Grand Est

Grand Est
alem. Grossa Oschta
luks. Grouss Osten
	region
Państwo	Francja
Siedziba	Strasburg
Kod ISO 3166-2	FR-GES
Prezydent	Jean Rottner
Powierzchnia	57 433 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 5 550 389
• gęstość	97 os./km²
	Szczegółowy podział administracyjny
Liczba departamentów	10
Liczba kantonów	200
Liczba gmin	5195
	Położenie na mapie Francji;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Grand Est (^ⓘ, ɡ ʁ ɑ̃t ‿ɛ s t; alz. Grossa Oschta, luks. Grouss Osten, re-fra. Groß Oschte, niem. Großer Osten) – region administracyjny Francji ustanowiony z dniem 1 stycznia 2016. Stolicą jest Strasburg. Do września 2016 region nosił tymczasową nazwę Alzacja-Szampania-Ardeny-Lotaryngia (ACAL)^[2]^[3], odzwierciedlającą nazwy łączonych w ramach reformy administracyjnej regionów: Alzacja, Lotaryngia i Szampania-Ardeny.

Główne rzeki regionu to Sekwana, Moza i Ren. Zajmuje powierzchnię 57 433 km², jest piątym co do wielkości we Francji regionem. Obejmuje dwa pasma górskie (Wogezy i Ardeny). Graniczy z Belgią, Luksemburgiem, Niemcami i Szwajcarią. W 2017 roku liczył 5 549 586 mieszkańców. Znajduje się częściowo na terenie tzw. europejskiego banana. W Grand Est znajduje się m.in. lunapark Parc du Petit Prince oraz Rezerwat Biosfery Mozeli Południowej.

Podział administracyjny

W skład regionu wchodzi 10 departamentów^[4]:

Ardeny (Ardennes)
Aube
Dolny Ren (Bas-Rhin)
Górna Marna (Haute-Marne)
Górny Ren (Haut-Rhin)
Marna (Marne)
Meurthe i Mozela (Meurthe-et-Moselle)
Moza (Meuse)
Mozela (Moselle)
Wogezy (Vosges)

Miejscowości

Największe miejscowości regionu (w nawiasach liczba ludności w 2020 roku^[5]):

Strasburg (Strasbourg, 290 576)
Reims (180 318)
Metz (120 211)
Miluza (Mulhouse, 108 038)
Nancy (104 403)
Colmar (68 294)
Troyes (62 597)
Charleville-Mézières (46 388)
Châlons-en-Champagne (44 336)
Thionville (41 383)
Haguenau (35 448)
Schiltigheim (33 993)
Épinal (31 832)
Vandœuvre-lès-Nancy (29 723)
Illkirch-Graffenstaden (27 087)
Saint-Dizier (23 085)
Saint-Louis (22 835)
Épernay (22 362)
Montigny-lès-Metz (21 788)
Chaumont (21 770)
Forbach (21 509)
Sarreguemines (20 555)
Lingolsheim (19 797)
Saint-Dié-des-Vosges (19 490)
Sélestat (19 279)
Lunéville (17 858)
Bischheim (17 520)
Yutz (17 304)
Verdun (16 877)
Sedan (16 376)
Hayange (15 994)
Toul (15 857)
Saint-Avold (15 171)
Longwy (15 117)
Wittenheim (15 065)

Kontrowersje

Społeczność z Alzacji i Lotaryngii uważa, iż region został utworzony w celu ograniczenia ich praw i autonomii. W 2016 roku odbywały się protesty przeciw takiej zmianie administracyjnej. Społeczność alzacka i lotaryńska miała bowiem o wiele dalej posunięte prawa niż pozostałe regiony Francji^{[potrzebny przypis]}.

W odpowiedzi na protesty rząd francuski utworzył CEA (collectivité européenne d’Alsace), czyli Europejski Kolektyw Alzacji, łączący dwa alzackie departamenty Bas-Rhin i Haut-Rhin. 1 stycznia 2021 r. te departamenty połączą się w jedną wspólnotę terytorialną, ale pozostaną częścią regionu Grand-Est. Utworzenie zostało przegłosowane przez francuski parlament w dniu 25 lipca 2019 r. (ustawa 2019-816 z dnia 2 sierpnia 2019)^[6].

Mieszkańcy Alzacji już w 2013 roku głosowali w referendum przeciwko jednej zbiorowości terytorialnej, w departamencie Haut-Rhin – mniej zaludnionym – większość wyborców odrzuciła propozycję połączenia i referendum dało wynik negatywny (56% przeciw połączeniu)^[7].

Alzacja po połączeniu departamentów zyska status podobny do statusu Korsyki oraz departamentów zamorskich. W ustawie powstały zapisy dotyczące promowania języków regionalnych w szkole i utworzeniu komitetu ds. języka niemieckiego w Alzacji^{[potrzebny przypis]}.

Herbarz

Herb Alzacji
Herb Lotaryngii
Herb Szampanii-Ardenów

Przypisy

↑ INSEE: Populations légales 2013 des régions 2016. [dostęp 2016-04-09]. (fr.).
↑ Décret n°2016-1262 du 28 septembre 2016 portant fixation du nom de la région Grand Est, publié au JO du 29 septembre 2016.
↑ Zmiany wprowadzone na 92. posiedzeniu Komisji (24 lutego 2016 roku). Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2016-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)].
↑ Région Grand Est (44). Insee. [dostęp 2023-10-10]. (fr.).
↑ ^a ^b France par commune – Population municipale 2020. [w:] Statistiques locales [on-line]. Insee. [dostęp 2023-10-10]. (fr.).
↑ LOI n° 2019-816 du 2 août 2019 relative aux compétences de la Collectivité européenne d’Alsace, wyd. 2 sierpnia 2019, LegiFrance (fr.).
↑ Echec du référendum alsacien: „Un signe fort pour la classe politique en place”, Le Monde, 7 kwietnia 2013 (fr.).

[1] INSEE: Populations légales 2013 des régions 2016. [dostęp 2016-04-09]. (fr.).

[2] Décret n°2016-1262 du 28 septembre 2016 portant fixation du nom de la région Grand Est, publié au JO du 29 septembre 2016.

[3] Zmiany wprowadzone na 92. posiedzeniu Komisji (24 lutego 2016 roku). Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. [dostęp 2016-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-05)].

[4] Région Grand Est (44). Insee. [dostęp 2023-10-10]. (fr.).

[insee-5] France par commune – Population municipale 2020. [w:] Statistiques locales [on-line]. Insee. [dostęp 2023-10-10]. (fr.).

[6] LOI n° 2019-816 du 2 août 2019 relative aux compétences de la Collectivité européenne d’Alsace, wyd. 2 sierpnia 2019, LegiFrance (fr.).

[7] Echec du référendum alsacien: „Un signe fort pour la classe politique en place”, Le Monde, 7 kwietnia 2013 (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Regiony metropolitalne	Bretania Burgundia-Franche-Comté Centralny-Dolina Loary Grand Est Hauts-de-France Île-de-France Korsyka Kraj Loary Normandia Nowa Akwitania Oksytania Owernia-Rodan-Alpy Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże
Regiony zamorskie	Gujana Francuska Gwadelupa Majotta Martynika Reunion