Guepard
Li guepard est ene biesse a tete magneuse di tchå del famile des tchetidîs ki vike e l' Afrike, e sincieus latén acionynx jubatus.
Li guepard tchesse d' ene manire diferinne des ôtes tchetidîs, nén a l' awaite mins a l' coûsse, la k' il est l' biesse a pates ki court li pus roed, disk' a 110 km/h so des coûtes distances. Li coir do guepard est alongou, çou ki lyi dene ene air di fråjhûlisté, mins il a des musses foirt poujhants ki lyi dnèt ene grande foice. Si tiesse et s' muzea sont ptits, les ouys sont metous hôt sol tiesse, il a des lådjès narenes eyet des rondès orayes. Si poyaedje est djaene-orandje avou des rondès noerès cafloreures. L' adule fwait du 39 a 65 kg, et di 110 a 135 cm long avou ene cawe ki pout fé disk' a 84 cm. Les frumeles poirtèt di 3 a 5 efants, so 90 a 95 djoûs. Al nexhance i pzèt di 150 a 300 grames. Les djonnes di guepard cwitèt leu mere a l' ådje di 13 a 20 moes. Les guepards polèt viker disk' a 20 ans. Al diferince des ôtes tchetidîs, les frumeles n' ont nén vormint di teritwere a zeles, et ele evitèt di s' rescontrer. Les måyes si rapoûlèt pa des côps, copurade cwand i vnèt d' ene minme nikêye. Les guepards si nourixhèt di biesses a tetes come les gazeles, les impalas, les gnous, les zebes, evnd. Li proye est aprotcheye disk' a ene dijhinne di metes, poy tchesseye al coûsse, ki deure moens d' ene munute. Si l' guepard n' arive nén a prinde li proye tot d' shûte i va leyî ouve purade ki d' si nåjhi.