantologiaj studoj. Antverpeno-La Laguna: Stafeto, 1978. ISBN 9063360053.

Linki zewnętrzne

• Polski Związek Esperantystów (Pola Esperanto-Asocio)[2]