Homeri

Homeri (William Bouguereau, 1874)

Homeri (greqisht: ishte poet i Greqisë së lashtë. Për qënien dhe veprimtarinë e tij letrare, kritikët modernë kanë mendime të ndryshme qe kanë të bëjnë me dy poema te mrekullueshme të nivelit botëror: Iliada dhe Odisea.

Është vërtetuar arkeologjikisht se poemat e tij përkundër fantazisë poetike, pasqyrojnë ngjarje të vërteta historike që kanë ndodhur shumë më parë se të krijoheshin poemat. Këto ngjarje kanë ndodhur në shekujt XIII - XII p.e.s. Të dhënat që rrjedhin nga poemat e Homerit kanë shërbyer dhe shërbejnë si burime historike për njohjen e historisë së Greqisë antike. Gjithashtu vlen per t'u theksuar se mbi figurën e Homerit janë hedhur shumë hije dyshimi te cilat vënë në dyshim vetë ekzistencén e tij. Por ajo qe bie më shumë në sy është diferenca artistike ndërmjet dy veprave. Përderisa Iliada është shkruar në një stil epik, Odisea paraqitet me stil lirik. Madje nga studiues të shumtë është hedhur ideja se ndoshta këto dy vepra nuk janë shkruar nga i njëjti autor. Supozohet se Homeri ka qenë i verbër por kjo bazohet vetëm në faktin që një poet/kengetar i verbër, i quajtur Demodokos, reciton bëmat e Luftës së Trojës në udhëtimin e Odiseas. Homeri nuk e paraqet Demodokun e verber si autoportret por si figure me simbol te dyfishte; se pari, poeti nuk ishte deshmitar me sytë e tij per njgjarjet qe ai tregon, dhe se dyti, as nuk ka nevoje te bazohet tek shqisat sepse poeti e merr frymezimin nga vetë Muzat dhe jo nga përvojat e tija. Tek Iliada, Homeri mban qendrim asnjanes, ai nuk mban anen e asnjerit prej heronjve, veçse shpreh hapur simpatine ndaj virtyteve te personazheve te veta. Ne ketë poemë, Homeri është autori dhe njëkohësisht rrëfyesi i kësaj kryevepre klasike.

Veprat

Sot, vetëm Iliada dhe Odisea lidhen me emrin 'Homeri'. Në antikitet, një numër i madh veprash të tjera i atribuoheshin ndonjëherë, duke përfshirë Himnet Homerike, Konkursi i Homerit dhe Hesiodit, Iliada e Vogël, Nostoi, Thebaid, Cypria, Epigoni, mini-epike komike Batrachomyomachia ( "Lufta e bretkosave dhe miut"), Margitët, Kapja e Oechalisë dhe Fokai. Këto pretendime nuk konsiderohen autentike sot dhe nuk ishin aspak të pranuara botërisht në botën e lashtë. Ashtu si me morinë e legjendave që rrethojnë jetën e Homerit, ato tregojnë pak më shumë se rëndësinë e Homerit në kulturën e lashtë greke.

Studimi i Homerit është një nga temat më të vjetra në studim, që daton që nga lashtësia.Megjithatë, qëllimet e studimeve homerike kanë ndryshuar gjatë mijëvjeçarëve. Komentet më të hershme të ruajtura mbi Homerin kanë të bëjnë me trajtimin e tij ndaj perëndive, të cilin kritikët armiqësorë si poeti Ksenofani i Kolofonit e denoncuan si të pamoralshme.Thuhet se alegoristi Theagenes of Rhegium e ka mbrojtur Homerin duke argumentuar se poemat homerike janë alegori. Iliada dhe Odisea u përdorën gjerësisht si tekste shkollore në kulturat e lashta greke dhe helenistike.Ato ishin veprat e para letrare që u mësuan të gjithë studentëve. Iliada, veçanërisht librat e saj të parë, u studiuan shumë më tepër se Odisea gjatë periudhave helenistike dhe romake.

Poezitë homerike të transmetuara gojarisht u futën në formë të shkruar në një moment midis shekujve të tetë dhe të gjashtë para Krishtit. Disa studiues besojnë se ato iu diktuan një shkruesi nga poeti dhe se versionet tona të trashëguara të Iliadës dhe Odisesë ishin në origjinë tekste të diktuara gojarisht.Albert Lord vuri në dukje se bardët ballkanikë që ai po studionte i rishikuan dhe zgjeruan këngët e tyre në procesin e tyre të diktimit. Disa studiues supozojnë se një proces i ngjashëm rishikimi dhe zgjerimi ndodhi kur poezitë homerike u shkruan për herë të parë.

Poezitë ishin të kompozuara në heksametër daktilik pa rimë; Metri grek i lashtë ishte i bazuar në sasi dhe jo në stres. Homeri përdor shpesh fraza të caktuara si epitete ('Odiseu dinak', 'Agimi me gishta rozë', 'Athina me sy bufi', etj.), formula homerike ('dhe më pas iu përgjigj [ai/asaj], Agamemnoni, mbreti i njerëzve ', 'kur doli në dritë Agimi me gishta trëndafili i lindur herët', 'kështu foli ai/ajo'), shëmbëlltyra, skena tipi, kompozim unaze dhe përsëritje.