Glotocronoloxía

A glotocronoloxía é unha técnica para calcular a separación temporal entre dúas linguas que se supoñen emparentadas. Está baseada no caso de que, como efecto dos cambios interiores e das achegas exteriores, aproximadamente o 14 % das palabras básicas do vocabulario dunha lingua serán substituídas cada mil anos.

A glotocronoloxía é un método de estudo cuxos resultados non poden ser precisos. No entanto, está proposta para a investigación da evolución daquelas linguas que carecen de textos escritos, polo que hai que descartar o método comparativo, usado para a reconstrución do indoeuropeo e buscar alternativas de investigación.

Supostos básicos

Os dous argumentos nos que se basea o método glotocronolóxico son:

1. A taxa de substitución léxica é constante, se consideramos períodos de tempo moi longos polo menos para o léxico do chamado vocabulario básico.
2. A taxa de substitución léxica é aproximadamente uniforme entre todas as linguas do mundo, polo menos para o vocabulario básico.

En forma de ecuación isto pódese expresar da seguinte maneira. Se chamamos p(t) á porcentaxe de palabras básicas que retén unha lingua despois dun período de tempo t, entón:

${\frac {dp(t)}{dt}}=-{\frac {p(t)}{C}}$

ou se integramos a ecuación diferencial:

$p(t)=e^{-{\frac {t}{C}}}$

Logo C debe ser unha constante universal para todos os idiomas. A calibración de que a taxa de cambio é o 14 % do vocabulario básico, faise a seguinte estimación de C:

$C=-{\frac {1}{(1-{\frac {14}{100}})}}\approx 663\cdot {\mbox{século}}^{-1}$

A partir desa estimación o tempo de separación T_s pode estimarse comparando a porcentaxe de cognados retidos p_C como:

$T_{s}={\frac {log(p_{C})}{log(p_{0})}}$, dunha lingua coa súa lingua nai

$T_{s}\approx {\frac {log(p_{C})}{2\cdot log(p_{0})}}$, de dúas linguas irmáns

Onde p₀ = 86 % é a porcentaxe de retención por milenio estimado por Swadesh (= 100 % - 14 %). Máis tarde, Robert Lees cambiou o valor medio, calculándoo en 80,5 % cada milenio.

Discusión

Este método foi repetidamente criticado. Eugen Coşeriu (1962), por exemplo, achegou algúns datos tomados das linguas románicas que ilustraban que o seu uso podía conducir a inexactitudes importantes. As principais obxeccións que se daban contra o método foron as seguintes:

1. A constante de retención non é universal, varía segundo o tempo, a lingua e o significado da palabra incluída na lista.
2. O modelo da árbore xenealóxica (Stammbaum model) non é preciso. As linguas a miúdo inflúense posteriormente á súa separación e a teoría asume que, unha vez que se separan, non se volven a conxuntar.
3. Os cambios de son poderían provocar que non sexa posíbel recoñecer dous cognados (por exemplo, fr. chef e ing. head) ou que se cometa o erro de asumir como cognados palabras que verdadeiramente non están emparentadas (por exemplo, ing. day e esp. día).

Véxase tamén

Outros artigos

• Lista Swadesh

Ligazóns externas

• Conversa con algunhas estatísticas (en inglés)