Hanna Sturm
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mayıs 2024) |
Hanna Sturm | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Johanna Sturm 28 Şubat 1891 Klingenbach, Eisenstadt, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu |
| Ölüm | 9 Mart 1984 Zagreb, Hırvatistan, Yugoslavya |
| Meslek | politik aktivist, barış aktivisti |
| Tanınma nedeni | Ravensbrück kampı kurtulanı |
| Siyasi parti | Avusturya Sosyal Demokrat Partisi Avusturya Komünist Partisi Sovyet Komünist Partisi |
| Çocuk(lar) | Theresia (1912–) Relli (1915–1919) |
Hanna Sturm (d. 28 Şubat 1891 - ö. 9 Mart 1984), Avusturya'nın 1938'de Nazi Almanya'sına ilhakının ardından direniş aktivisti olan işçi hakları ve barış aktivistiydi. Sonraki birkaç yılını Alman toplama kamplarında geçirdi. 30 Nisan 1945'te Ravensbrück kampından hayatta kalarak çıktı. 1958'de yaşantısının otobiyografik olarak yazdı ancak bir yayıncı bulamadı. 1982'de, ölümünden iki yıl önce, çalışma yayınlandı.[1][2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Kökeni ve ilk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Johanna Sturm, Burgenland'daki Eisenstadt yakınlarındaki küçük bir kasaba olan Klingenbach'ta doğdu. Burgenland 1921'de Avusturya'nın bir parçası oldu. Ancak Hanna Sturm ve kardeşleri doğduğunda burası Avusturya-Macaristan imparatorluğunun Macar yarısındaydı. Anne ve babasının dört çocuğundan ikincisi ve aralarındaki tek kızdı.[3] Babası marangoz olarak çalışıyordu. Aile, Burgenland Hırvat azınlığı olarak bilinen grubun üyeleriydi.[2][4] Ekim ve Mart ayları arasında yalnızca iki kış okula gitti.[3] Ardından Macaristan'da yaygın bir eğitim olanağı bulunmadığından, sekiz yaşındayken tarlalarda çalışmaya başladı. Daha sonra da ev hizmetlerinde çalışmaya başladı. Babası onun on yaşıda değil on iki yaşında olduğunu göstermek için notere bir florin ödedi. Bu onun yakınlardaki Schattendorf'taki şeker fabrikasında iş bulmasını sağladı.[3] Bir yıl sonra terfi aldı. Ama fabrikada çalışan diğer çocukların kıskançlığına yol açtı bu durum. O çocuklar gün sonunda boş kahve şişelerini şekerli şurupla doldurarak hırsızlık yapıyordu. Ancak şurup işten çıkarken kontrollerde tespit edildi. Varsayılan hırsızlığa karıştığı için o da görevden alındı.[3] 14 yaşındayken bölgedeki başka bir küçük kasaba olan Neufeld'de "Jute AG"de bir fabrika işine girdi. Aynı yaştaki diğer üç çocukla birlikte malzemelerin işlenmesinde kullanılan endüstriyel bir çamaşır makinesinde çalıştı. Ancak "ücret sahtekarlığı" nedeniyle yapılan grevin ardından yine işsiz kaldı. Birkaç yıl sonra, 1907'de, fabrika işi aramak için ağabeyi Julius'la Viyana'ya gitti.[3]
Viyana'da işçi aktivizmi
[değiştir | kaynağı değiştir]Viyana'da, erkek kardeşi aracılığıyla, ona şehirdeki ilk işini veren Çek bir aileyle tanıştı. Ailenin babası bir sendikacıydı. Ona şehrin ana bölümünün kuzeyinde, Tuna nehrinin karşı tarafında büyüyen bir sanayi bölgesi olan Floridsdorf'taki "Jute AG" fabrikasında iş bulmayı başardı (Fabrika, Neufeld'de işten çıkarıldığı fabrikanın kardeş fabrikasıydı). Floridsdorf'ta ilk kez hızla büyüyen işçi hareketiyle temasa geçti. 15 Mart 1908'de Hanna Sturm Sosyal Demokrat Parti'ye ( "Sozialdemokratische Partei Österreichs" / SPÖ) katıldı. 8 Mart 1910'da bir sendikaya katıldı ve ömür boyu üye olarak kaldı. Sosyal Demokrat yerleşiklerin teşviki ve desteğiyle okumayı ve yazmayı öğrendi.[3]
Viyana 1911'de genel grevle karşı karşıya kaldı. Hanna Sturm, şehir merkezi çevresindeki "Ringstraße" (Ring Bulvarı) boyunca uzanan büyük bir gösteriye katıldı. Polis, gösteri yapan işçilere karşı "nazik!" davrandı. Broşür dağıttığı için Sturm yüzüne güçlü bir darbe aldı ve gözleri kan çanağına döndü. Gösteriye katılım aynı zamanda "Jute AG"deki işini kaybetmesine ve yeni bir işsizlik dönemine yol açtı.[3]
Annelik ve savaş
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Fabrikaların içinde savaş karşıtı çalışmaları organize etmenin yollarını ve araçlarını bulmak zorundaydık. Küçük gruplar oluşurken, diğerleri birey olarak yaptıklarını yaptılar. Örneğin, cepheye yönelik mühimmat kutularına savaş karşıtı mesajlar içeren küçük broşürler veya kağıt parçaları yerleştirdik. Yahut çeşitli emirleri etkisiz hale getirdik."[2][5]
- "Fabrikalarda, işte, savaş karşıtı çalışmayı organize etmenin yollarını ve araçlarını bulmak zorundaydık. Küçük gruplar kuruldu ya da farklı şeyler yapan bireyler vardı. Örneğin, savaş için tasarlanmış kutulara küçük el ilanları ve küçük savaş notları koyduk. Ya da çeşitli savaş malzemelerini etkisiz hale getirdik.."
Kızı Theresia'nın 7 Ekim 1912'de doğması, Sturm'ü evli olmayan bir annenin sıklıkla maruz kaldığı ayrımcılığa ve beklenmeyen zorluklara maruz bıraktı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Viyana'nın güneyindeki Blumau'daki (Felixdorf) bir mühimmat fabrikasında çalışmak üzere gönderildi. Ağustos 1916'da sabotaj iddiasıyla tutuklandı ve bir süre soruşturma gözaltında kaldı.[6] Patlayıcı kovanlarını patlayıcı yerine kumla doldurmakla suçlandı. Sonunda davası mahkemeye gitti ve delil yetersizliğinden reddedildi. Başka bir iş buldu. Sturm parasının çoğunu iki kızına bakan annesi Anna'ya gönderiyordu. Kızların babası savaştan bir daha dönmedi. 1919'da kızlarından küçükleri Relli Viyana'daki bir hastanede öldüğünde kızlarından hâlâ ayrıydı. Sturm derinden etkilendi ama hayatına devam etti.[3] 1918'deki "Ocak grevi" hazırlıklarında yer aldı ve kadın işçilerin koşullarının iyileştirilmesi ve savaşın sona ermesi için baskı yapma çağrısında bulundu. Bu onun yeniden tutuklanmasına yol açtı. Ancak bu sefer aleyhindeki delillerin azlığı nedeniyle çok kısa sürede serbest bırakıldı.[2]
133 günlük Sovyet dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim/Kasım 1918'de imparatorluğun hızlı çöküşü, Macaristan'ın Avusturya'dan ayrılmasına ve bugünkü Burgenland'ın sınırın Macaristan tarafında kalmasına neden oldu. Belgelerinde Burgenland Hırvat'ı olarak tanımlanan Sturm, artık kendisini Viyana'da bir yabancı olarak nitelendirilir halde buldu. Doğduğu bölgeye geri dönmek zorunda kaldı. Béla Kun'un 21 Mart 1919'da ilan ettiği Macar Sovyeti'nin destekçisiydi. Kurye olarak çalıştı ve Macar Kızıl Ordusu için toplanan önemli miktarda nakit parayı önceden belirlenmiş yerlere teslim etti. Bir keresinde polis tarafından fark edildi, tutuklandı ve Egersek'e götürüldü. Üç gün sonra kaçmayı başardı. Ancak Neufeld'deki yeni sınırdan geçişinde sınır muhafızları tarafından tanındı ve yeniden tutuklandı. İstasyonun ikinci sınıf bekleme odasında "hapsedildi". Fark edilmeden pencereden dışarı çıkmayı başardı ve tarlaların üzerinden "hala Avusturya'da" olan Ebenfurth'a doğru koştu.[3]
Macar Sovyeti, Ağustos 1919'un başında yabancı askeri müdahaleler karşısında çöktü. Sturm, liderler kaçarken yasadışı sınır geçişlerini organize etmekle ilgilendi. Yardım ettiği kişilerden biri, kısa ömürlü sovyet yönetimine liderlik eden Béla Kun'du.[2] Onu üç gün boyunca tanımadan evinde sakladı, ancak ayrılırken kimliğini açıkladı.[3]
İki savaş arasındaki yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ağustos ayında, modern Burgenland'ı kapsayan bölge Macaristan'dan çıkarıldı ve Avusturya'ya devredildi;. Bu noktada her iki ülke de uluslararası alanda ayrı bağımsız devletler olarak tanındı. Sturm sonunda Neufeld'deki evine zorlukla karşılaşmadan dönebildi. Kasabanın jüt fabrikasında iş buldu ve kısa sürede iş konseyinin bir üyesi oldu.[3] Sturm savaş sonrası yıllarda siyasetle meşgul olmaya devam etti. İşverenlerin defalarca "grev kırıcı" olarak kullandıkları Katolik Hırvat kadın iş arkadaşları konusunda sorunlar yaşadı. Bir kaynağın ifade ettiği gibi Hanna Sturm, sınıf bilincine dayalı bir düşünce ile kadın işçileri dayanışma birlikteliğini sağlamayı başardı.[3]
1924'te uluslararası bir Komintern konferansına Avusturya delegesi olarak Moskova'ya gitti.[7] Çeşitli ülkelerden yüksek profilli siyasi aktivistlerle tanışma fırsatı buldu. Konferansta aynı masayı paylaştığı yoldaşlar arasında Sun Yat-sen ve eşi de vardı. Daha sonra kendisinin de aktardığı gibi Almanca olarak siyasetin ötesine geçen çeşitli konularda görüş alışverişinde bulundular. Ayrıca "onu hemen tanıyan Béla Kun ile de bir buluşma yaşandı.[3] 1925'te memleketinde kadın işçilerin ücret talepleri doğrultusunda iki büyük grev olmuştu ve bunun ardından Sturm Moskova'dan eve döndüğünde iş bulamadı. Kısa sürede bölgedeki işsiz işçileri örgütlemeye başladı. Burgenland'ın başkenti Eisenstadt'taki İşsizler Komitesi'nin başkanı oldu. Ancak kişisel olarak çok sınırlı mali desteği vardı ve zorlanıyordu. Kendisini aynı zamanda SPÖ parti liderliğiyle de çatışma halinde buldu.[3]
1925'te (veya muhtemelen 1927'de - kaynaklar farklı) parti liderliğiyle devam eden görüş ayrılıkları bağlamında Sturm, Sosyal Demokrat Parti'den çıkarıldı.[2] Bu gelişmeyi Avusturya Komünist Partisi'ne katılma fırsatı olarak değerlendirdi.[7] Siyasi faaliyetlerinin fabrika sahipleri arasında yaygın bir bilgi haline gelmesi nedeniyle memleketinde artık iş bulamayan Hanna Sturm, 1929'da ergenlik çağındaki kızı Theresia ile birlikte Almanya'nın Bremen kentine taşındı.[8] Orada ikisi birlikte bir tekstil fabrikasında iş buldular.[3] Bu dönem, Almanya'da siyasi kutuplaşmanın arttığı bir dönemdi. Çalıştıkları fabrikada o yıl yapılan iş konseyi seçimlerinde, iş konseyine seçilen 15 işçiden 12'si komünistti. Hanna Sturm'un buradaki olaylara karışmasında kısa bir süre sonra anne ve kızı Almanya'dan sınır dışı edildi.[8]
Burgenland'da bunu yeni bir işsizlik dönemi izledi. 1930'da işçi simsarları Hanna ve Theresia Sturm'u bir grup işsiz madenciyle birlikte Moskova'ya gönderdi. Altı ay sonra ikisi de Moskova'da değil, Leningrad'daki "Rabotnica" tekstil fabrikasında eğitmen olarak işe alındılar. Üç vardiya boyunca çıraklara ve diğer genç askerlere iplik makinelerinin nasıl çalıştırılacağı konusunda eğitim verdiler.[3]
Avusturya'ya dönüş: Hanna'nın kızı Theresia 1957'ye kadar Sovyetler Birliği'nde kaldı
[değiştir | kaynağı değiştir]1932 sonbaharında parti Hanna Sturm'u Avusturya'ya geri çağırdı.[3] Theresia dönmedi ve Leningrad Üniversitesi'nde Uygulamalı Ekonomi ("Volkswirtschaft" ) okudu.[3][8] Ayrıca uluslararası denizciler kulübünde çalıştı ve bu sayede 1932'de evlendiği Alman denizci olan ilk kocasıyla tanıştı. Daha sonra kocası tutuklandı. Theresia da bundan bir yıl sonra Sovyet vatandaşlığına başvurmayı reddettiği için tutuklandı.[8] Theresia, Komi Halk Cumhuriyeti'nin Ukhta bölgesinde yirmi yıldan fazla iç sürgünde kaldı. Yine de hayatta kaldı ve 1957'de Yugoslav doğumlu kocası ve dört çocuğuyla birlikte yeni bir hayat kurdukları Zagreb'e taşınabildi.[8]
Avusturya'da 1934'te Faşist bir hükûmet iktidara geldi. Bir önceki yıl Almanya'da yaşanan gelişmelerin de etkisiyle ülkeyi hızla post-demokratik bir diktatörlüğe dönüştürdü. 1933 ile 1937 yılları arasında dört kez yetkililer tarafından dört ila yirmi dört gün arasında gözaltına alındı.[9] Bir süre sonra Avusturya Komünist Partisi'nden çıkarıldı. Ancak bunun partinin yasaklanmasından önce mi yoksa sonra mı olduğu belli değildir. Her halükarda Sovyet Komünist Partisinin bir üyesi olarak kaldı.[3]
Ravensbrück
[değiştir | kaynağı değiştir]- Toplama kampında mahkum arkadaşı komünist Hanna Sturm'un yönetiminde çok sayıda onarım çalışması yapan "Sturm sütunu" nun bir üyesi olan Hermine Jursa;[2]
- "Çok yönlü bir yetenekti. İstediği şeyi yapardı, bu yüzden diğer mahkumlardan çok daha fazlasını başardı. O kadar çok fikri vardı ki, o kadar çok şey geliştirebiliyordu. Bu nedenle, O grupta çok şey öğrenildi. SS bile geldi ve ondan tavsiye aldı. Ona saygı duyuyordun."
Avusturya, Mart 1938'de Nazi Almanya'sına ilhak edildi ve bilinen Nazi karşıtlarına yönelik baskı daha sistematik hale geldi. Aynı ay Sturm bu sefer Gestapo tarafından tekrar tutuklandı.[2] Haziran 1938'de Almanya'nın merkezinde, Leipzig ile Berlin arasındaki Lichtenburg toplama kampına götürüldü. Hastalandı ama iyileşti ve "tamircilerden" oluşan Sturm sütunu adlı küçük bir ekip kurdu. Kamptaki bozulan demirbaşları onararak faydalı oldular ve böylece paramiliter muhafızların saygısını kazandılar. Onarımları gerçekleştirmek ve aynı zamanda yiyecek çalmak için "Sturm sütunu"nun kampın kendi bölümlerinde dolaşmasına izin vereceklerdi.[2] Bir yıldan biraz daha kısa bir süre sonra, Mayıs 1939'da Lichtenburg'daki toplama kampı kapatıldı ve kadın mahkumlar Berlin'in kuzeyindeki Ravensbrück toplama kampına nakledildi.[10] Ravensbrück'te aynı zamanda uygulamalı tamircilerden ve tamircilerden oluşan "Sturm sütununu" işletmeye devam etti. Kamp yetkilileri tarafından "güvenilir bir mahkum" olarak görülmeye başlandı ve 1941'de toplama kampı doktoru Walter Sonntag tarafından ev hizmetçisi olarak işe alındı.[11]
Hayatta kalış
[değiştir | kaynağı değiştir]Savaş sona erdiğinde, 30 Nisan 1945'te Hanna Sturm toplama kampından ağır bir travma geçirmiş halde çıktı. Hayatta kalan kızının ve dört torununun Sovyetler Birliği'nden serbest bırakılmasına kadar bir on yıldan fazla süre geçmesi gerekecekti.[12] Acil önceliği, basit bir şekilde hayatta kalmaktı. Burgenland'a döndü. 1948'e kadar toplama kampından sağ kurtulanlara yönelik bir plan yoktu. Savaş sonrası ilk yıllarda maddi zorluklara maruz kalırken bir etnik azınlığın, Burgenland Hırvatlarının bir üyesi olarak, yeni Avusturya olarak hâlâ bir yabancı olarak kaldı. Yabancı askeri işgal altında acı dolu yakın geçmişinden çıkmaya çabalayarak yaşadı.[2]
Ama pes etmedi. Eski Ravensbrück kamp muhafızlarının duruşmalarında birkaç kez ifade verdi. Memleketi Neufeld'de kendi elleriyle bir ev inşa etti. Otobiyografisini 1958'de hazırlamıştı ama bir yayıncı bulması için bir 24 yıl daha geçmesi gerekecekti.[2]
1984 yılında Hanna Sturm, kızının Zagreb'deki evinde öldü.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hanna Sturm: Die Lebensgeschichte einer Arbeiterin; Vom Burgenland nach Ravensbrück. Verlag für Gesellschaftskritik, 2nd edition, Vienna 1982
- ^ a b c d e f g h i j k l "Johanna Sturm, Geboren am 28. Februar 1891 in Klingenbach (Burgenland), Verfolgungsgrund: Politischer Widerstand". 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s "Hanna Sturm" (PDF). 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
- ^ Anna Reininger (December 2009). "4.3 Die soziale Frage .... 4.3.1. Die Kroatische Minderheit" (PDF). Das Entstehen des Vereinswesens im österreichisch-ungarischen Grenzraum am Beispiel Neufeld an der Leitha im gesellschaftspolitischen und wirtschaftlichen Spannungsfeld um 1900 (Diplomarbeit ). University of Vienna. ss. 78-83. 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Ocak 2018.
- ^ Hanna Sturm, „…im ‚Nitroglyzerin auf die Schienen legen‘ waren die Polen die Stärksten…“, Interview mit Hanna Sturm über Sabotage in Rüstungsbetrieben im 1. Weltkrieg, in: Hannes Hofbauer/Andrea Komlosy (compiler-editors), Das andere Österreich. Vom Aufbegehren der kleinen Leute. Geschichten aus vier Jahrhunderten, Wien 1987, pp. 142–150, here p. 144.
- ^ Heinz Blaumeiser; Eva Blimlinger (1993). Hanna Sturm: "Sie sind kein Verbrecher, sonst würden Sie die Tanne nicht so schön aufstellen!". Alle Jahre wieder--: Weihnachten zwischen Kaiserzeit und Wirtschaftswunder. Böhlau Verlag Wien. ss. 156-. ISBN 978-3-205-05555-6.
- ^ a b "Hanna Sturm: Geboren am 28. Februar 1891 in Klingenbach/Klimpuh, Österreich: Gestorben am 9. März 1984 in Zagreb, Jugoslawien" (PDF). 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
- ^ a b c d e "Sturm Therese / Штурм Тереза Карловна". 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2024.
- ^ "Johanna Sturm .... Haftweg". ÖsterreicherInnen im KZ Ravensbrück. Institut für Konfliktforschung, Wien. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018.
- ^ Christal Cooper. "... Hanna Sturm". University of Ravensbruck (a photographic prose poem). 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018.
- ^ Sarah Helm (15 Ocak 2015). If This Is A Woman: Inside Ravensbruck: Hitler's Concentration Camp for Women. Little, Brown Book Group. s. 109. ISBN 978-0-7481-1243-2.
- ^ "Sturm, Therese". Dokumentationsarchivs des österreichischen Widerstandes. 31 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2018.
