Gruzełek szkarłatny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gruzełek szkarłatny |
| Nazwa systematyczna | |
| Neonectria coccinea (Pers.) Rossman & Samuels Stud. Mycol.' 42: 158 (1999) | |
.jpg?lang=pl)
Gruzełek szkarłatny (Neonectria coccinea (Pers.) Rossman & Samuels) – gatunek grzybów z rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Nectriaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Sphaeria coccinea. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1999 r. Rossman i Samuels[1].
- Chitinonectria coccinea (Pers.) M. Morelet 1968
- Creonectria coccinea (Pers.) Seaver 1909
- Cucurbitaria coccinea (Pers.) Gray 1821
- Nectria coccinea (Pers.) Fr. 1849
- Nectria coccinea var. longiconia Wollenw. 1928
- Nectria coccinea var. minor Wollenw. 1928
- Nectria coccinea var. sanguinella Wollenw. 1926
- Sphaeria coccinea Pers. 1800
- Sphaeria coccinea Pers. 1800, var. coccinea
- Sphaeria mori Sowerby
(na podstawie Index Fungorum[2])
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Tworzy owalne lub kuliste perytecja o średnicy 0,25–0,35 mm i gładkiej powierzchni z ostrymi, często ciemniejszymi brodawkami. Początkowo mają pomarańczowy, potem szkarłatny kolor, później stają się ciemniejsze, bardziej brunatne. Zazwyczaj tworzą się w grupach po 5-35 na wspólnej podkładce na korze drewna. Gdy rozwija się na odsłoniętym drewnie, często tworzy perytecja, rozproszone i bez podkładek[3].
- Cechy mikroskopowe
Worki o rozmiarach 75-100 × 7–10 μm, cylindryczne z zaokrąglonym wierzchołkiem. W każdym powstaje w jednym rzędzie po 8 hialinowych askospor z jedną przegrodą, o nieco brodawkowatej powierzchni i rozmiarach 12-15 × 5–6 μm. Strzępki o barwie żółtawo-białej do szarobrązowej. Wytwarzają dwa rodzaje zarodników konidialnych: mikrokonidia i makrokonidia. Cylindryczne, o zaokrąglonych końcach mikrokonidia mają rozmiar 4-9 × 1,5–3 μm, są lekko zakrzywione i mogą tworzyć przegrody. Powstają początkowo na bocznych strzępkach, ale potem na dobrze rozwiniętych konidioforach. Makrokonidia rozwijają się później z nieco większych strzępek, niż te, na których powstają mikrokonidia. Są hialinowe, cylindryczne, zwężające się lekko w kierunku wierzchołka i podstawy. Dojrzewają po 3–7 dniach i mają rozmiar 46-80 × 6–7 μm. Chlamydospory tworzą się rzadko, często z komórek makrokonidiów[3].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Jest rozprzestrzeniony na całym świecie[4]. W Polsce gatunek pospolity[5].
Rozwija się na korze martwych drzew. W Polsce notowano jego występowanie na klonie jaworze, brzozie omszonej, grabie pospolitym, wiśni ptasiej, buku pospolitym, lipach drobnolistnych i wierzbach[6]. Wywołuje raka gruzełkowego drzew liściastych[7][7].
Saprotrof i pasożyt. Zjawisko pasożytniczego trybu życia opisano tylko w Europie na bukach, w innych rejonach świata rozwija się prawdopodobnie tylko jako saprotrof. U buków europejskich powoduje chorobę kory. Infekcji dokonują askospory roznoszone przez wiatr. Wnikają do drzewa przez uszkodzenia kory lub przez rany spowodowane przez owady[3].
Gatunki podobne
[edytuj | edytuj kod]Bardzo podobne, również szkarłatne owocniki tworzy Dialonectria episphaeria, ale na podkładkach niektórych gatunków grzybów[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ a b c Mycobank. Nectria coccinea. [dostęp 2017-10-04].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2017-10-04].
- ↑ Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby. Przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 230. ISBN 83-7319-976-4.
- ↑ a b Wiesław Mułenko, Tomasz Majewski, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, A preliminary checklist of micromycetes in Poland. Wstępna lista grzybów mikroskopijnych Polski, Kraków: W. Szafer. Institute of Botany, PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-75-4.
- ↑ a b Karol Manka, Fitopatologia leśna, Warszawa: PWRiL, 2005, ISBN 83-09-01793-6.