Idioma baskir

Baxkir, Baxquir Башҡортса / Bašqort
Faláu en	Rusia, Uzbequistán, Kazakstán
Falantes	1 379 700
Familia	Altaica Túrquicu llingües kypchak L. Kypchak-Bolgar Baškir
Alfabetu	Cirílicu
Estatus oficial
Oficial en	Plantía:Xeodatos Bashkortostán Baskortostán (República Autónoma de Rusia)
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	`ba`
ISO 639-2	`bak`
ISO 639-3	`bak`
Distribución xeográfica del bashkir en territoriu del Imperiu rusu, según el censu de 1897

El baxkir o baxquir ( башҡорт теле (?·i) [bɑʂ.ˌqʊ̞rt.tɪ̞ˈlɪ̞]) ye una llingua túrquica.

Falantes

El censu de 2002 declaraba qu'había 1 379 700 falantes nativos de la llingua baxkir viviendo en Rusia.

La mayoría de los falantes de baxkir habiten na república de Baskortostán, según nos vecinos Tatarstan y Udmurtia. Un númberu sustancial de falantes viven nel Krai de Perm y en Chelyábinsk, Oremburgu, Sverdlovsk y óblast de Kurgán. Esisten importantes minoríes baxkires en Kazakstán y Uzbequistán.

Alfabetu y dialeutos

Anque los baxkires yeren orixinariamente tribus úgriques o fineses, adoptaron la llingua bolgar. Tres la invasión mongola de Rusia, el kypchak fíxose más habitual, yá que yera l'idioma faláu pola mayoría de les tribus de la Horda Dorada.

El baxkir modernu, de la mesma que'l tártaru, que ye similar, toma los sos raigaños del grupu de llingües kipchak. Anguaño l'idioma tien munchos dialeutos, que son bien similares al tártaru. Nel pasáu, los baskrires usaben el tártaru como llingua escrita. Nel sieglu XV foi sustituyíu pol Chagatay (sicasí, según dellos historiadores, foi sustituyíu pola variante tártara antigua del Chagatay), que s'utilizó hasta 1923. Tanto'l tártaru como'l chagatay usaben la escritura árabe.

En 1923, creóse un sistema escritu pa la llingua baxkir. Tamién se creó un llinguaxe lliterariu propiu. De primeres utilizóse un alfabetu árabe modificáu. En 1930 foi sustituyíu por un alfabetu basáu nel llatín, que de la mesma foi reemplazáu por un alfabetu afechu del cirílicu en 1938.

L'alfabetu utilizáu pol baxkir ye'l mesmu que l'alfabetu rusu, col agregu de les siguientes lletres: Ә ә Ө ө Ү ү Ғ ғ Ҡ ҡ Ң ң Ҙ ҙ Ҫ ҫ Һ һ.

А а	Б б	В в	Г г	Ғ ғ	Д д	Ҙ ҙ	Е е
Ё ё	Ж ж	З з	И и	Й й	К к	Ҡ ҡ	Л л
М м	Н н	Ң ң	О о	Ө ө	П п	Р р	С с
Ҫ ҫ	Т т	У у	Ү ү	Ф ф	Х х	Һ һ	Ц ц
Ч ч	Ш ш	Щ щ	Ъ ъ	Ы ы	Ь ь	Э э	Ә ә
Ю ю	Я я

Descripción llingüística

Composición vocálica:

	Anterior	Central	Posterior
ү, и	(и)	у
ө, е, өү, еү		о, ы, оу, ыу
Posición inferior	ә, әү		а, ау

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos

Consulta la edición de Wikipedia n'idioma baskir.
Llista Swadesh en bashkir (baskir)
"Bashinform" axencia de noticies
"Bashkortostan" periódicu
Páxina conmemorativa del 450 aniversariu de la unión de Baskortostán con Rusia
Alministración de Ufa
"Ural batyr"
Testos de cantares del folclor baxkir