Grzyby mykoryzowe
Grzyby mykoryzowe – grzyby żyjące w symbiozie z roślinami. Współżycie grzybów z roślinami nosi nazwę mykoryzy[1].
Wszystkie grzyby są organizmami cudzożywnymi, tzn. że nie potrafią same wytwarzać substancji organicznych, lecz pobierają ją z organizmów obumarłych (grzyby saprotroficzne) lub żywych – grzyby pasożytnicze i grzyby symbiotyczne. Mykoryza jest współżyciem korzystnym zarówno dla grzybów, jak i roślin. Grzyby pobierają z roślin część wytworzonych przez nie asymilatów, ale w zamian dostarczają im wodę i pewne niezbędne roślinom związki nieorganiczne (fosforany, azotany i mikrolelementy, np. cynk i miedź). Jak ważne znaczenie odgrywa mykoryza w życiu roślin, świadczy fakt, że 85% wszystkich roślin wyższych tworzy mykoryzę[2].
Niektóre gatunki grzybów wyspecjalizowały się tak, że tworzą mykoryzę tylko z określonym gatunkiem rośliny. Przykładowo maślak żółty (Suillus grevillei) i maślak lepki (Suillus viscidus) mogą rosnąć tylko pod modrzewiami. Niektóre grzyby współżyją z grupą blisko spokrewnionych gatunków roślin, a jeszcze inne z bardzo licznymi gatunkami. Znajomość tego, z jakimi gatunkami roślin dany gatunek grzyba tworzy mykoryzę, ułatwia jego odszukanie i identyfikację. Często znajomość gatunku rośliny, z którą współżyje dany gatunek grzyba, jest kluczowa przy jego identyfikacji[2]. Rośliny wykazują mniejszą specyficzność w zakresie symbionta; drzewa zwykle mogą żyć w symbiozie z kilkoma-kilkunastoma gatunkami grzybów[3].
Mykoryzę tworzą grzyby zaliczane do wielu grup systematycznych. Najbardziej rozpowszechnioną mykoryzę arbuskularną (endomykoryzę) tworzą prymitywne grzyby z typu Glomeromycota. Są to grzyby o wielojądrowych strzępkach nie podzielonych przegrodami. Grzyby te są najczęstszymi grzybami glebowymi. Współżyją z roślinami halofilnymi, hydrofilnymi i kserofilnymi, towarzyszą roślinności morskiej, wydmowej, leśnej, alpejskiej i większości roślin uprawnych. Wśród roślin o znaczeniu gospodarczym tylko wśród kapustowatych (Brassicaceae) i komosowatych (Chenopodiaceae) są gatunki nie tworzące tej mykoryzy[4].
Grzyby tworzące mykoryzę arbuskularną mają w swoich strzępkach glioksysomy gromadzące substancje zapasowe niezbędne do rozwoju strzępek rostkowych. Mogą rozwijać się tylko wtedy, gdy ich strzępki nawiążą kontakt z symbiotycznymi gatunkami roślin. Ilość zawartych w glioksysomach substancji odżywczych jest ograniczona i zwykle wystarcza na kilka dni rozwoju strzępek. Gdy zarodnik grzyba wykiełkuje i jego strzępki nie napotkają takich roślin, wówczas hamuje on swoją aktywność. Następuje cofanie się cytoplazmy do zarodnika i przechodzi on w stan uśpienia. Nawiązanie kontaktu między grzybem a rośliną możliwe jest dzięki temu, że zarówno rośliny, jak i grzyby wytwarzają specyficzne substancje chemiczne umożliwiające wzajemne ich rozpoznanie się[3].
Znane powszechnie grzyby kapeluszowe i inne grzyby owocnikowe tworzą drugą co do częstości występowania mykoryzę zewnętrzną zwaną ektomykoryzą. Należą tu grzyby zaliczane do typów podstawczaki (Basidiomycota) i workowce (Ascomycota). Oprócz nich znany jest tylko jeden rodzaj Endogone zaliczany do typu Mucoromycota. Szacuje się, że jest około 6 do 25 tysięcy gatunków grzybów tworzących ten rodzaj mykoryzy. Jest to bardziej zaawansowany ewolucyjnie i doskonalszy typ mykoryzy. Grzyby ektomykoryzowe umożliwiają roślinom lepsze wykorzystanie organicznych związków azotu i fosforu i lepsze przekazywanie ich roślinom[5]. Trzecim rodzajem jest mykoryza erikoidalna między grzybami a roślinami z rodziny wrzosowatych (Ericaceae)[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 15, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b Till R.Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 10, ISBN 83-85444-65-3.
- ↑ a b Katarzyna Jas, Urszula Małolepsza, Podziemna komunikacja – nowe elementy szlaków sygnałowych arbuskularnej symbiozy mykoryzowej, „Post. Microbiol.”, 56 (3), 2017.
- ↑ Janusz Błaszkowki, Mariusz Tadych, Tadeusz Madej, Przewodnik do ćwiczeń z fitopatologii, Szczecin: wyd. AR w Szczecinie, 1999, ISBN 83-87327-23-9.
- ↑ Maria Rudawska, Tomasz Leski, Obywatel grzyb, „Academia”, 4 (40), 2014 [dostęp 2021-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2021-10-27].
- ↑ J.W.G. Cairney, A.A. Meharg, Ericoid mycorrhiza: a partnership that exploits harsh edaphic conditions, „European Journal of Soil Science”, 54, 2003, s. 735–740, DOI: 10.1046/j.1351-0754.2003.0555.x.