Iraeta

Iraeta
	Euskal Herria
Kokapena
Herrialdea	Gipuzkoa
Udalerria	Zestoa
Geografia
Koordenatuak	43°16′N 2°16′W / 43.26°N 2.26°W
Garaiera	43 m

Iraeta Zestoako auzoa da, Aizarnazabalerako bidean dagoena, Urola ibaiak sortutako meandro zabal eta emankor batean. 2007ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera, auzoak 173 biztanle ditu.

Geografia

Iraeta meandro zabal batean finkaturik dago (normalean Sabea izenez ezaguna), Gipuzkoan bakan gertatzen den gorabehera geografiko batean alegia, Urola ibaiak eragindakoa. Bertoko emankortasuna dela eta lautada hau laborantzako erabilerarako aprobetxatu da. Urolako urbazterretan landaredi autoktonoa aurki dezakegu, hots, haltzadia (haltza, lizarra), zenbait tokitan zurzuri eta alboen birpopulaketek ordezkatu badute ere.^[1] Ondoan, Ertxin mendia dago.

Historia

Iraeta lehen aldiz XIV. mendean dokumetatu da. Egungo auzoari hasiera eman zion etxe feudalaren izena da Iraeta baina ez da jatorrizko leinu-etxea kontserbatu. Iraetako jauna Ahaide Nagusia izan zen eta Leinu gerretan parte hartu zuen; horregatik Gaztelako erregeak bere dorretxearen goialdea moztea agindu zuen, eta gerora dorretxea bera ere desagertu zen, baina haren armarria Zestoa herriko Iraeta Etxera eraman zen, Foruen plazara begira.

Bazen, bestetik, XIX. mendeko etxetzar bat, jauregi izana eta ibaiaz bestaldeko auzokoek Nagusikoa deitua; egun erorkinak bakarrik gelditzen dira. Aipatu behar da ere bai Santa Ines Baseliza, Euskal Herriko XVI. mendeko ohiko elizaren erreprodukzioa XVII. mendean eraikia.

Historikoki inguruak aldaketa historikoen arabera bere industria moldatu du. Burdinolak, fanderia, zementu egiteko instalazioak... Industria horien aztarna asko daude auzoan, asko eta asko, ikertu gabe. Auzoaren egiturak berak industria historia hori adierazten du.^[2]

Demografia

Poliki-poliki bizi lagunak galtzen joan da auzoa, nahiz eta azken urteetan errekuperazio bat ezagutu:

1960: 560 biztanle.
1970: 462 biztanle.^[3]

Iraetako biztanleria

Ondasun nabarmenak

Santa Ines baseliza, XVII. mendekoa.
Koloniaren etxeak: etxe ilera bikoitz bat fatxada homogeneo eta teilatu bakar banaz jarraitua da, esparru gipuzkoarrean multzo paregabe eta ez-ohiko bat osatzen duena.
Administratzailearen etxea.
Nagusikua jauregiaren erorkinak.
Latsagia.
Urola Ibaiaren sabea.
Urola ibaiaren meandroa.