Henryk Debich
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Wydawnictwo | |
| Zespoły | |
| Henio Jazz Orkiestra Rozrywkowa Polskiego Radia i Telewizji w Łodzi | |
Henryk Debich (ur. 18 stycznia 1921 w Pabianicach, zm. 4 lipca 2001 tamże) – polski dyrygent i kompozytor, aranżer i pedagog.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie muzycznej – jego ojciec, Bernard Debich (1892–1965), był kapelmistrzem zakładowej orkiestry w największej pabianickiej fabryce „Kruschego i Endera”, a po II wojnie światowej dyrygentem w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi u Włodzimierza Ormickiego, Bohdana Wodiczki oraz Tomasza Kiesewettera. Matka (Anna), bracia i siostry śpiewali w chórach.
Korzenie rodziny Debichów sięgają Francji, gdzie w Burgundii mieszkała rodzina de Biche. Na przełomie XVIII i XIX wieku przedstawiciele francuskiej szlachty przeprowadzili się najpierw na Morawy, a następnie, w pierwszych latach XIX wieku osiedli na stałe w Pabianicach, gdzie pracowali w warsztatach tkackich[1].
Przed wojną pobierał prywatne lekcje gry na fortepianie. Ojciec nauczył go też gry na trąbce i puzonie. Ukończył studia na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury łódzkiej PWSM[2].
Prowadził własny zespół muzyczny (amatorski) Henio Jazz[2].
W czasie II wojny światowej aresztowany 16 maja 1940, w ramach dużej akcji łódzkiego Gestapo, skierowanej przeciwko młodzieży męskiej. Osadzony wraz z innymi w oczekiwaniu na transport w obozie przejściowym na Radogoszczu w Łodzi, stąd wraz z innymi wywieziony do obozu koncentracyjnego Dachau (tam otrzymał nr 11 934). Zwolniony po 1,5 roku, powrócił do Pabianic i zatrudnił się w Fabryce Maszyn Waldemara Kruschego. Z rozkazu Zygmunta Lubońskiego (Szare Szeregi) wyjechał w 1944 (?) do Freiwaldu, gdzie przebywał do końca wojny – współpracował z czeską organizacją podziemną[1][a].
Po wojnie podjął w latach 1946–49 pracę nauczyciela w pabianickiej szkole muzycznej i nawiązał współpracę z Polskim Radiem[2].
Był współzałożycielem, a od 1952 dyrygentem i kierownikiem artystycznym Orkiestry Rozrywkowej Polskiego Radia i Telewizji w Łodzi[3], którą prowadził do 1991 roku[4]. Z orkiestrą tą nagrał ponad 50 płyt oraz muzykę do 20 filmów[4]. Wieloletni kierownik muzyczny i dyrygent na festiwalach w Opolu, Sopocie, Kołobrzegu i Zielonej Górze. Specjalizował się w repertuarze rozrywkowym. Gościnnie dyrygował w różnych miastach Polski oraz za granicą. Dokonał wielu nagrań dla Polskiego Radia i Polskich Nagrań oraz „Filmu Polskiego”. Współpracował także z operą, filharmonią oraz Teatrem Muzycznym w Łodzi.
W latach 1954–1956 wykładowca łódzkiej PWSM. Jako dyrygent i aranżer współpracował z orkiestrami w Belgii, Czechosłowacji, Grecji, Holandii, na Kubie, w NRD, Portugalii, ZSRR[2]. Zasiadał także w jury międzynarodowych konkursów piosenki, m.in. w Atenach, Bukareszcie, Dreźnie, Hawanie, Słonecznym Brzegu i Stambule[5].
Wraz z Orkiestrą Polskiego Radia i Telewizji w Łodzi wystąpił w 1978 roku na XIV Festiwalu Piosenki Radzieckiej w Zielonej Górze[6].
W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.
Podczas XXXII Międzynarodowego Festiwalu Piosenki Sopot 1993 otrzymał za całokształt działalności artystycznej nagrodę „Bursztynowego Słowika”, zaś w 1995 roku – medal 70-lecia Polskiego Radia[2]. W 1996 roku Łódzka Rozgłośnia Polskiego Radia uhonorowała go z okazji 50-lecia pracy artystycznej „Diamentową Batutą”[7][8].
Jego wielką pasją było kolekcjonowanie zegarów[1][9]. Został pochowany 12 lipca 2001 roku na cmentarzu rzymskokatolickim w Pabianicach[10]. Latem 2011 roku jego rodzina przekazała kolekcję 245 pamiątek po dyrygencie (m.in. osobiste dokumenty, fotografie, afisze, programy koncertów, partytury, instrumenty muzyczne, nagrody) w darze dla Muzeum Miasta Pabianic[11].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]- Studio koncertowe S-1 Radia Łódź nosi od 23 października 2001 roku imię „Henryka Debicha”[12].
- Uchwałą nr XXXVII/988/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 listopada 2016 roku odcinkowi dotychczasowej ulicy Ludwika Krzywickiego na północ od ul. Narutowicza (obok siedziby Radia Łódź) nadano nazwę ulicy „Henryka Debicha” (uchwała weszła w życie 22 grudnia 2016)[13]. Uroczystość odsłonięcia tablicy z nazwą ulicy odbyła się 18 stycznia 2017 roku[14].
- Tablica pamiątkowa na frontowej, południowej ścianie budynku przy ul. Narutowicza 130 – siedziby Radia Łódź, ufundowana przez łódzką rozgłośnię, odsłonięta 18 stycznia 2017 roku[14][15].
- Tablica pamiątkowa na budynku byłej remizy strażackiej w Gomulinie ( pow. piotrkowski), odsłonięta 20 listopada 2021 roku[16]
- Uchwałą nr LXXVII/755/24 Rady Miejskiej w Pabianicach z dnia 18 kwietnia 2024 r. nadano nowo powstającej ulicy nazwę „Henryka Debicha”[17].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jedno ze źródeł podaje, iż Henryk Debich ukrywał się od 1942 roku do końca wojny w remizie gomulińskiej ochotniczej straży pożarnej[18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Anna Gronczewska. Burzliwe dzieje rodziny Debichów. „Dziennik Łódzki. Magazyn rodzinny”, s. 2, 2011-01-22. Łódź: Polska Press Sp. z o.o.. ISSN 1898-3111.
- ↑ a b c d e Wolański 2003 ↓, s. 83.
- ↑ Krystyna Pietranek (rozm.), Helena Ochocka (oprac. wersji on-line): Przy mrożonej kawie z Henrykiem Debichem [wywiad]. W: Tadeusz Szewera (red.): Barwny świat mikrofonu. Wspomnienia radiowców. Wyd. I. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1983. ISBN 83-218-0239-7.
- ↑ a b PAP (autor korporatywny), EM: Łódź: Upamiętniono dyrygenta Henryka Debicha. [w:] Portal Samorządowy. portalsamorzadowy.pl > Wiadomości z województw – łódzkie > Wydarzenia lokalne [on-line]. Portal Samorządowy, 2017-01-18. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ PAP (autor korporatywny), em: Henryk Debich nie żyje. [w:] Portal tygodnika „Wprost”. wprost.pl > Wydarzenia [on-line]. Agencja Wydawniczo-Reklamowa „Wprost” Sp. z o.o., 2001-07-04. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ XIV Festiwal Piosenki Radzieckiej Zielona Góra 78. Program. Zielona Góra: 1978, s. 2–3. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Anna Gronczewska: Henryk Debich był dla pracowników radia jak guru [ROZMOWA]. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Kultura [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2017-01-18. [dostęp 2017-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)]. (Rozmowa z Dariuszem Szewczykiem, prezesem Radia Łódź).
- ↑ PAP (autor korporatywny), iz: Radio Łódź w środę uczci pamięć kompozytora Henryka Debicha. [w:] Portal Polskiego Radia S.A. polskieradio.pl > Wiadomości [on-line]. Polskie Radio S.A., 2017-01-16. [dostęp 2017-01-21].
- ↑
Anna Gronczewska: Słynny dyrygent, przyjaciel gwiazd i miłośnik starych zegarów. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Kocham Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2017-01-19. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Pożegnanie Henryka Debicha. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2001-07-13. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-06)].
- ↑ Redakcyjny zespół: 245 pamiątek po dyrygencie zostanie w muzeum. [w:] Portal „Życia Pabianic”. zyciepabianic.pl > Miasto > Nasze sprawy [on-line]. „Życie Pabianic”, 2011-07-02. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ (pij): W podzięce dyrygentowi. [w:] Portal „Nasze Miasto”. naszemiasto.pl > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2001-10-24. [dostęp 2017-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-10)].
- ↑ Uchwała nr XXXVII/988/16 Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 listopada 2016 r. w sprawie zmiany nazwy odcinka ulicy Ludwika Krzywickiego, [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Łodzi [online], Urząd Miasta Łodzi, 24 listopada 2016 [dostęp 2017-12-22].
- ↑ a b Anna Gronczewska: Łódź ma ulicę Henryka Debicha [ZDJĘCIA, FILM]. [w:] Portal „Dziennika Łódzkiego”. dzienniklodzki.pl > Wiadomości > Łódź [on-line]. Polska Press Sp. z o.o., 2017-01-18. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Bartosz Florczak, Paulina Stępień: Ulica Debicha. Radio Łódź uczciło pamięć dyrygenta. [w:] Portal Radia Łódź. radiolodz.pl > Aktualności > Wiadomości [on-line]. Radio Łódź, 2017-01-19. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ Gomulin upamiętnił Henryka Debicha [online], Gmina Wola Krzysztoporska, 3 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-14] (pol.).
- ↑ Uchwała LXXVII/755/24. Rada Miejska Pabianice, 2024-04-18. [dostęp 2024-04-20]. (pol.).
- ↑ OSP Gomulin – historia. [w:] Strona parafii św. Mikołaja Biskupa w Gomulinie. parafiagomulin.pl > O Gomulinie – OSP Gomulin – historia [on-line]. Parafia św. Mikołaja Biskupa w Gomulinie. [dostęp 2017-01-22].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- (bm). Henryk Debich: choć życie nie szczędziło mu tragedii, nigdy się nad sobą nie użala. „Życie na Gorąco”. Rok III (nr 31), s. 18, 1996-07-25. Warszawa: Wydawnictwo Bauer. ISSN 1232-8944.
- Ryszard Wolański: Debich Henryk [hasło]. W: Ryszard Wolański: Leksykon polskiej muzyki rozrywkowej. Warszawa: Agencja Wydawnicza „Morex”, Jerzy Mostowski, 1995, s. 38. ISBN 83-86848-05-7.
- Ryszard Wolański: Debich Henryk [hasło]. W: Ryszard Wolański: Pop. Rock. Jazz. Folk. Leksykon polskiej muzyki rozrywkowej. Wyd. I. T. I: A – M. Warszawa: Agencja Artystyczna MTJ, 2003, s. 83, kol. 1–2. ISBN 83-911-888-8-4.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Henryk Debich w bazie filmpolski.pl
- Henryk Debich na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Maestro Henryk Debich nie żyje – wspomnienie pośmiertne w „Dzienniku Łódzkim” z dnia 5 lipca 2001. teatry.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-02)].
- Członkowie Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego
- Ludzie Polskiego Radia
- Ludzie urodzeni w Pabianicach
- Muzycy związani z Radiem Łódź
- Polscy aranżerzy
- Polscy dyrygenci
- Urodzeni w 1921
- Więźniowie więzienia w Radogoszczu
- Wykładowcy Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi
- Zmarli w 2001
- Pochowani w Pabianicach
- Laureaci Nagrody Miasta Łodzi