Hysni Lepenica
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 lutego 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci |
zastrzelony |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel |
| Odznaczenia | |
| |
Hysni Lepenica (ur. 10 lutego 1900 w Lepenicë, zm. 14 września 1943 we wsi Grehot) – albański nauczyciel, polityk, działacz ruchu oporu.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Alusha. Po ukończeniu szkoły we Wlorze wyjechał do Włoch, gdzie uczył się w szkole San Demetrio Corone, prowadzonej przez Arboreszy. Wspólnie z Avnim Rustemim zakładał organizację patriotyczną Lidhja e djelmoshave. W 1918 powrócił do Albanii i rozpoczął pracę nauczyciela we Wlorze. W 1920 wziął udział w powstaniu antywłoskim mieszkańców Wlory. W uznaniu odwagi na polu bitwy otrzymał stopień oficerski i stanowisko komendanta lokalnej żandarmerii. W 1921 wziął udział w działaniach przeciwko jednostkom Królestwa SHS, w rejonie Dibry. W tym czasie przyłączył się do organizacji patriotycznej Adtheu (Ojczyzna).
W 1923 pełnił funkcję komendanta żandarmerii w Gjirokastrze. Po zabójstwie włoskiego generała Enrico Telliniego z Międzynarodowej Komisji Delimitacyjnej, Lepenica był oskarżany przez prasę grecką o współudział w zabójstwie[1]. W 1924 poparł przewrót organizowany przez Fana Noliego, a po upadku jego rządu w grudniu musiał opuścić kraj. Po amnestii, w 1926 powrócił do Albanii i pracował jako urzędnik państwowy w prefekturach Mati i Himarë. W 1928 należał do grona założycieli grupy komunistycznej we Wlorze[2]. W 1932 został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku antypaństwowym i skazany na karę śmierci, zamienioną potem na karę więzienia. W 1938 wyszedł z więzienia na mocy amnestii.
W czasie włoskiej okupacji Albanii współpracował z Midhatem bejem Frashërim tworząc struktury pro-brytyjskiego ruchu oporu (Balli Kombëtar). W 1942 współtworzył pierwszy oddział partyzancki w rejonie Wlory o nazwie Shqiponja (Albania)[3]. Wraz ze Skenderem Muco i oddziałem komunistycznym, dowodzonym przez Mehmeta Shehu wziął udział w bitwie w zwycięskiej bitwie z Włochami k. Gjormu (1-3 stycznia 1943), a następnie pod Greshicą (5 lutego 1943)[4]. Po konferencji zjednoczeniowej ruchu oporu w Mukje (Mukaj) w sierpniu 1943, Lepenica objął dowództwo nad całością sił Balli Kombëtar w południowej Albanii. We wrześniu 1943, po kapitulacji Włoch wraz ze swoimi ludźmi zajął Gjirokastrę i uwolnił Albańczyków, przetrzymywanych w miejscowym więzieniu[4]. Jego oddział miał uczestniczyć w rozbrajaniu włoskiej dywizji Peruggia. Oddział Lepenicy, liczący ok. 36 osób przybył do Grehotu k. Gjirokastry, gdzie wpadł w zasadzkę[5]. Włoscy żołnierze otworzyli ogień w stronę Albańczyków, zabijając Lepenicę i jego ludzi[4].
W 2014 prezydent Bujar Nishani uhonorował Lepenicę orderem Nderi i kombit (Honor Narodu)[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Owen Pearson, Albania in the Twentieth Century, A History: Volume I: Albania and King Zog, 1908-39, Londyn: I.B. Tauris, 2005, s. 209.
- ↑ Kristo Frashëri: Historia e levizjes se majte ne Shqiperi dhe e themelimit te PKSh-se 1878-1941. Tirana: 2006, s. 66. ISBN 99943-909-3-7.
- ↑ Sinan Imami, TAHSIM SPAHIU, ÇETA “SHQIPONJA” E HYSNI LEPENICËS [online], Dielli, 2017 (alb.).
- ↑ a b c Konferenca "Dëshmorët e Grehotit". = [online], institutistudimevelumoskendo.al, 3 września 2022 (alb.).
- ↑ Kadri Dingu: Lufta antifashiste nacional çlirimtare epopeja e lavdishme e popullit shqiptar. Tirana: 2001, s. 102.
- ↑ Nishani dekoron Qemal Stafën dhe Abaz Kupin [online], panorama.com.al, 20 lipca 2023 (alb.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History.. I.B. Tauris: 2013, s. 278-279. ISBN 978-1-78076-431-3. (ang.).
- Enver Memisha: Hysni Lepenica: komandant i përgjithshëm i fuqive të Ballit Kombetar.. Shtëpia Botuese "Lumo Skëndo": 2000. (alb.).
- Enver Memisha: Hysni Lepenica. Vëllimi i Dytë : vendi që zë në historinë e popullit shqiptar.. Instituti i Studime Politike"Ismail Qemal Vlora",: 2019. ISBN 978-9928-284-10-5. (alb.).
- Tragjedia e Grehotit