Estatuto de Autonomía da Rioxa

Cuberta do Estatuto de Autonomía da Rioxa.

O Estatuto de Autonomía da Rioxa (tamén coñecido como Estatuto de San Millán) é a norma institucional básica da rexión española da Rioxa, sancionada por lei orgánica de 9 de xuño de 1982 e mediante o cal constitúese oficialmente como comunidade autónoma. O estatuto permitiu, ao amparo do artigo 147 da Constitución española -a denominada "vía lenta", para as rexións "non históricas"- obter un certo grao de autogoberno; unhas competencias que foron ampliadas en sucesivas reformas aplicadas nos anos 1994 e 1999.

Historia

Réxime preautonómico

Ao contrario que a maioría das outras comunidades españolas, exceptuando Madrid e Cantabria, A Rioxa non formou unha "preautonomía" (réxime aprobado pola constitución de 1978), senón que formou parte da de Castela e León. Ata se chegou a expor a súa incorporación dentro doutras autonomías, como o País Vasco, Navarra ou Aragón. Con todo, desde a sociedade civil, grupos como a Asociación de Amigos da Rioxa, o "Colectivo Rioxano" (grupo de estudantes rioxanos fincados en Madrid) ou Carmen, Jesús e Iñaki (banda folclórica rexional), axudaron a impulsar unha identidade propia para a rexión.

Antes das primeiras eleccións democráticas de 1979 foi constituída unha asemblea de parlamentarios co obxectivo de discutir o réxime preautonómico, chegándose a redactar un proxecto de "Decreto Lei sobre Réxime Preautonómico para A Rioxa". Con todo, a campaña electoral levou o interese dos políticos cara a outros temas, deixando en suspenso a cuestión autonómica.

Proxecto de estatuto

O estatuto de autonomía tamén é coñecido como "Estatuto de San Millán", por ser este o lugar onde se asinou.

O concello de Logroño iniciou en 1979 os trámites para a creación do estatuto, realizando unha consulta aos 174 concellos, dos cales 172 mostráronse a favor, quedando á marxe Quel por reclamar a vía do artigo 153 (seguida polo País Vasco e Cataluña) e Entrena por non decantarse por un modelo específico. Tras o apoio dos municipios, trasládase a cuestión á deputación provincial, que se pronuncia coa súa incorporación ao proceso autonómico o 12 de decembro do mesmo ano. Tanto o cambio de nome da provincia (aprobada por lei do 15 de novembro de 1980), ata entón coñecida como provincia de Logroño, como a selección da súa bandeira (usada popularmente desde 1978), foron tarefas non triviais e que xeraron gran discusión.

A chamada "asemblea dos 32", formada en 1980 polos 24 deputados provinciais e os 8 parlamentarios da primeira lexislatura democrática, traballaron nun proxecto de estatuto, que foi asinado finalmente o 8 de maio de 1981 no Mosteiro de San Millán de Yuso (de aí o nome popular de "Estatuto de San Millán"). O proxecto foi levado ás cortes, aprobado polo senado (21 de abril) e o congreso (25 de maio), e sancionada polo Rei o 9 de xuño; desde ese día, o Día da Rioxa.

Reformas

Desde a súa aprobación en 1982, o Estatuto de San Millán foi modificado dúas veces, polas leis orgánicas 3/1994 e 2/1999.

O 24 de marzo de 1994 engádese ao estatuto a Lei Orgánica 9/1992, para incorporar as novas transferencias de competencias pactadas entre o goberno central e o autonómico. A reforma foi proposta no Parlamento da Rioxa o 11 de febreiro de 1993, como unha proposición de Lei dos grupos PSOE e Partido Popular.

O 7 de xaneiro de 1999, a iniciativa dos grupos socialista, populares e Esquerda Unida, leva a cabo a reforma do Estatuto, modificándose esta vez, non só as competencias da rexión, senón tamén as disposicións xerais, a regulación, administración, relacións e facenda da mesma. A proposta foi presentada o 16 de marzo de 1998.

Así mesmo, en 2002, modifícase o apartado 1 da disposición adicional primeira, que cambia o réxime de financiamento da comunidade pola Lei 22/2002 (non orgánica), que como prevé o propio apartado 2, non ten consideración de modificación do Estatuto.

Contido

A Lei Orgánica 3/1982 (e as súas modificacións) estableceron un marco regulador base que foi posteriormente desenvolvido por distintas leis aprobadas na Comunidade da Rioxa.

Definicións

O estatuto define algúns dos símbolos de identidade rioxana, como a bandeira.

Como outras normativas parecidas, o estatuto comeza no seu título preliminar aclarando o sentido dalgúns termos relacionados coa identidade rioxana:

• Establece o territorio da comunidade como o formado polos municipios da Provincia da Rioxa
• Define a bandeira e as súas outros símbolos
• Establece a capital en Logroño
• Acouta o sentido da identidade rioxana
• Establece os dereitos e deberes como os recoñecidos na Constitución

Competencias

Fachada do parlamento da Rioxa, un dos tres órganos institucionais da Comunidade.

No título I, enumeran as súas competencias, así como a súa execución:

• Institucións de autogoberno
• Regulación de territorios subautonómicos
• Comercio interior
• Turismo territorial
• Obras públicas no propio territorio
• Vivenda
• Agricultura, caza e pesca
• Investigación e cultura (con fincapé na lingua castelá)
• Deporte
• Servizos sociais
• Sanidade
• Medio ambiente

Organización

Nos títulos II, III e IV, desenvolve a súa organización política, xestión administrativa e xurídica. Define os órganos institucionais como o Parlamento, o Goberno e o seu Presidente. Tamén delimita a actuación e competencias do Tribunal Superior de Xustiza da Rioxa, así como as fontes de financiamento e regulación dos seus orzamentos.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Estatuto de Autonomía da Rioxa (en castelán)
• Sinopse do Estatuto da Rioxa (en castelán)
• Especial El Mundo: "La España de las autonomías (La Rioja)" (en castelán)