Gaan na inhoud

Hendrik VIII van Engeland

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
(Aangestuur vanaf Henry VIII van Engeland)
Hendrik VIII
Koning van Engeland en Ierland

Huis Tudor
Regeer 21 April 1509 – 28 Januarie 1547
Voorganger Hendrik VII
Opvolger Eduard VI
Eggenote Catharina van Aragon
Anna Boleyn
Jane Seymour
Anna van Kleef
Catharina Howard
Catharina Parr
Kinders Maria I
Elizabeth I
Eduard VI
Gebore 28 Junie 1491; Paleis van Placentia
Oorlede 28 Januarie 1547; Paleis van Whitehall, Londen
Vader Hendrik VII
Moeder Elizabeth van York

Hendrik VIII (Engels: Henry VIII; 28 Junie 1491 – 28 Januarie 1547) was van 21 April 1509 tot met sy dood koning van Engeland en lord van Ierland (later koning van Ierland). Hy was die tweede koning van die Huis van Tudor en die opvolger van sy pa, Hendrik VII.

Hendrik VIII was ’n belangrike figuur in die geskiedenis van die Engelse monargie. Hoewel hy die Protestantse Reformasie wreed onderdruk het, is hy meer bekend vir sy politieke gevegte met die Rooms-Katolieke Kerk. Dit het eindelik gelei tot die skeiding van die Anglikaanse Kerk van die pous se gesag en sy oorname as die hoof van die Kerk. Koninklike steun vir die Reformasie het eers begin met sy erfgename Eduard VI en Elizabeth I, terwyl sy dogter Maria I die pous se gesag oor Engeland tydelik herstel het. Hendrik is ook bekend vir sy ses vroue, van wie twee onthoof is.

Vroeë jare

[wysig | wysig bron]
Catharina, deur Michael Sittow (omstreeks 1502).

Hendrik VIII is op 28 Junie 1491 in die Paleis van Placentia gebore as die derde kind van Hendrik VII en Elizabeth van York.[1] Van sy ses broers en susters het net drie hul kleuterjare oorleef. In 1494 het hy die Hertog van York geword. Hendrik het Latyn, Frans en Spaans vlot leer praat.[2] Omdat daar aangeneem is dat sy ouer broer, prins Arthur, sou koning word, is Hendrik voorberei vir ’n lewe in die kerk.[3]

Arthur se dood

[wysig | wysig bron]

In 1502 is Arthur, toe net 15 jaar oud, skielik dood en Hendrik het die Prins van Wallis geword. Hendrik VII het sy pogings hernu om ’n huweliksband te smee tussen Engeland en Spanje deur Hendrik se hand te beloof aan prins Arthur se weduwee, Catharina van Aragon, die jongste oorlewende kind van koning Ferdinand II van Aragon en koningin Isabella I van Kastilië.[4]

Net 14 maande ná die dood van haar man het Catharina verloof geraak aan sy nog jonger broer. In 1505 het Hendrik VII belang verloor in ’n Spaanse alliansie en het Hendrik junior verklaar dat die verlowing sonder sy toestemming gereël is. Die huwelik was in die weegskaal tot met Hendrik VII se dood in 1509. Op 11 Junie van daardie jaar is die 17-jarige Hendrik VIII met Catharina getroud en op 24 Junie 1509 is die twee in Westminster-abdy gekroon.

Bewind

[wysig | wysig bron]

Twee dae ná sy kroning het Hendrik sy pa se twee ongewildste ministers, sir Richard Empson en Edmund Dudley, gearresteer. Hulle is sonder grond van hoogverraad aangekla en in 1510 tereggestel. Dit sou Hendrik se belangrikste taktiek word om met mense af te reken wat in sy pad gestaan het.[1]

Op 18 Februarie 1516 het koningin Catharina die lewe geskenk aan Hendrik se oudste kind, prinses Maria (wat later regeer het as Maria I). Hy wou egter bitter graag ’n seun hê wat hom kon opvolg en het ongeduldig geraak met Catharina se skynbaar onvermoë om vir hom ’n seun te gee. Al haar kinders is as babas dood behalwe Maria.[5] In 1525 het hy betrokke geraak by ’n charismatiese jong meisie in die koningin se gevolg, Anna Boleyn, die suster van een van sy vroeëre minnaresse, Maria Boleyn.[6] Anna het eers geweier om soos haar suster sy minnares te word. Hy het probeer om sy huwelik met Catharina nietig te laat verklaar, maar pous Clemens VII het geweier. In 1533 het Hendrik in die geheim met Anna getrou. Sy was gou swanger en die paar is op 25 Januarie 1533 vir die tweede keer getrou. Kort daarna het die Aartsbiskop van Kantelberg die huwelik met Catharina nietig verklaar en die een met Anna gewettig.[7]

Op 7 September 1533 het Anna effens vroeg die lewe geskenk aan ’n dogter met die naam Elizabeth, ter ere van Hendrik se ma, Elizabeth van York.[8] Maria is onwettig verklaar en haar plek op die lys van opvolgers is deur Elizabeth ingeneem.

Hendrik het toe weggebreek van die Rooms-Katolieke Kerk en homself tot hoof van die Anglikaanse Kerk verklaar.

Teregstelling van Anna Boleyn

[wysig | wysig bron]
Hans Holbein die Jongere, Jane Seymour.

Die koning en koningin was nie baie gelukkig nie. Daar was tye van kalmte en toegeneentheid, maar Anna het geweier om die onderdanige rol te speel wat van haar verwag is. Hendrik het ook nie gehou van haar humeur nie. Ná ’n skynswangerskap of miskraam in 1534 het hy haar onvermoë om vir hom ’n seun te gee as verraad beskou. Reeds teen einde 1534 het hy dit oorweeg om van Anna te skei en na Catharina terug te keer.[9]

Op 8 Januarie 1536 het die koning en koningin gehoor dat Catharina van Aragon oorlede is. Anna was weer swanger en sy het geweet haar lewe is in gevaar as sy nie vir die koning dié keer ’n seun baar nie. Met albei sy vroue dood, sou Hendrik weer kon trou sonder dat enigiemand dit teenstaan. Later dié maand het die koning van sy perd afgeval en is ernstig beseer. Die skok van die nuus het veroorsaak dat Anna ’n miskraam gehad het – van ’n seun van 15 weke oud. Dit het gebeur op die dag van Catharina se begrafnis, 29 Januarie 1536. Dit was die begin van die einde van die koninklike huwelik.[10]

Terwyl Anna van die miskraam herstel het, het die koning aangekondig dat sy huwelik die produk van toordery was. Sy nuwe minnares, Jane Seymour, het gou daarna in die paleis ingetrek. Vyf mans, onder andere Anna se eie broer, George Boleyn, is in hegtenis geneem op aanklagte van bloedskande en hoogverraad omdat hulle ’n seksuele verhouding met die koningin sou gehad het.[11] Op 2 Mei 1536 is Anna gearresteer en na die Londense Tower geneem. Sy is aangekla van egbreuk, bloedskande en hoogverraad.[12] Hoewel die getuienis onoortuigend was, is die almal skuldig bevind en tot dood veroordeel. George Boleyn en die ander mans is op 17 Mei 1536 tereggestel en Anna twee dae later.[13]

Geboorte van ’n prins

[wysig | wysig bron]

Die dag ná Anna se teregstelling het Hendrik verloof geraak aan Jane Seymour. Hulle is 10 dae later getroud. In dié tyd het hy sy toestemming gegee vir die anneksasie van Wallis. Hy het terselfdertyd sy en Anna se dogter, Elizabeth, as buite-egtelike kind verklaar en koningin Jane se nageslag sy wettige erfgename gemaak. In 1537 het Jane die lewe geskenk aan ’n seun, prins Eduard, die toekomstige Eduard VI. Dit was ’n moeilike geboorte en Jane is twaalf dae later oorlede. Hendrik het Jane as sy "ware" vrou beskou omdat sy die enigste een was wat vir hom die seun kon gee wat hy so graag wou hê. Hy is ná sy dood langs haar begrawe.

Laaste jare

[wysig | wysig bron]
Die vroue van Hendrik VIII
Catharina van Aragon
Anna Boleyn
Jane Seymour
Anna van Kleef
Catharina Howard
Catharina Parr

Teen 1540 wou die koning weer trou om te verseker dat hy manlike erfgename het. Thomas Cromwell, 1ste Graaf van Essex, het Anna van Kleef voorgestel. Sy was die suster van die Protestant Wilhelm, Hertog van Jülich-Kleef-Berg, wat beskou is as ’n belangrike bondgenoot ingeval daar ’n Katolieke aanval op Engeland sou wees. Nadat Hendrik ’n portret van haar gesien het, het hy ingestem om met haar te trou. Toe sy in Engeland aankom, het Hendrik glo gedink sy is uiters onaantreklik. Hy wou die huwelik nietig laat verklaar en met iemand anders trou. Anna was intelligent genoeg om haar nie teen te sit nie en het getuig dat die huwelik nooit voltrek is nie. Die huwelik is toe nietig verklaar. Thomas Cromwell het intussen ongewild geword oor sy rol in die reël van die huwelik en hy is onthoof.

Op 28 Julie 1540, die dag van Cromwell se teregstelling, is Hendrik getroud met die jong Catharina Howard, Anna Boleyn se niggie.[14] Hy was baie in sy skik met haar. Kort daarna het die koningin egter ’n affair gehad met die howeling Thomas Culpeper. Thomas Cranmer, wat teen die magtige Katolieke familie was, het die koningin se aktiwiteite onder die koning se aandag gebring. Hy het eers geweier om dit te glo, maar tog ’n ondersoek gelas. Catharina is skuldig bevind aan owerspel en op 13 Februarie 1542 onthoof.

Hendrik is in 1543 met sy sesde en laaste vrou, Catharina Parr, getroud. Sy het Hendrik gehelp om met sy twee dogters te herenig. In 1544 is hul aanspraak op die troon herstel, hoewel hulle steeds as buite-egtelik beskou is.

Dood en opvolging

[wysig | wysig bron]

Hendrik het later in sy lewe erg oorgewig geraak nadat hy sy been in ’n lansgeveg beseer het. Hy het daarna nie oefening gekry nie en die been het begin sweer. Dit het ongetwyfeld sy dood op 55 bespoedig. Hy is op 28 Januarie 1547 oorlede op wat sy pa se 90ste verjaardag sou gewees het.

Binne minder as 10 jaar het al drie sy erfgename die Engels troon bestyg en nie een het ’n erfgenaam agtergelaat nie. Eers het sy seun by Jane Seymour, Eduard VI, koning geword. Hy was net nege jaar oud en het nooit enige werklike mag gehad nie. Hy is opgevolg deur sy halfsuster Maria I. Aangesien sy ook geen kinders gehad het nie, het die troon daarna gegaan na Elizabeth, Hendrik se dogter by Anna Boleyn, wat ook sonder kinders dood is.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 Crofton, p.128.
  2. ↑ Crofton, p.129
  3. ↑ Churchill, p.29
  4. ↑ Crofton, p.126.
  5. ↑ Lacey, p.70.
  6. ↑ Scarisbrick, p. 154.
  7. ↑ Williams, p.124.
  8. ↑ Williams, pp.128-131.
  9. ↑ Williams, p.138.
  10. ↑ Williams, p.141.
  11. ↑ Williams, pp.143-144.
  12. ↑ Hibbert, pp.54-55.
  13. ↑ Hibbert, p.60.
  14. ↑ Farquhar, Michael (2001). A Treasure of Royal Scandals, p.75. Penguin Books, New York. ISBN 0-7394-2025-9.

Bronne

[wysig | wysig bron]
  • The New World deur Winston Churchill (1966).
  • The Reformation Parliament, 1529–1536 deur Stanford E. Lehmberg (1970).
  • Henry VIII and his Court deur Neville Williams (1971).
  • The Life and Times of Henry VIII deur Robert Lacey (1972).
  • The Six Wives of Henry VIII deur Alison Weir (1991) ISBN 0-8021-3683-4.
  • English Reformations deur Christopher Haigh (1993).
  • Europe: A history deur Norman Davies (1998) ISBN 978-0-06-097468-8.
  • Europe and England in the Sixteenth Century deur T. A. Morris (1998).
  • New Worlds, Lost Worlds deur Susan Brigden (2000).
  • Henry VIII: The King and His Court deur Alison Weir (2001).
  • British Kings & Queens deur Mike Ashley (2002) ISBN 0-7867-1104-3.
  • Henry VIII: The King and His Court deur Alison Weir (2002) ISBN 0-345-43708-X.
  • Six Wives: The Queens of Henry VIII deur David Starkey (2003) ISBN 0-06-000550-5.
  • The Kings and Queens of England deur Ian Crofton (2006).

Verdere leesstof

[wysig | wysig bron]
  • John Sherren Brewer; Robert Henry Brodie; James Gairdner. Letters and papers, foreign and domestic, of the reign of Henry VIII, 1965 2de uitg. (TannerRitchie Publishing Geargiveer 17 Junie 2007 op Wayback Machine)
  • Childs, Jessie. Henry VIII's Last Victim: The Life and Times of Henry Howard, Earl of Surrey. Londen: Jonathan Cape, 2006 (hardeband, ISBN 0-224-06325-1).
  • Luther, Martin. Luther's Correspondence and Other Contemporary Letters, 2 vol. Red. Preserved Smith, Charles Michael Jacobs, The Lutheran Publication Society, Philadelphia, Pa. 1913, 1918. vol. 1 (1507–1521) and vol. 2 (1521–1530) van Google Books. Wipf & Stock Publishers (Maart 2006). ISBN 1-59752-601-0
  • Wagner, John A. "Bosworth Field to Bloody Mary: An Encyclopedia of the Early Tudors." Greenwood, 2003.
  • Bowle, John. Henry VIII: A Study of Power in Action Little, Brown, 1964.
  • Bryant, M. Private Lives. Cassell, 2001.
  • Farrow, John V. The Story of Thomas More. Collins, 1956.
  • Kranes, Marsha et al. Know It All. New York: Tess Press, 1998.
  • Moorhouse, Geoffrey. Great Harry's Navy: How Henry VIII Gave England Seapower
  • Wagner, John A. (2003). "Bosworth Field to Bloody Mary: An Encyclopedia of the Early Tudors." (Greenwood). ISBN 1-57356-540-7.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Hendrik_VIII_van_Engeland&oldid=2471882"