Translokacija (genetika)
U genetici, hromosomska translokacija je hromosomska abnormalnost prozrokovana međuhromosomskom reorganizacijom dijelova nehomolognih hromosoma. Genska uloga može nestati kada se premještanju pridružuju i dva odvojena gena, čija je pojava česta u kanceroznim stanjima. To je otkriveno u citogenetičkim ili kariotipskim analizama pogođenih ćelija.[1][2]
Translokacije mogu biti uravnotežene čak i u razmjeni materijala bez dodatka ili nedostatka genetičke informacije, a u idealnoj definiciji - sa punom funkcionalnošću.
Neuravnotežena (nebalansirana) translokacija nastaje onda kada je nejednaka razmjena hromosomskog materijala uz pojavu viška ili nedostatka određenih gena.
Recipročna translokacija
[uredi | uredi izvor]Robertsonovske translokacije
[uredi | uredi izvor]Translokacije i bolesti
[uredi | uredi izvor]
(hromosomimi su označeni po kariogramskom redoslijedu.)
Skraćenice:
ALL - Acute lymphoblastic leukemia
AML - Acute myeloid leukemia
CML - Chronic myelogenous leukemia
DFSP - Dermatofibrosarcoma protuberans
Označavanje
[uredi | uredi izvor]Za označavanje međuhromosomskih translokacija u hromosomskoj garnituri čovjeka koristi se odgovarajući Međunarodni sistem za citogenetičku nomenklaturu ([[Engleski jezik|eng. International System for Human Cytogenetic Nomenclature: ISCN'). Tako oznaka 't (A; B) (P1; Q2)' upućuje na translokaciju između hromosoma A i hromosoma B. Informacije u drugom setu zagrada kada se dalje označava precizno mjesto unutar hromosoma za hromozome A i B, odnosno p ukazuje da se ona dešava na kratkom kraku hromozoma, a q da je na dugom. Brojevi nakon p ili q se odnosie na područja, grupe (trake) i podgrupe koje se vide nakon posebnog bojenja hromosoma.
Primjeri
[uredi | uredi izvor]| Translokacija | Asocirana bolest | Spojeni geni/proteini | |
|---|---|---|---|
| Prvi | Drugi | ||
| t(8;14)(q24;q32) | Burkitov limfom | c-myc na hromosomu 8, daje fuzijski protein limfocit-proliferacijske sposobnosti |
IGH@ (lokus teškog imunoglobulina na hromosomu 14, izaziva obimnu transkripciju spojenog proteina |
| t(11;14)(q13;q32) | Limfom plaštastih ćelija | Ciklin D1na hromosomu 11, daje fuzijski protein sa sposobnošću aktiviranja ćelijske proliferacije |
IGH@(lokus teškog imunoglobulina) na hromosomu 14, izaziva masivnnu transkripciju fuzijskog proteina |
| t(14;18)(q32;q21) | Folikulski limfom (~90% slučajeva) | IGH@(lokus teškog imunoglobulina) na hromosomu 14, izaziva masivnu transkripciju fuzijskog proteina |
Bcl-2na hromosomu 18, daje fuzijski protein anti-apoptotske sposobnosti |
| t(10;(razni))(q11;(razni)) | Papilarni tiroidni kancer | RET proto-onkogen na hromosomu 10 | PTC (Papilarni tiroidni kancer) - "Čuvar" mjesta za bilo koji od nekoliko drugih gena / proteina |
| t(2;3)(q13;p25) | Folikulski tiroidni kancer | PAX8 - upareni boks gena 8na hromosomu 2 | PPARγ1(peroksisomni proliferatorno-aktivacijski receptor γ 1) na hromosomu 3 |
| t(8;21)(q22;q22) | Akutna mijeloblastska leukemija sa zrenjem | ETO na hromosomu 8 | AML1 na hromosomu 21 nađena kod ~7% novih slučajeba AML, nositelj povoljne prognoze; očekuje se dobar odgovor na terapiju citozin arabinozidom |
| t(9;22)(q34;q11) Filadelfija hromosom | Hronična mijelogena leukemija (CML), akutna limfoblastna leukemija (ALL) | Abl1 gen na hromosomu 9 | BCR ("Breakpoint Cluster Region" na hromosomu 22[3][4] |
| t(15;17)(q22;q21) | Akutna promijelocitna leukemija | PML protein na hromosomu 15 | RAR-α na hromosomu 17 perzistentna laboratorijska detekcija PML-RARA transkripta najavljuje recidive |
| t(12;15)(p13;q25) | Akutna mijeloidna leukemija, kongenitalni fibrosarkom, karcinom sekrecijskih grudi | ETV6 | TrkC receptor na hromosomu 15 |
| t(9;12)(p24;p13) | CML, ALL | JAK na hromosomu 9 | TEL na hromosomu 12 |
| t(12;21)(p12;q22) | ALL | TEL na hromosomu 12 | AML1 na hromosomu 21 |
| t(11;18)(q21;q21) | MALT limfom | BCL-2 | MLT |
| t(1;11)(q42.1;q14.3) | Šizofrenija | ||
| t(2;5)(p23;q35) | Anaplastiični limfom velikih ćelija | ALK | NPM1 |
| t(11;22)(q24;q11.2-12) | Ewingov sarkom | FLI1 | EWS |
| t(17;22) | DFSP | Kolagen I na hromosomu 17 | Trombocitno derivirani faktor rasta B na hromosomu 22 |
| t(1;12)(q21;p13) | Aktnamijelogena leukemija | ||
| t(X;18)(p11.2;q11.2) | Sinovijalni sarkom | ||
| t(1;19)(q10;p10) | Oligodendrogliom i oligoastrocitom | ||
| t(17;19)(q22;p13) | ALL | ||
| t(7,16) (q32-34;p11) ili t(11,16) (p11;p11) | Nisko-stepeni fibromiksoidni sarkom | FUS | CREB3L2 ili CREB3L1 |
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Ibrulj S., Haverić S., Haverić A. (2008): Citogenetičke metode – Primjena u medicini. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo,ISBN 978-9958-9344-5-2.
- ^ Hadžiselimović R., Pojskić N. (2005): Uvod u humanu imunogenetiku. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-3-4.
- ^ Kurzrock R., Kantarjian H. M., Druker B. J., Talpaz M. (2003): Philadelphia chromosome-positive leukemias: from basic mechanisms to molecular therapeutics. Ann. Intern. Med., 138 (10): 819–830.
- ^ http://www.annals.org/cgi/pmidlookup Arhivirano 24. 6. 2012. na Wayback Machine?
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]