Gediz Ovası
Gediz Ovası, çoğunlukla Manisa ili içinde yer alan, Gediz Nehri tarafından sulanan bir ovadır.[1] Orta Gediz Havzası'nda konumlanan ova, 150 km uzunluğunda ve 25 km genişliğindedir.[1][2] Türkiye'nin en verimli ovalarından olmakla beraber, ovada genel olarak sultaniye üzümü ve mısır üretilir. Demirköprü Barajı, ovanın sulanmasına katkı sağlar.[3][4] Ovanın tarımsal SİT alanı ilan edilmesi planlanmaktadır.[5]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ovanın geçmişi MÖ 2000 yıllarına kadar gitmektedir. İlk yerleşimden itibaren gıda ihtiyacını gidermek için aktif olarak kullanılmıştır. Ovayı; Hititler, Frigler, İyonyalılar, Lidyalılar, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Saruhanoğulları ve Osmanlıların dahil pek çok medeniyet kullanmıştır.[6]
Jeoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Ovanın bulunduğu bölge Tersiyer devrinin sonunda oluşmuştur.[7] Gediz Ovası, beş milyon yıl içerisinde çekim fayları nedeniyle yaklaşık 1 km alçalan bölgenin Gediz Nehri'nin bıraktığı tortularla dolması sonucunda ortaya çıkmıştır.[8]
Yerleşim
[değiştir | kaynağı değiştir]Bölge çoğunlukla tarım arazisi olarak kullanılsa da Manisa, Akhisar, Turgutlu gibi büyük şehirler kurulmuştur. Bu yerleşimler ovayı bozması yanı sıra 1.derece deprem bölgesi olan Manisa'yı da tehlikeye sokuyor.
Nehir taşmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Zamanında Gediz Nehri'nin Cadı Gediz olarak lakaplanmış olmasının sebebi, hala daha devam eden nehir taşmalarıdır. Gediz nehri özellikle sık yağmur yağdığı dönemlerde büyük miktarda taşarak arazilere ve hayvanlara büyük ölçüde zarar vermektedir.
Tehditleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Gediz nehri, bilinçsiz gübreleme ve fabrika atıkları yüzünden oldukça kirlenmiş yaşanamaz hale gelmiştir. Bu atıklar, tarım arazilerini oldukça olumsuz etkilemekte, verimliliğini azaltmakta ve çölleştirmektedir. Doğa koruma dernekleri, Gediz Nehrinde kirlenmenin devam etmesi halinde çok kısa bir süre içinde ovanın kullanılamaz hale geleceğini söylemektedir.
Diğer bir tehdit ise bilinçsiz yer altı suyu kullanmasıdır. Az maliyet için yeryüzüne yakın suları kullanarak hem obruk oluşmasına hem arazinin uzun vadede verimliliğini kaybetmesine yol açmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b "Gediz Ovası, Oluşumu ve Özellikleri". ova.gen.tr. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2020.
- ^ Mutluer, Mustafa (1996). "Orta Gediz Havzasında Yer Şekilleri ve Toprak Anamateryalinin Tarım Faaliyetleri Üzerine Etkisi". Ege Coğrafya Dergisi, 9. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Gediz Ovası'nda 390 bin dekar alan suya kavuştu". Haberturk.com. 11 Haziran 2020. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- ^ "Gediz Ovası'nda susuzluk tehdidi". CNN Turk. 11 Aralık 2018. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- ^ "Gediz Ovası'nı kurtaracak koruma planı Bakanlar Kurulu'nda". Hürriyet. 31 Ağustos 2016. 5 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- ^ "Manisa", Vikipedi, 28 Ağustos 2020, erişim tarihi: 29 Ağustos 2020
- ^ "Gediz Havzası'nın Son Tunç Çağı Tarihi Coğrafyası" (PDF). 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- ^ "Gediz Ovası ve Bölgenin Yeraltı Suyunun Korunması" (PDF). 30 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2020.
- Genel
- https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/NHYP%20DENİZ/GEDİZ%20NEHİR%20HAVZASI%20YÖNETİM%20PLANI.pdf 6 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gediz Ovası Toprakları. Topraksu Genel Müdürlüğü Yayınları. 1974.
 | Manisa ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |