Graz

Historyczne centrum Grazu i Zamek Eggenberg^[2]^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Austria
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	931
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1999; na 23. sesji
Dokonane zmiany	2010
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Graz
	; Ratusz
Herb	Flaga
Państwo	Austria
Kraj związkowy	Styria
Burmistrz	Elke Kahr
Powierzchnia	127,57 km²
Wysokość	353 m n.p.m.
Populacja (1 stycznia 2023); • liczba ludności; • gęstość	; 298 479; 2340 os./km²
Nr kierunkowy	0316
Kod pocztowy	801x, 802x, 803x, 804x, 805x
Tablice rejestracyjne	G
	Położenie na mapie Austrii Graz
	Położenie na mapie Styrii Graz
	47°04′N 15°26′E/47,066667 15,433333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Graz (słoweń. Gradec) – miasto statutarne w południowo-wschodniej Austrii, stolica kraju związkowego Styria oraz siedziba powiatu Graz-Umgebung (do którego jednak nie należy). Liczy 298 479 mieszkańców (1 stycznia 2023).

Miasto leży nad rzeką Murą, u podnóża Alp Styryjskich. Po Wiedniu drugie co do wielkości i znaczenia miasto Austrii. Graz jest znaczącym ośrodkiem przemysłowym, kulturalnym i turystycznym. W mieście znajdują się cztery uniwersytety i dwie inne szkoły wyższe, do których uczęszcza razem ponad 45 tys. studentów. W roku 2003 był kulturalną stolicą Europy. Znajduje się tu także polski konsulat honorowy.

Toponimia nazwy

Nazwa miasta wywodzi się od słowa gradec – słoweńskiego wyrazu oznaczającego mały zamek. Jest to związane z tym, że miasto Graz powstało na terenie wcześniejszej słowiańskiej osady o takiej właśnie nazwie.

Historia

Zobacz też: Kalendarium historii Grazu.

Pierwsze wzmianki o Grazu pochodzą z roku 881, kiedy w dokumencie wymienia się go jako warownię władców Styrii. Potwierdzeniem statusu było przyznanie praw miejskich w roku 1281 przez Rudolfa I Habsburga. Od pierwszej połowy XV wieku aż do XVII wieku Graz był siedzibą styryjskiej gałęzi dynastii Habsburgów. Pod ich patronatem w XV i XVI wieku miasto dobrze się rozwijało, wtedy to na górze Schlossberg wzniesiono twierdzę dla obrony przed Turkami. W roku 1586 w Grazu powstał pierwszy uniwersytet. W 1809 roku twierdzę bez powodzenia oblegały wojska napoleońskie.

W dniach 29–30 kwietnia 2008 r. na zamku w Grazu spotkało się ośmiu prezydentów państw Unii Europejskiej (w tym Polski – Lech Kaczyński).

Zabytki i turystyka

W roku 1999 grodzieckie Stare Miasto zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Najważniejsze zabytki to:

późnogotycka katedra świętego Idziego (Hl. Ägydius) z okresu 1438–1462, przy katedrze barokowe mauzoleum Ferdynanda II
ruiny zamku Schlossberg z dwiema zachowanymi wieżami, spośród których charakterystyczna wieża zegarowa jest symbolem miasta
gotyckie i barokowe kościoły m.in. katolicki Najświętszej Krwi (Hl. Blut), Matki Bożej Nieustającej Pomocy (Mariahilfkirche)
renesansowy budynek starostwa Landhaus
ratusz z XIX wieku
arsenał z XVII wieku
kościół pielgrzymkowy Mariatrost
muzea m.in. Universalmuseum Joanneum(inne języki) z koroną książąt Styrii oraz malarstwem europejskim

Spośród nowoczesnych budynków uwagę zwraca Kunsthaus Graz, wzniesiony w 2003 budynek galerii sztuki zlokalizowany w centrum miasta. Dwupiętrowy obiekt został zaprojektowany przez londyńskich architektów, Petera Cooka i Colina Fourniera. Według różnych interpretacji budynek wykonany z żelbetu i paneli pleksiglasowych, przypomina serce wyjęte z ciała lub krowie wymię.

Oświata

Uczelnie:

Transport

Tramwaje

Osobny artykuł: Tramwaje w Grazu.

Transport kolejowy

W mieście znajduje się dworzec główny Graz Hauptbahnhof oraz stacje Graz Ostbahnhof, Graz Puntigam, Graz Don Bosco(inne języki), Graz Köflacherbahnhof(inne języki), Graz Liebenau/Murpark(inne języki), Graz Wetzelsdorf(inne języki), oraz Graz Webling(inne języki).

Sport

Stolica Styrii miłośnikom sportu znana jest z takich klubów jak Sturm Graz czy EC Graz 99ers, które w tym mieście mają swoją siedzibę.

Galeria

Graz, Georg Matthäus Vischer (1670)
Panorama starego miasta
Mauzoleum
Katedra, wnętrze
Wieża zegarowa Schlossberg
Wieża zegarowa w nocy
Ratusz porą wieczorową
Nocna panorama miasta
Landhaus, dziedziniec
Kościół Mariahilf
Bazylika Mariatrost
Uliczka handlowa

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

Przypisy

↑ AUS
↑ Austria. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2021-01-04].

Linki zewnętrzne

oficjalna strona internetowa miasta (niem.)

[3] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[4] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[1] AUS

[2] Austria. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2021-01-04].

[:0-5] Wspólnie z Francją, Niemcami, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[:1-6] Wspólnie z Belgią, Czechami, Francją, Niemcami, Wielką Brytanią i Włochami

[:2-7] Wspólnie z Albanią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[1]

[2]

[a]

[b]

[A]

[B]

[C]

Miasta (Stadt)	Frohnleiten
Gminy targowe (Marktgemeinde)	Deutschfeistritz Dobl-Zwaring Eggersdorf bei Graz Feldkirchen bei Graz Gössendorf Gratkorn Gratwein-Straßengel Hausmannstätten Hitzendorf Kalsdorf bei Graz Kumberg Laßnitzhöhe Lieboch Peggau Premstätten Raaba-Grambach Sankt Marein bei Graz Semriach Thal Übelbach Vasoldsberg
Gminy (Gemeinde)	Fernitz-Mellach Hart bei Graz Haselsdorf-Tobelbad Kainbach bei Graz Nestelbach bei Graz Sankt Bartholomä Sankt Oswald bei Plankenwarth Sankt Radegund bei Graz Seiersberg-Pirka Stattegg Stiwoll Weinitzen Werndorf Wundschuh

Miasta statutarne Statutarstadt	Graz
Powiaty Bezirk	Bruck-Mürzzuschlag Deutschlandsberg Graz-Umgebung Hartberg-Fürstenfeld Leibnitz Leoben Liezen Murau Murtal Südoststeiermark Voitsberg Weiz
Ekspozytury polityczne Politische Expositur	Gröbming

Kulturowe	Zabytkowe centrum Salzburga Pałac i ogrody Schönbrunn Krajobraz kulturowy Hallstatt-Dachstein/Salzkammergut Linia kolejowa na przełęczy Semmering Historyczne centrum Grazu Krajobraz kulturowy Wachau Zabytkowe centrum Wiednia Krajobraz kulturowy Fertö/Jeziora Nezyderskiego Prehistoryczne osady na palach^[A] Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[B]
Przyrodnicze	Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[C]