Front Wyzwolenia Mozambiku
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
FRELIMO |
| Lider | |
| Data założenia | |
| Adres siedziby | |
| Ideologia polityczna | |
| Poglądy gospodarcze | |
| Członkostwo międzynarodowe |
|
| Młodzieżówka |
Organizacja Młodzieży Mozambickiej |
| Barwy |
ciemnoczerwony |
| Strona internetowa | |
Front Wyzwolenia Mozambiku (port. Frente de Libertação de Moçambique, FRELIMO) – partia polityczna działająca w Mozambiku; powstała 1962 w Tanganice jako organizacja narodowowyzwoleńcza. Organizacja doprowadziła do wywalczenia niepodległości przez Mozambik w 1975 roku, od tamtej pory pozostaje organizacją rządową[1][2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Partia została założona z połączenia trzech mniejszych grup niepodległościowych na emigracji w Tanganice[2]. Ruch przyjął nacjonalistyczny charakter[3]. Pierwszym przywódcą grupy został Eduardo Mondlane[2]. Pierwotnie struktury grupy działały w krajach ościennych[4]. W 1963 roku z FRELIMO wyłamał się rozłamowy Afrykański Zjednoczony Front Ludowy[5]. W 1964 roku dysponując kilkoma tysiącami bojowników armia FRELIMO rozpoczęła wojnę partyzancką z kolonizatorami portugalskimi. Front przeprowadzał swoje akcje wojskowe z opanowanych przez siebie obszarów na północy kraju[1]. Grupa zyskała poparcie zarówno państw socjalistycznych jak i Europy Zachodniej[1] (Tanzania, Szwecja, Jugosławia, Związek Radziecki, Holandia, Dania, Somalia, Jugosławia, Chiny, Kuba, Czechosłowacja, Libia, Norwegia, Algieria, Ghana, Zambia, Bułgaria, Egipt i Brazylia[6][7][8]). W 1966 roku Organizacja Jedności Afrykańskiej uznała FRELIMO za jedynego reprezentanta Mozambijczyków[5]. Także Organizacja Narodów Zjednoczonych rozpoczęła wywieranie presji na Portugalię aby ta przeprowadziła dekolonializację, reżim portugalski lekceważył jednak stanowiska organizacji międzynarodowych[9]. W 1969 roku w portugalskim zamachu bombowym zginął Mondlane, jego następcą na stanowisku lidera Frontu został Samora Machel[10]. Do 1974 roku bojownicy zdobyli większość terytoriów na północy kraju, skutecznie przeciwstawiając się, liczącemu około 70 tysięcy żołnierzy, kontyngentowi portugalskiemu. Reżim portugalski w zwalczaniu partyzantki wsparły rasistowskie białe reżimy na Południu Afryki - Rodezja i Południowa Afryka[11][12]. Rodezja wysłała na pomoc Portugalczykom własne oddziały zbrojne zwalczające FRELIMO[13].
Niepodległość Mozambiku umożliwiła rewolucja goździków, która odbyła się w Portugalii w 1974 roku. Rewolucyjny rząd Portugalii rok po sukcesie rewolucji przyznał Mozambikowi niepodległość. W niepodległej republice władzę objął Front Wyzwolenia Mozambiku, sprawujący pełnię władzy jako jedyna legalnie działająca partia. W nowym państwie doszło do upaństwowienia ziemi, systemu edukacji i opieki zdrowotnej, zrównano też prawa kobiet i mężczyzn. Reformy utrzymane w lewicowym stylu i jednopartyjne rządy nie spodobały się części dotychczasowych członków Frontu. Wsparci przez rząd Rodezji dysydencie utworzyli w 1976 roku Narodowy Ruch Oporu Mozambiku (RENAMO), który rozpoczął antyrządową kampanię partyzancką[1][14]. Wojna domowa zradykalizowała FRELIMO które w 1977 roku oficjalnie przyjęło doktrynę marksistowską i zbliżyło się do bloku wschodniego[2].
W 1986 roku liderem partii został Joaquim Chissano. W 1989 roku partia zrezygnowała z poglądów marksistowskich, a rok później wprowadziła w kraju system wielopartyjny[2]. W parze za tymi zmianami szły reformy wolnorynkowe. W 1992 roku wypracowano porozumienie pokojowe z RENAMO. W 1994 roku odbyły się wielopartyjne wybory prezydenckie, w których zwyciężył Chissano reprezentujący Front Wyzwolenia Mozambiku[1]. Przed kolejnymi wyborami, które odbyły się 1 i 2 grudnia 2004 roku dotychczasowy prezydent Chissano ogłosił, iż nie będzie kandydował. Partia wybrała wówczas na swojego kandydata Armanda Guebuzę. Wygrał on wybory i objął urząd prezydenta 2 lutego 2005 roku, a FRELIMO zdobył 160 mandatów parlamentarnych. W kolejnych wyborach w październiku 2009 Guebuza uzyskał reelekcję na stanowisku szefa państwa, a FRELIMO zdobył 191 spośród 250 miejsc w parlamencie[15][16].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Frelimo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ a b c d e Front Wyzwolenia Mozambiku, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-03].
- ↑ A Host of Devils: The History and Context of the Making of Makonde Spirit Sculpture (Studies in Visual Culture, cz. 2), s. 27
- ↑ T. H. Henriksen, Remarks on Mozambique, 1975, s. 11
- ↑ a b Mozambik. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-03].
- ↑ University of Michigan. Southern Africa: The Escalation of a Conflict, 1976, s. 99
- ↑ FRELIMO. Departamento de Informação e Propaganda, Mozambique revolution, s. 10
- ↑ Rui Mateus, In Contos Proibidos (s. 41)
- ↑ Westfall, William C. Jr., Major, United States Marine Corps, Mozambique-Insurgency Against Portugal, 1963–1975, 1984.
- ↑ Malyn Newitt, A History of Mozambique, 1995, s. 541
- ↑ Terror on the Tracks: A Rhodesian Story, 2011. s. 5.
- ↑ South Africa in Africa: A Study in Ideology and Foreign Policy, 1975. s. 173.
- ↑ Cann, John P, Counterinsurgency in Africa: The Portuguese Way of War, 1961–1974, Hailer Publishing, 2005
- ↑ Renamo, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ CNE confirms Frelimo victory. Mozambique News Agency – AIM Reports, 11 listopada 2009. [dostęp 2012-06-27]. (ang.).
- ↑ Mozambique's Guebuza re-elected in landslide: final results. AFP, 11 listopada 2009. [dostęp 2009-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-21)]. (ang.).