Gerard Knuvelder

Gerard Knuvelder
	v.l.n.r. André Parrot, Jean Carbonnier, Hans Van Werveke, Gerard Knuvelder en Henri Théodore Fischer (Eredoctoraten Utrecht, 1961)
Algemene informatie
Volledige naam	Gerardus Petrus Maria Knuvelder
Geboren	25 januari 1902
Geboorteplaats	Arnhem
Overleden	29 juni 1982
Overlijdensplaats	Eindhoven
Land	Nederland
Beroep	docent, directeur, literatuurhistoricus
Werk
Jaren actief	1922-1979
Bekende werken	Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde (1948-1953)
	Dbnl-profiel
Portaal	Literatuur

Gerardus Petrus Maria Knuvelder (Arnhem, 25 januari 1902 - Eindhoven, 29 juni 1982) was een Nederlands katholiek literatuurhistoricus. Bekend is zijn Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde in vier delen (1948-1953, later vele herdrukken). Daarnaast was hij onder meer docent en rector van een middelbare school in Eindhoven.

Loopbaan

Knuvelder studeerde van 1918 tot 1922 Nederlands aan de Katholieke Leergangen in Tilburg en was daarna leraar Nederlands in Bergen op Zoom en Eindhoven, waar hij ten slotte van 1952 tot 1967 directeur was van het Sint Joriscollege. Als redacteur vanaf 1922 en later, tot 1944, als hoofdredacteur van het literaire tijdschrift Roeping, schreef hij met een katholieke en behoudende blik over cultuur en esthetiek. In politieke kwesties verkondigde hij anti-parlementaire, monarchistische en corporatistische standpunten. Hij wordt beschouwd als een van de spraakmakende figuren in de herstelbeweging. In 1933 was hij betrokken bij een oprichting van een 'Bond van Katholieke Fascisten'.^[1]^[2]

Blijvend succes had hij met zijn (school)boeken over Nederlandse literatuurgeschiedenis, waarin hij literaire werken in onderlinge samenhang en historisch verband beschreef en beoordeelde.

Knuvelder en Gezelle

Knuvelder was een van de Noord-Nederlandse kenners en bewonderaars van Guido Gezelle en zijn werk. Hij werd, samen met Anton van Duinkerken, uitgenodigd een van de dertien eerste leden te worden van het Guido Gezellegenootschap. Van 1967 tot 1981 was hij, als enige Noord-Nederlander, voorzitter van de vereniging. Hij bracht op spirituele wijze hulde aan zijn voorganger, Jan De Cuyper.

In 1974 wijdde hij een uitgebreide uiteenzetting aan De levende Gezelle, bij de viering van het twaalf-en-een-half-jarig bestaan van het genootschap.

Werken

Bezuiden den Moerdijk, 1929
Zwervers, 1929
Vanuit wingewesten: een sociografie van het zuiden, 1930
Het rampjaar 1830, 1930
De politiek en de jongeren, 1930
De mythe Nederland : beschouwingen over het nationaal en koloniaal vraagstuk, 1932
Bouwers aan eigen cultuur, 1934
Vernieuwing van staatsbestel, 1934
Volk en staat, 1936
Geschiedenis van de Nederlandse letterkunde, 1938 en 1939, 2 dln. (met bijbehorende bloemlezing, eveneens in 2 dln.)
Pieter van der Meer de Walcheren, 1940
Ars et vita, 1946 (tezamen met Cola Debrot)
Van zwervers en vagebonden; opstellen over middeleeuws "uitschot", 1948
Handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde, 1948-1953, 4 dln. (vele herziene herdrukken)
Compendium bij de schets voor de geschiedenis, 1951
Handboek tot de moderne Nederlandse letterkunde, 1954
Het beeld van de mens in enkele moderne Nederlandse romans, 1961
Beknopt handboek tot de geschiedenis der Nederlandse letterkunde, 1961
Aasgieren der filologie?, 1963
Problemen der literatuurgeschiedschrijving, 1963
Kitty en de mandarijntjes, 1964
Spiegelbeeld; opstellen over hedendaags proza en enkele gedichtenbundels, 1964
Stijn Streuvels, 1964
Mariken van Nieumeghen, 1968 (editie met inleiding en aantekeningen door Gerard Knuvelder, uitgegeven door L.C.G. Malmberg, 's-Hertogenbosch)
Schets geschiedenis Nederlandse letterkunde, 1969
De romantiek en haar aspecten, 1974
Onachterhaalbre tijd. Vijftig jaar grasduinen in literatuur, 1974 (memoires)
In koning Minos' doolhof. Over literaire waardering, 1979

Externe links

Mathijs Sanders, 'Gerard Knuvelder op oorlogspad, of de metamorfose van een criticus'. In: Nederlandse letterkunde 6 (2001), p. 150-167.
Hans Anten, '"Men haat de Tucht - en zij alleen maakt één en sterk". Fragmenten uit de receptiegeschiedenis van Bordewijks Bint'. In: Vooys. Tijdschrift voor letteren 23 (2005), p. 6-21.
M.C.A. van der Heijden, 'Knuvelder, Gerardus Petrus Maria (1902-1982)', in Biografisch Woordenboek van Nederland - biografie
Biografieën, werken en teksten bij de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (dbnl)
Worldcat: Bibliotheekbezit van Knuvelders werken
Biografie op Brabantserfgoed.nl
Toespraak door Kuvelder bij een jubileum van het Gezellegenootschap, met talrijke foto's.
Knuvelder brengt hulde aan Jan De Cuyper.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Willem Huberts, Soli Deo - Wouter Lutkie, p. 189
↑ Marcel van der Heijden tekent in Brabants Erfgoed hierbij aan: "Het nationaal-socialisme als levensbeschouwing heeft hij echter steeds principieel afgewezen. Wel deed hij ooit een poging om te komen tot een "bond van katholieke fascisten", maar zijn schoolbestuur, met Moller als voorzitter, verbood de leraren politieke acties. Knuvelders politieke beschouwingen hebben trouwens altijd een hoog studeerkamergehalte gehad", M.C.A. van der Heijden, 'Gerard Knuvelder -- Geboortedatum: 25–01–1902 | Sterfdatum: 29–06–1982 -- publicist en literatuurhistoricus, [1]

[1] Willem Huberts, Soli Deo - Wouter Lutkie, p. 189

[2] Marcel van der Heijden tekent in Brabants Erfgoed hierbij aan: "Het nationaal-socialisme als levensbeschouwing heeft hij echter steeds principieel afgewezen. Wel deed hij ooit een poging om te komen tot een "bond van katholieke fascisten", maar zijn schoolbestuur, met Moller als voorzitter, verbood de leraren politieke acties. Knuvelders politieke beschouwingen hebben trouwens altijd een hoog studeerkamergehalte gehad", M.C.A. van der Heijden, 'Gerard Knuvelder -- Geboortedatum: 25–01–1902 | Sterfdatum: 29–06–1982 -- publicist en literatuurhistoricus, [1]

[1]

[2]