Herr Mannelig

Herr Mannelig
balado
Aŭtoroj
Lingvoj
Lingvo	sveda lingvo
Eldonado
Ĝenro	ballad of the supernatural

Herr Mannelig (aŭ ankaŭ konata kiel "Herr Mannerlig") estas mezepoka, malnov-sveda balado, kiu temas pri la rakonto de trolino, kiu ŝatus esti homarano (eble denove – ”estus mi liberigita de mia turmentiĝo”). Ŝi estas konvinkita, ke ŝi povas iĝi homo, se ŝi geedziĝos kun sinjoro Mannelig. Ŝi intencas superŝuti lin per donacoj, tamen li rifuzas precipe pro la fakto de ŝi estas ne ”kristana virino”, sed trolino. La kanto ekzistas en multaj variaĵoj kaj ĝis nun ĝin ludis pluraj grupoj en diversaj lingvoj, tamen la baza rakonto ĉiam samas.

Ĉi-kadre la sveda prateksto klare reprezentas anakronismon. Ja temas pri mezepoka balado, sed Garmarna kaj aliaj ne uzas la "fornsvenska"n (t.e. la malnovnorda lingvo) por interpreti ĝin, tamen prefere formon de la pli posta "nysvenska" (novsveda), kiu ĉirkaŭ la tempo de Gustavo Vasa komenciĝis kaj poste pluevoluis al la "nusvenska" (nunsveda). Krome, kelkaj nekonsekvencaĵoj en la lingvostrukturo indikas, ke jenas teksto miksita kun elementoj de novsveda kaj nunsveda. Tial la lingvaĵo verŝajne egalas al tiu parolata en Svedio antaŭ 200–250 jaroj, sed kun kelkaj arkaikaj nuancoj.

Prezentita de

Inter la multnombraj artistoj, kiuj ludas tiun ĉi baladon en diversaj lingvoj, troviĝas ankaŭ konataj nomoj kiel

• In Extremo, en la sveda
• Garmarna, en la sveda
• Haggard, en la itala
• Psalteria, en la ĉeĥa
• Wolfenmond, en la sveda
• Dudekses, en Esperanto

Teksto

en tradicia sveda	traduko simpla	Traduko balada
Bittida en morgon innan solen upprann Innan foglarna började sjunga Bergatrollet friade till fager ungersven Hon hade en falskeliger tunga Herr Mannelig herr Mannelig trolofven I mig För det jag bjuder så gerna I kunnen väl svara endast ja eller nej Om I viljen eller ej: Eder vill jag gifva de gångare tolf Som gå uti rosendelunde Aldrig har det varit någon sadel uppå dem Ej heller betsel uti munnen Eder vill jag gifva de qvarnarna tolf Som stå mellan Tillö och Ternö Stenarna de äro af rödaste gull Och hjulen silfverbeslagna Eder vill jag gifva ett förgyllande svärd Som klingar utaf femton guldringar Och strida huru I strida vill Stridsplatsen skolen I väl vinna Eder vill jag gifva en skjorta så ny Den bästa I lysten att slita Inte är hon sömnad av nål eller trå Men virkat av silket det hvita Sådana gåfvor jag toge väl emot Om du vore en kristelig qvinna Men nu så är du det värsta bergatroll Af Neckens och djävulens stämma Bergatrollet ut på dörren sprang Hon rister och jämrar sig svåra Hade jag fått den fager ungersven Så hade jag mistat min plåga Herr Mannelig herr Mannelig trolofven I mig För det jag bjuder så gerna I kunnen väl svara endast ja eller nej Om I viljen eller ej	iam frumatene antaŭ sunleviĝo antaŭ la birdoj komencis kanti la montartrolino proponis al bela bienisto per sia falsema lango s-ro Mannelig s-ro Mannelig edzinigu min pro ĉio, kion mi ofertas al vi nur respondu jes aŭ ne ĉu vi volas aŭ ĉu ne al vi mi donos la dekdu ĉevalojn kiuj gresumas jene en la bosko neniam iu selo estis metita sur ilin nek iam havis enbuskaĵon al vi mi donos la dekdu muelejojn situantajn inter Tillö kaj Ternö kun muelŝtonoj faritaj el la plej ruĝa kupro kaj la radoj kovritaj per arĝento al vi mi donos la orumitan glavon kiu sonoras pro dekkvin oraj ringoj kaj kiam vi partoprenos batalon per ĝi vi facile konkeros la batalkampon al vi mi donos la novegan ĉemizon la plej bonan por sin vesti ĝi ne kudriĝis per kudrilo kaj fadeno sed estas kroĉtrikita el la plej blanka silko. tiajn donacojn mi volonte akceptus se vi estus kristana virino sed, nu, vi estas plej aĉa montartrolo el la gento de diabloj kaj Necken la montartrolino saltis el la pordo plorante kaj kriante tiele se mi sukcesus je tiu bela bienisto estus mi liberigita de mia turmentiĝo s-ro Mannelig s-ro Mannelig edzinigu min pro ĉio, kion mi ofertas al vi nur respondu jes aŭ ne ĉu vi volas aŭ ĉu ne	'1 Matenon frue antaŭ aŭrora sun', ; pre ol ekis la birdoj kanti ; montogrino svatis sin al bela fraŭlo juna, ; kaj falsa estis ŝia lango. (×: Sinjoro Mane-lig, fianĉu al mi ; ĉar ofertas mi volonte. ; Vi povas respondi nur jes aŭ ne, ; ĉu vi volas aŭ ne.) '2 Donos mi al vi la irantojn dek du ; kiuj iras en roza arbareto. ; Estis neniam selo sur ili, ; nek brido en buŝa meto. '3 Donos mi al vi muelejojn dek du ; kiuj staras de Tiloj al Tarnoj. ; Ŝtonoj estas el plej pura or' ; kaj radoj arĝente en garno. '4 Donos mi al vi la glavon el or' ; kiu tintas per dek oraj ringoj. ; Vi batalu kiel volas via vol', ; bataleje vi venkon atingos. '5 Donos mi al vi novan ĉemizon jen, ; vi plej bonan trivi meritas. ; Estas ne kudrita per pinglo aŭ faden' ; sed el blanka silko trikita. '6 Tiajn donacojn akceptus mi ja ; se vi estus virino kristana. ; Sed nun vi estas plej fia monta ogr' ; el diablo kaj nikso profana. '7 Kuris eksteren tra pordo montogrin' ; ŝi skuiĝas kaj tremas histere. ; Se mi ricevus belan junan lin, ; mi seniĝus je mia sufero. (×: Sinjoro Mane-lig, fianĉu al mi ; ĉar ofertas mi volonte. ; Vi povas respondi nur jes aŭ ne, ; ĉu vi volas aŭ ne.)

Melodio

Tonsilabe la balado estas:

(#: /mifa mire /dodo LaTi /dolre doTi /La; LaTi /do dodo /re dore /mi i /do; h /mifa mire /dodo LaTi /dore doTi /La; hTi /do dodo /re3re dore /mi i /do o;mi /mifa mire /dodo LaTi /dolre doTi /La a;Ti /do dodo /re dore /mi i /so o;mi /milfa mire /dodo LaTi /dolre doTi /La aa;LaTi /dore eedoTi /La ah)

+

(&:

'1 Ma/te2no2n frue antaŭ /a2ŭrora sun', ; pre ol /ekis la birdo2j /kanti ; /montogrino svatis sin al /bela fraŭlo juna, ; kaj /falsa estis ŝia /lango.

(×:; Sin/jo2ro2 Mane-lig, fi/a2nĉu al mi ; ĉar o/fertas mi vo2/lonte. ; Vi /po2vas respondi nu2r /je2s a2ŭ ne, ; ĉu vi /volas a2ŭ ne.)

Notoj kaj fontoj

• Teksto: Svato de monta ogrino Arkivigite je 2017-03-22 per la retarkivo Wayback Machine
• Bidrag till Södermanlands äldre kulturhistoria (1877) svede
• Esperanta versio de la kanto en la jutuba Kanalo Dudekses: https://www.youtube.com/watch?v=uLmm08CaQZU