Goździk skupiony

Goździk skupiony
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	goździkopodobne
Rząd	goździkowce
Rodzina	goździkowate
Rodzaj	goździk
Gatunek	goździk brodaty
Podgatunek	goździk skupiony
	Nazwa systematyczna
	Dianthus barbatus L. subsp. compactus (Kit.) Nyman; Consp. fl. eur. suppl. 2:58. 1889
Synonimy
	Dianthus compactus Kit. Schult. Oestr. Fl. ed. II. i. 654;
	Dianthus compactus Kit. Schult. Oestr. Fl. ed. II. i. 654;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Goździk skupiony (Dianthus barbatus subsp. compactus (Kit.) Nyman) – podgatunek goździka brodatego należący do rodziny goździkowatych^[3]. Według niektórych ujęć taksonomicznych uznawany za odrębny gatunek Dianthus compactus Kit.^[4] lub za odmianę goździka brodatego Dianthus barbatus var. compactus (Kit.) Heuff.^[5]. Występuje w południowej, środkowej i wschodniej Europie. W Polsce wyłącznie w Bieszczadach. Jest objęty ochroną.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Europie południowej (Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Włochy, Rumunia, Serbia), środkowej (południowa Austria, zachodnie Węgry, Polska, Słowacja) i wschodniej (Ukraina)^[3]. W Polsce występuje wyłącznie w Bieszczadach sięgając na zachód po linię Smerek – Jasło^[6].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, sztywna, o wysokości 20–40 cm. Jest przeważnie pojedyncza, a tylko czasami górą rozgałęzia się.
Liście: Ulistnienie nakrzyżległe. Liście 1-nerwowe, równowąskie, ostro zakończone, nasada w postaci pochwy dużo krótszej od szerokości liścia.
Kwiaty: Zebrane w zbite wierzchotki na szczytach pędów. Kielich o długości 14–17 mm, purpurowofioletowe, jajowatolancetowate łuski podkielichowe mają długość 12–18 mm i zakończone są cienkim i wiotkim końcem, który dosięga końca kielicha. Płatki korony różowe, drobne (długość 5–6 mm). Mają ząbkowane końce.
Owoc: Wydłużona torebka z nasionami o długości ok. 2 mm.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Siedliskiem są łąki górskie, traworośla, borówczyska, głównie na świeżych i kwaśnych glebach. W Polsce rośnie w Bieszczadach od wysokości 600 m n.p.m. po najwyższe szczyty^[6].

Zagrożenia i ochrona

Od 2014 roku roślina jest objęta częściową ochroną gatunkową (jako Dianthus compactus)^[7]. W latach 1983–2014 gatunek podlegał ochronie ścisłej^[8]. Część jego stanowisk znajduje się w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Nie jest zagrożony^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Dianthus barbatus L. subsp. compactus (Kit.) Nyman. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Biodiversity of Poland. Vol. 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Dianthus barbatus var. compactus (Kit.) Heuff.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 180. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
↑ Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 kwietnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1983 r. nr 27, poz. 134).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).

[grin-3] Dianthus barbatus L. subsp. compactus (Kit.) Nyman. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).

[mirek-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Biodiversity of Poland. Vol. 1. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[tpl-5] Dianthus barbatus var. compactus (Kit.) Heuff.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).

[A-6] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006, s. 180. ISBN 978-83-7073-444-2.

[rozp2014-7] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).

[rozp1983-8] Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 kwietnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1983 r. nr 27, poz. 134).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]