Góralkowate

Góralkowate
	Procaviidae
	O. Thomas, 1892
	; Przedstawiciel rodziny – góralek skalny (Procavia capensis)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	góralkowce
Rodzina	góralkowate
	Typ nomenklatoryczny
	Procavia Storr, 1780
Synonimy
	Hyraxia Rafinesque, 1815; Hyracidae: J.E. Gray, 1821; Hyracina: Bonaparte, 1831; Hyraxineæ: Lesson, 1842; Hyracida: Haeckel, 1866; Hyracina: J.E. Gray, 1873; Dendrohyracina J.E. Gray, 1873; Procaviinae: Whitworth, 1954; Procavioidea: Kalandadze & Rautian, 1992;
	Hyraxia Rafinesque, 1815; Hyracidae: J.E. Gray, 1821; Hyracina: Bonaparte, 1831; Hyraxineæ: Lesson, 1842; Hyracida: Haeckel, 1866; Hyracina: J.E. Gray, 1873; Dendrohyracina J.E. Gray, 1873; Procaviinae: Whitworth, 1954; Procavioidea: Kalandadze & Rautian, 1992;
Rodzaje
	4 rodzaje (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	4 rodzaje (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Góralkowate^[11] (Procaviidae) – jedyna współcześnie występująca rodzina ssaków z rzędu góralkowców (Hyracoidea). Kopalne góralkowate znane są już od eocenu.

Zasięg występowania

Żyją w Afryce i na Bliskim Wschodzie^[12]^[13].

Morfologia

Większość z nich jest wielkości kota domowego, od 30 do 70 cm długości. Ważą od 2 do 5 kg. Posiadają krótkie uszy i bardzo mały ogon.

Tryb życia

Nie kopią nor. Do ich diety należą niskie rośliny, larwy i owady. Góralkowate żyją w koloniach.

Systematyka

Do rodziny należą następujące występujące współcześnie rodzaje^[14]^[15]^[12]^[11]:

Procavia Storr, 1780 – góralek – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Procavia capensis (Pallas, 1766) – góralek skalny
Heterohyrax J.E. Gray, 1868 – stepogóralek – jedynym żyjącym współcześnie przedstawicielem jest Heterohyrax brucei J.E. Gray, 1868 – stepogóralek cętkowany
Dendrohyrax J.E. Gray, 1868 – arbogóralek

Opisano również rodzaj wymarły^[16]:

Gigantohyrax(inne języki) Kitching(inne języki), 1965 – jedynym przedstawicielem był Gigantohyrax maguirei Kitching, 1965

Kultura

O góralkowatych mowa jest w biblijnych księgach Starego Testamentu: Kpł 11,5; Pwt 14,7; Ps 104,18 oraz w Prz 30,26, w niektórych tłumaczeniach na języki indoeuropejskie często mylnie były brane za króliki, borsuki, a nawet jeże.

Uwagi

↑ Typ nomenklatoryczny: Hyrax Hermann, 1783 (= Procavia Storr, 1780).
↑ Typ nomenklatoryczny: Dendrohyrax J.E. Gray, 1868.

Przypisy

↑ O. Thomas. On the species of the Hyracoidea. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1892, s. 51, 1892. (ang.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 91. (fr.).
↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 306, 1821. (ang.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 129. (wł.).
↑ R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 163. (fr.).
↑ E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clix. (niem.).
↑ Gray 1873 ↓, s. 38.
↑ Gray 1873 ↓, s. 43.
↑ T. Whitworth. The Miocene hyracoids of East Africa. „Fossil Mammals of Africa”. 7, s. 54, 1954. (ang.).
↑ H.Н. Каландадзе & А.С. Раутиан: Система млекопитающих и историческая зоогеография. W: Филогенетика млекопитающих. Москва: Издательство Московского университета, 1992, s. 106. (ros.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 22–23. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Procaviidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-20]. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 76. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ J.W. Kitching. A new giant hyracoid from the Limeworks Quarry, Makapansgat, Potgietersrus. „Palaeontologia africana”. 9, s. 91, 1965. (ang.).

Bibliografia

J.E. Gray: Hand-list of the edentate, thick-skinned and ruminant mammals in the British Museum. London: The Trustees, 1873, s. 1–176. (ang.).
D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Procaviidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].
Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.

[2] Typ nomenklatoryczny: Hyrax Hermann, 1783 (= Procavia Storr, 1780).

[9] Typ nomenklatoryczny: Dendrohyrax J.E. Gray, 1868.

[tho-1] O. Thomas. On the species of the Hyracoidea. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1892, s. 51, 1892. (ang.).

[raf-3] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 91. (fr.).

[gray21-4] J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 306, 1821. (ang.).

[bon-5] Ch.-L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Boulzaler, 1831, s. 129. (wł.).

[les-6] R.-P. Lesson: Nouveau Tableau du Règne Animal: Mammifères. Paris: Arthus Bertrand, 1842, s. 163. (fr.).

[hae-7] E. Haeckel: Generelle morphologie der organismen. Allgemeine grundzüge der organischen formen-wissenschaft, mechanisch begründet durch die von Charles Darwin reformirte descendenztheorie. Cz. 2. Berlin: G. Reimer, 1866, s. clix. (niem.).

[CITEREFGray1873[https://www.biodiversitylibrary.org/page/13237181_38]-8] Gray 1873 ↓, s. 38.

[CITEREFGray1873[https://www.biodiversitylibrary.org/page/13237209_43]-10] Gray 1873 ↓, s. 43.

[whi-11] T. Whitworth. The Miocene hyracoids of East Africa. „Fossil Mammals of Africa”. 7, s. 54, 1954. (ang.).

[kal&rau-12] H.Н. Каландадзе & А.С. Раутиан: Система млекопитающих и историческая зоогеография. W: Филогенетика млекопитающих. Москва: Издательство Московского университета, 1992, s. 106. (ros.).

[Cichocki&inni-13] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 22–23. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-14] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 116. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-15] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Family Procaviidae. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-30].

[mdd-16] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-20]. (ang.).

[amw-17] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 76. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[kit-18] J.W. Kitching. A new giant hyracoid from the Limeworks Quarry, Makapansgat, Potgietersrus. „Palaeontologia africana”. 9, s. 91, 1965. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[b]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]