Hans Lodeizen
Hans Lodeizen (Naarden, 20 Julie 1924 - Lausanne, 26 Julie 1950), gebore as Johannes August Frederik Lodeizen, was 'n Nederlandse digter. Hy is die outeur van een bundel gedigte (Het innerlijk behang, 1949) en 'n aantal ander werke. Ten spyte van sy kort lewe en nederige uitset het sy minimalistiese lirieke; wat oor die algemeen uit kort, ongerymde lyne sonder hoofletters of leestekens bestaan; 'n sterk invloed uitgeoefen op die na-oorlogse generasie Nederlandse digters; insluitende Gerard Reve (wat met Lodeizen se vader gekorrespondeer het, in 2002 onthul deur Lodeizen se Nederlandse biograaf).
Uittreksel uit sy gedig 'voor Jim'
[wysig | wysig bron]de sterren en het ongeneselijke
moment van de twee balken.
Orion ontdekt en in zijn hand
o noodlot in zijn hand het zwaard.
Vroeë lewe en opvoeding
[wysig | wysig bron]Hy is uit 'n invloedryke familie gebore en het 'n bevoorregte opbrengs geniet as die seun van 'n direkteur van Müller & Kie, 'n internasionale handelsfirma. Hy het die Het Haagsche Lyceum in Den haag bygewoon. Toe hy die vyfde graad gedruip het, het hy weggehardloop. Hy was vir twee dae weg gewees, en het gedurende die tyd in Amsterdam en Ede gewoon en sonnette geskryf. Hy het in 1943 gegradueer en ontglip ten einde geforseerde arbeid (Arbeitseinsatz) onder die bewind van die Duitsers gedurende die Tweede Wêreldoorlog te vermy. [1]
In die begin van 1946 het Lodeizen vlugtig Regte gestudeer in Leiden. Hy het egter 'n belangstelling in biologie ontwikkel en van 1947 tot 1948 voorgraadse studies aan Amherst College in die Verenigde State onderneem. Hy het aldaar bevriend geraak met die digter James Merrill wat "dolverlief" op Lodeizen geraak het,[2] en hom jare daarna sou beskryf as "slim, goedgeaard, eensaam en verlate,/tot 'n verontrustende mate".[3] Lodeizen het belangstelling in sy voorgraadse biologie-program verloor en na Europa teruggekeer ten einde teësinnig vir sy vader se firma te werk. Lodeizen was óf gay óf biseksueel; as jong man het hy onderneem om in die huwelik te tree met 'n vrou; maar sy poësie maak melding van sy liefde en begeerte vir ander mans. In 1948 is hy gearresteer omdat hy seks met 'n ander man gehad het; sy vader se invloed het egter in alle waarskynlikheid verhoed dat die saak tot 'n verhoor vorder. Sy vader het op verskeie maniere sy teleurstelling en afkeur in sy seun se leefwyse getoon -Lodeizen wou poësie skryf en nie regte studeer nie, en hy wou nie die familiebesigheid betree nie, maar terselfdertyd het hy op desperate wyse na sy vader se goedkeuring gehunker terwyl sy vader geweier het om sy seksuele oriëntasie te aanvaar. Hierdie spanning is, behalwe vir verlore romantiese liefde en die kortstondige aard van die wêreld, die mees belangrikste tema in sy poësie. Lodeizen se "ben ik nu werkelijk zo slecht" (is ek nou werklik so sleg) haal die afkerende woorde van sy vader aan: "wat jij me al niet in mijn leven / hebt aangedaan kan ik niet vergeten", wat jy my nie al in my lewe aangedoen het nie, kan ek nie vergeet nie. Sy vader wou na sy dood, toe sy oorblywende poësie gepubliseer moes word, gehad het dat dertien van sy seun se gedigte geskrap moes word, alhoewel die redakteure dit wel ingesluit het.[1]
Na sy diagnose met leukemie is hy tydens sy laaste maande met bloedoortappings in 'n Switserse sanatorium aan die lewe gehou. [2] Hy was ses-en-twintig jaar oud toe hy oorlede is.
Publikasies
[wysig | wysig bron]In 1951 is die Jan Campert-prys postuum aan Lodeizen toegeken. 'n Keur uit sy gedigte is gevoeg tot Het innerlijk behang en in 1952 as Gedichten gepubliseer. Die redakteure was J.C. Bloem, Jan Greshoff, en Adriaan Morriën. 'n Verdere keur, waarvan Pierre H. Dubois en P. Berger die redakteure was en wat in 1969 gepubliseer is as Nagelaten werk, sluit ook prosa in. Hierdie postuum publikasies toon op 'n meer sigbare wyse aan tot welke mate Lodeizen se homoseksualiteit sy digkuns gekleur het. 'n Versamelbundel, Verzamelde gedichten van Lodeizen, is in 1996 gepubliseer, waarvan W.J. van den Akker et al. die redakteur was. Dit is voorsien met 'n inleiding, notas en indeks.[4]
Lodeizen se gedigte is in Engels vertaal deur onder andere James Brockway en James Merrill.[5]
Werke
[wysig | wysig bron]- Het innerlijk behang (1949, gepubliseer in Maart 1950), gepubliseer deur G.A. van Oorschot, Amsterdam; 74 bl.
- Het innerlijk behang en andere gedichten (L. A. Ries, redakteur, 1952); 185 bl, 15de uitgawe 1989
- Verzamelde Gedichten (1952), G.A. van Oorschot, geredigeer deur J.C. Bloem, Jan Greshoff en Adriaan Morriën
- Nagelaten werk (1969); 6de uitgawe 1988
- Verzamelde Gedichten (1996), gepubliseer deur G.A. van Oorschot, Amsterdam; 682 bl, tweede uitgawe 2007
Voorbeelde van sy digkuns
[wysig | wysig bron]Brief van Boord (voor F. Schuurman)
[wysig | wysig bron] hoe zwaar zijn onze ogen nu
de bruiloft van hart en handen is mislukt
hoe langzaam hebben wij de zee
toegewoven maanden lang maanden lang
overmorgen komen wij in Tampico
aan: daar zal de zee stilstaan en wij zullen
uit haar stappen als uit een koets
o land o herberg voor mijn dromen!
in de schommel van de wind lig
ik dromend over muziek en gedans
in de dauwdrop van de maan leef
ik en verzin een hemel van sterren
wij gaan met 13 knoop naar Tampico.
- Uit: Het innerlijk behang (1950)
De Buigzaamheid van het Verdriet
[wysig | wysig bron] in een wereld van louter plezier
kwam ik haar tegen, glimlachend,
en ze zei: wat liefde is geweest
luister ernaar in de bomen
en ik knikte en we liepen nog lang
in de stille tuin.
de wereld was van louter golven
en ik zonk in haar als een lijk
naar beneden het water sloot
boven mijn hoofd en even
voelde ik een vis langs mij strijken
in de stille zee.
dag zei ik tegen haar dag kom
ik je nog eens tegen, glimlachend
maar de wind blies weg
haar gezicht in het water
en ik knikte en ik werd onzichtbaar
in het stille leven.
Bronne
[wysig | wysig bron]- 1979 Keur uit die Nederlandse poësie, A.P. Grové, J.L. Steyn (samestellers),(Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk.
- 2007 Hans Lodeizen. Biografie, Koen Hilberdink.
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 Huff, Philip. "Vader en zoon" (in Nederlands). Literatuurmuseum. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Desember 2019. Besoek op 29 Januarie 2019.
- ↑ 2,0 2,1 Merrill, James. A Different Person: A Memoir. New York: Knopf, 2003. Sien veral Hoofstuk IV, "Last Hours with Hans," wat 'n vertaling van sy gedig voor Jim insluit.
- ↑ Merrill, James. "Dramatis Personæ", Letter D of The Book of Ephraim, in The Changing Light at Sandover (1982), 2006 uitgawe, bl. 12.
- ↑ van Borgen, G. J. "Lodeizen, Hans". Schrijvers en dichters (dbnl biografieënproject I) (in Nederlands). Digitale Biblioteek vir Nederlandse Literatuur. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Desember 2019. Besoek op 29 Januarie 2019.
- ↑ Merrill, James. Collected Poems, New York, Knopf, 2001. Ingesluit is Merrill se vertalings van drie van Lodeizen se lirieke: "The Malleability of Sorrow" (de buigzaamheid van het verdriet), "For My Father" (voor mijn vader), and "The Water" (het water).
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Hans Lodeizen.- Peter Lowensteyn, Dream and Reality, the Poetry of Hans Lodeizen, Engelstalige web-hulpbron (met vertalings)
