Friedrich Oehlkers

Dr Friedrich Oehlkers (* 6. Mai 1890 z Dassel, Ortsdail Sievershausen; † 24. Novämber 1971 z Fryburg) isch e dytsche Botaaniker gsii. Sy offiziäll botaanisch Autoorechiirzel isch „Oehlkers“.

Lääbe

Dr Friedrich Oehlkers isch as Suun vum Bfaarer Paul Oehlkers un däm syre Frau, ere gebooreni Seiler, z Sievershausen (Dassel) im Solling uf d Wält chuu. Noch em Abitur het er ab 1910 an dr Uniwersiteet Fryburg im Brysgau Biology studiert. En yyflussryyche Leerer isch dr Botaaniker Friedrich Oltmanns gsii. Anne 1914 isch er as Soldaat yyzooge un 1916 in de Argonne schwäär verletzt woore. Ai Hand isch fir allizyt gläämt bliibe. In dr Zyt vu sym Gneesigsuurlaub het er sy Stuudium bim Karl Ritter von Goebel wider ufgnuu un het s 1917 mit ere Dissertazioon zum Teema „Beitrag zur Geschichte und Kritik des Lamarckismus in der Botanik“ abgschlosse. Anne 1918 hat er s Staatsexaame in Botaanik, Zoology un Chemy an dr Uniwersiteet Göttingen gmacht. Ab 1918 isch dr Oehlkers zeerscht Braktikant am Botaanische Inschtitut vu dr Uniwersiteet Minche gsii, ab 1920 Assischtent am Jääsigsfisioloogische Laboratoorium z Weihenstephan un ab 1922 schließli Assischtänt am Botaanische Inschtitut vu dr Uniwersitet Dibenga bim Ernst Lehmann.

In dääne Joor het dr Oehlkers an verschiidene Teeme wie dr Chäärndailig vu dr Characeae, dr poschtflorale Chrimmige, dr Spoorebildig bi Saccharomyces oder dr Entwickligsgschiicht vu Monophyllea gschafft. Scho anne 1921 het er unter em Yyfluss vum Otto Renner, wu sällemool am botaanische Inschtitut z Minche gfoorscht het, Vereerbigsversuech an Oenothera, sällere Bflanzenaartm wu ner d Joorzeet drufg als draa gfoorscht het.

Im Novämber 1922 het si dr Oehlkers an dr Uniwersiteet Dibenga habilitiert, wun er druf bis 1925 as Brivaadozänt gschafft het. Vu 1928 bis 1932 isch er Ordinarius an dr Tächnische Hoochschuel Darmstadt gsii.

Im April 1932 isch dr Oehlkers em Ruef uf dr Leerstuel vu dr Botaanik an d Uniwersiteet Fryburg as Noofolger vu sym eerschte akadeemische Leerer Friedrich Oltmanns noogange.

Anne 1922 het er d Frances Ida Schwarzschild ghyroote. Wels ii jiidischer Härchumft gsii isch, isch au är ab 1933 ständige Schikaane uusgsetzt gsii, wäge däm het er syni Foorschigsaarbet in ere „innere Emigrazioon“ mieße uusiebe. Ainewääg stamme syni wiichtigschte Chänntnis us dääre Zyt: Ab 1934 het er an dr Fisiology vu dr Meiosis gschafft un 1942/43 hän är uns y Aarbetsgruppe zum eerschte Mool chenne noowyyse, ass Chemikaalie reegelmääßig chenne Mutazioone uusleese. In de USA het me sy Inschtitut um di Zyt as „Black Forest School of Oehlkers“ gchännt.

Noch em Chrieg un em Änd vum nazionaalsozialistische Reschiim het dr Oehlkers wäg syre bolitische Yystellig in dr Zyt vum „Dritte Ryych“ e wiichtigi Roll bim Neiufböu vu dr Uniwersiteet ghaa. Är isch 1945 näb em Constantin von Dietze, em Gerhard Ritter, em Adolf Lampe un em Arthur Allgeier Mitgliid im „Berainigungsuusschuss“ vu dr Uniwersiteet gsii. Drotz ass sy Frau verfolgt wooren isch, är het sii mit Miei chenne vor dr Deportazioon in e Verniichtigslaage rette un au wänn sy ainzige Suun wäg dr Verfolgig im Chrieg dr Freidood gweelt het, ich er in däm Uusschuss au fir belaschteti Hoochschuelaagheerigi yydrätte, zum Byschpel fir dr Martin Heidegger.

In dääre Ufböuzyt het dr Oehlkers au no anderi Ämter an dr Uniwersiteet Fryburg ghaa: Dekaan vu dr Natuurwisseschaftlige Fakulteet, Räkter vu dr Uniwersiteet, Grindigsmitgliid vu dr Vorlaiferorganisazioon vu dr Dytsche Foorschigsgmainschaft (DFG).

Beleeg fir sy didaktisch Chenne sin unter anderem sy Leerbuech „Das Leben der Gewächse“, sy Byydraag zue Feschtschrift zu 70. Gebuurtsdaag vu sym Frynd Karl Jaspers 1953 oder sy Feschtvordraag zur 500-Jahr-Fyyr vu dr Uniwersiteet Fryburg 1957.

Dr Oehlkers isch anne 1958 emeritiert woore, syni Foorschigsaarbet het er an Streptocarpus un an Laubmiesch in dr Joor druf bis 1967 an dr geneetische Abdailig vum botaanische Inschtitut wytergfiert.

Drotz dr schwääre Schicksalsschleeg, wu dr Oehlkers mit syre Verletzig im Eerschte Wältchrieg oder dr Verfolgig vu syre Frau no 1933 hert mieße hiinee, drotz dr schwiirige Bedingige in dr Ufböujoor no 1945, het si dr Oehlkers e rusraagende internazionaale Ruef as Botaaniker un Cytogeneetiker erwoorbe. Är isch Voorbild fir mänki us dr Foorschigsgenerazionn noo iim, wu ir Inschtitut in dr Zyt noo 1960 mit ere ryyche materiälle Uusstattig un ooni Steerige dur dr Gang vu dr Zytgschiichte hän derfe uusböue.

Schueler*ner

Aini vu syne Schuelerne, wun är ab 1936 bis zur Habilitazioon (1948) gfiert het, isch d Cornelia Harte gsii, speeter di eerscht Brofässeri an dr Uniwersiteet z Köln, wu iin as ain vu irre Feerderer eso karakterisiert het: „...ein Professor, der als hervorragender Gelehrter Frauen in der Wissenschaft nicht als Bedrohung seiner Existenz betrachtete.“

Uusglääseni Schrifte

• Beitrag zur Geschichte und Kritik des Lamarckismus in der Botanik. Dissertation. 1917
• Erblichkeitsforschung an Pflanzen. 1927
• Die Auslösung von Chromosomenmutationen in der Meiosis durch Einwirkung von Chemikalien. 1943
• Fünfzig Jahre Mendelforschung. Jaspers Festschrift „Offener Horizont“ 1953
• Das Leben der Gewächse. Lehrbuch der Botanik. 1956
• Die Mutabilität des Lebendigen. Festvortrag bei der 500-Jahr-Feier der Universität Freiburg. 1957

Literatuur

• Hans Marquardt (1974): Friedrich Oehlkers (1890–1971). Ber. Dt. Bot. Ges. 87:185–192.
• Martin Bopp (1991): Friedrich Oehlkers, Forscher und Lehrer. Freiburger Universitätsblätter 111:69–75.
• Klaus Sander (1995): Persönliches Leid und ständige Not: Leben und Überleben von Friedrich Oehlkers und seiner jüdischen Frau in Freiburg 1933–1945. Freiburger Universitätsblätter 129:73–80. Rombach-Verlag, Freiburg.
• Ute Deichmann (1995): Biologen unter Hitler. Porträt einer Wissenschaft im NS-Staat. Fischer Taschenbuch Verlag Frankfurt am Main. ISBN 3-596-12597-9
• Ilse Jahn Hg. (2000): Geschichte der Biologie. Theorien, Methoden, Institutionen, Kurzbiographien. 3. Aufl. Spektrum Akademischer Verlag Heidelberg Berlin. ISBN 3-8274-1023-1
• Rüdiger Safranski (2006): Ein Meister aus Deutschland. Heidegger und seine Zeit. Fischer Taschenbuch Verlag. ISBN 3-596-15157-0
• Hans Mohr (2007): Mutabilität und Kontinuität des Lebendigen: chemische Mutagenese und plasmatische Vererbung im Lebenswerk von Friedrich Oehlkers (1890–1971). In: 550 Jahre Albert-Ludwigs-Universität Freiburg. Orig.-Ausg. 4. S. 260–264. Freiburg [u. a.]

Weblink

• Literatur vu un iber Friedrich Oehlkers im Katalog vu dr Dütsche Nazionalbibliothek
• Autoryydrag un Lischt vu dr bschribene Pflanzenämme fir Friedrich Oehlkers bim IPNI

Fueßnote

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Friedrich_Oehlkers“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.