Inigo Jones

Inigo Jones
Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1573 ; Londyn
Data i miejsce śmierci	21 czerwca 1652 ; Londyn
Narodowość	angielska
	Praca
Styl	manieryzm
	Multimedia w Wikimedia Commons

Inigo Jones (ur. 15 lipca 1573 w Londynie, zm. 21 czerwca 1652 tamże) – angielski architekt, autor scenografii teatralnej. Zerwał z dotychczasowym manierystycznym, na poły gotyckim budownictwem jakobińskim, wprowadzając pojęcie palladianizmu. Jako pierwszy wprowadził do Anglii ideały, a nie tylko język dekoracji włoskiego renesansu. Odegrał podobną rolę do Albertiego – wierzył, że architektura jest sztuka wyzwoloną, a nie po prostu rzemiosłem, oraz że każdy architekt powinien odbyć podróż do Italii. Zainicjował zawód architekta w Anglii, gdzie przedtem budowle były projektowane przez budowniczych i geometrów.

Życiorys

W 1603 odbył podróż do Włoch, gdzie na dworze Medyceuszów we Florencji studiował projektowanie scenografii. Dziesięć lat później jeszcze raz udał się do Włoch, tym razem w towarzystwie Thomasa Howarda, pierwszego angielskiego konesera sztuki. We Włoszech podziwiał szesnastowieczną architekturę w Vicenzie, Wenecji, Padwie, Genui a przede wszystkim w Rzymie, gdzie studiował antyczne budowle z traktatem Palladia „I Quadttro Libri” w ręku. Udało mu się nabyć rysunki Palladia publicznych i prywatnych budowli, co miało ogromne znaczenie dla przyszłości architektury angielskiej, a także poznać Scamozziego, który we własnych budowlach starał się oczyścić styl Palladia elementów manierystycznych.

W 1615 został mianowany głównym nadzorcą budowli królewskich, jego pierwszą realizacją na tym stanowisku był Queen’s House w Greenwich, rozpoczęty w 1616 dla królowej Anny Duńskiej. W planie sugerował się nieco willą medycejską w Poggio a Caiano Sangalla z końca XV w., ale wzorem dla fasady południowej z jej loggią jest Villa Molini pod Padwą Scamozziego z końca XVI w. Można też powiedzieć, że jest to uproszczone, skromne naśladownictwo północnowłoskiej willi z palladiańską lożą w górnej kondygnacji według wzoru Palazzo Chiericati w Vicenzy Palladia. Zupełnie białe elewacje Queen’s House, oddziałujące nie dekoracją, lecz doskonałymi proporcjami między oknami i ścianą.

W 1619 rozpoczął pracę nad nowym Banqueting House dla Jakuba I, budowanym w londyńskiej dzielnicy pałacowej Whitehall, dla której nowa, klasycznie wyszukana fasada, nawiązująca do pałaców miejskich Palladia w Vicenzie, stanowiła uderzający kontrast. Wnętrze zostało zaplanowane tak, by przypominać rzymską bazylikę wywodzącą się z Witruwiusza (poprzez Palladia) – o doskonałych proporcjach zdwojonego sześcianu 110 na 55 stóp.

Queens Chapel to katolicka kaplica, którą Jones dobudował w latach 1623-1627 do Saint James’s Palace. Budynek wydaje się, być skrzyżowaniem celli rzymskiej świątyni i domu Palladia. Z pewnością ani z zewnątrz, ani wewnątrz kaplica nie przypominała żadnej budowli sakralnej w kraju.

Drugą istotną realizacją sakralną Jonesa było wzniesienie w latach 1634-1640 przy fasadzie zachodniej starej katedry św. Pawła największego na północ od Alp portyku. Wystawny koryncki porządek wzorowany był tu na świątyni Antonina i Faustyny w Rzymie, natomiast pomysł wielkiego portyku bez frontonu, o wysokości połowy całej budowli, architekt zaczerpnął z rekonstrukcji Palladia świątyni Wenus i Romy. Portyk został pomyślany w skali, która zdumiała współczesnych. Była to pierwsza angielska budowla od czasów sprzed reformacji mogąca rościć sobie prawo do rangi europejskiej. Reprezentowała ona pierwszy prawdziwy renesans świetności świata starożytnego.

Główne dzieła

Queen’s House w londyńskim Greenwich rozpoczęty w 1616
sala bankietowa pałacu Whitehall rozpoczęta w 1619 dla Jakuba I
Queens Chapel, katolicka kaplica, dobudowana do Saint James’s Palacew latach 1623-1627
portyk przy fasadzie zachodniej starej katedry św. Pawła w 1634-1640
współprojekt Covent Garden

W zakresie scenografii najbardziej istotna jest jego współpraca z dramatopisarzem Benem Jonsonem.