Historio di Chipro
Homi habitis Chipro depos Paleolitiko. L'isulo di esis parto dil imperio Hitita dum la Bronz-epoko ante l'arivo di du ondi di Greki[1]. Chipro okupas importanta rolo en Greka mitologio, esanta la loko ube naskis Afrodito ed Adonis.
Asiri guvernis Chipro de 708 aK til kurta periodo di guvernerio da Egipti e pose Persiani en 545 aK. Alexandros la Magna konquestis l'insulo por Greki, e Chipro divenis sub Greka influo til romana konquesto en 58 aK.
Kande Roman imperio dividesis en du parti dum la 3ma e 4ma yarcenti Chipro divenis parto de l'Orientala Romana Imperio, pose Bizancana Imperio. Chipriana urbi subisis granda destruktado dum du forta ter-tremi, en 332 e 334, ma rikonstruktesis pose. L'urbo Salamis rinomizesis Constantia e divenis chef-urbo dil insulo. Pos Konstantinos la 2ma divenir imperiestro di Bizanco, kristanismo expansis tra l'insulo.
En 650 Arabi komandita da Muawiyah la 1ma atakis l'inusulo unesmafoye. Li konquestis Salamis pos kurta siejo, ma establisis pakto kun lokala chefo. Arabi itere invadis l'insulo en 654, kun 500 navi e 12,000 soldati, e l'insulo pasis ad Islamala influo.
En 958 Bizancani rikonquestis l'insulo. En 1185 lasta Bizancana guberniestro di Chipro, Isaac Komnenos, probis kaptar la trono di Bizanco. Ilu faliis, ma prenis kontrolo di Chipro. Bizancani ne povis revokar Isaac Komnenos pro ilu recevar suporto de la rejulo Guillelmus la 2ma di Sicilia.
Dum la 12ma yarcento l'insulo divenis emo por krucomilitisti. Richard la 1ma di Anglia (Richard la Kordio di Leono) desembarkis en Limasol la 1ma di junio 1191 dum la Triesma krucomilito e kaptis l'insulo. Li vendis l'insulo a Templana kavalieri.
En 1473 la Veneziana republiko asumis la kontrolo dil insulo, ma en 1539 Otomani atakis Limasol. Fine en 1570 tota l'insulo okupesis dal Otomani. L'Otomana guverni esis kelkafoye indiferenta, kelkafoye opresiva segun la temperamenti dil sultani.
Cirkum la yaro 1844 l'insulo havis 144,000 habitanti, di qui 44 mil esis islamani e 100 mil esis kristani[2]. La kresko di Grekiana nacionalismo dum la 19ma yarcento stimulis l'ideo di enosis (uniono) kun Grekia.
Kom rezulto de l'Unesma mondomilito, Britaniani okupis Chipro en 1914, ed ofris l'insulo a Konstantinos la 1ma di Grekia kondicione ke Grekia militis kontre l'Otomani. Konstantinos la 1ma refuzis ta propozajo ed, sub la kontrato di Lausanne en 1923, Turka republiko agnoskis Chipro kom Britaniana kolonio.
Pos longa milito, Chipro divenis nedependanta de Unionita Rejio ye la 16ma di agosto 1960. Arkiepiskopo Makarios la 3ma divenis la prezidanto di lando. La grupo EOKA, qua militis por la nedependo, deziris l'uniono (enosis) kun Grekia. En 1961 Chipro divenis la 99ma membro de Unionita Nacioni.
La konvenciono di Zurich, qua establisis la fino di la nedependo-milito, ne sucesis pri establisar koopero inter Greka e Turka habitanti di Chipro. La violento inter la du komunesi duris.
Depos 1974, insulo dividesis: cirkume 3 355 km² de lua teritorio formacas la nuna Turka republiko di Norda Chipro (nedependo ne agnoskata).
Greka sektoro divenis membrostato dil Europana Uniono ye la 1ma di mayo 2004.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Thomas, Carol G. & Conant, C.: The Trojan War, pages 121-122. Greenwood Publishing Group, 2005.
- ↑ Osmanli Nufusu 1830-1914 by Kemal Karpat
|
Historio di Europa |
|---|---|
| Albania | Andora | Austria | Belgia | Bielorusia | Bosnia e Herzegovina | Bulgaria | Chekia | Dania | Estonia | Finlando | Francia | Germania | Grekia | Gruzia | Hispania | Hungaria | Irlando | Islando | Italia | Kroatia | Latvia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgia | Malta | Moldova | Monako | Montenegro | Nederlando | Norda Makedonia | Norvegia | Polonia | Portugal | Rumania | Rusia | San Marino | Serbia | Slovakia | Slovenia | Suedia | Suisia | Ukraina | Unionita Rejio | Vatikano | |