Przejdź do zawartości

Język staro-wysoko-niemiecki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Althochdeutsch
Obszar

Niemcy i inne

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy
Organ regulujący
Kody języka
ISO 639-1
ISO 639-2 goh
ISO 639-3 goh
IETF goh
Glottolog oldh1241
SIL
Występowanie
Ilustracja
Przybliżony zasięg kontynentalnych języków zachodniogermańskich na początku X wieku:

     język staro-holenderski

     język staro-wysoko-niemiecki

     język staro-fryzyjski

     język starosaksoński

W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Słownik języka staro-wysoko-niemieckiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język staro-wysoko-niemiecki (niem. Althochdeutsche Sprache) – najstarsza forma języka niemieckiego[1] (750–1050).

Nazwa „staro-wysoko-niemiecki” (stwn., althochdeutsch, ahd.) składa się z elementu „staro” o znaczeniu czasowym i „wysoko” – o znaczeniu przestrzennym[2]. Dialekty wysokoniemieckie (hochdeutsche Dialekte) były używane na terenie ówczesnych Niemiec środkowych i południowych, a na niżej położonych terenach północnych były używane dialekty dolnoniemieckie (niederdeutsch). Tylko na terenie dialektów wysokoniemieckich zachodziła staroniemiecka przesuwka spółgłoskowa (althochdeutsche Lautverschiebung), np. germ. holt > ahd. holz, germ. slapan > ahd. slaffan[3].

Język staro-wysoko-niemiecki wyodrębnił się z grupy języków zachodniogermańskich ok. 500 r. na terenie obecnej południowej i środkowej RFN w wyniku procesu zwanego drugą przesuwką spółgłoskową. Na obecnym obszarze północnych Niemiec proces ten nie miał miejsca i rozwinął się tam odrębny język dolnoniemiecki. Język staro-wysoko-niemiecki zapisywany był alfabetem łacińskim, który został jedynie nieznacznie zmodyfikowany w celu przystosowania go do staro-wysoko-niemieckiego systemu fonetycznego[4].

Zapożyczeniami z łaciny są (podajemy obecne formy): Kloster, Kreuz, Altar, predigen, Mauer, Frucht, Wein, Straße, Fenster, Rose, kaufen[5].

Najstarsze zabytki języka staro-wysoko-niemieckiego sięgają połowy wieku VIII, aczkolwiek istnieje również pewna liczba napisów runicznych w starszym futharku z wieku VI.

Literatura staro-wysoko-niemiecka obejmuje przede wszystkim teksty religijne, tłumaczenia Biblii, nieliczne utwory poetyckie i użytkowe. Do najstarszych tekstów należą m.in.: Abrogans – rękopis słownika łacińsko-stwn. z VIII w., tłumaczenie na wschodniofrankoński dialekt łacińskiej wersji tekstu religijnego Syryjczyka Tacjana żyjącego w II w. (przekład powstał ok. 850 w Fuldzie), opracowanie poetyckie przez Otfryda von Weißenburga życia i śmierci Chrystusa (Evangelienharmomie, IX w.), Pieśń o Hildebrandzie (Hildebrandslied) (IX w.), Notker der Deutsche i jego teksty (tłumaczenia z łaciny) z X–XI w. (St. Gallen obecna Szwajcaria)[6].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2021, s. 31 n. ISBN 978-83-7977-607-8.
  2. Norbert Morciniec: Wprowadzenie do językoznawstwa niemieckiego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2020, s. 38. ISBN 978-83-7977-488-3.
  3. Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego ... 2021, s. 43 nn..
  4. Aleksander Szulc: Historia języka niemieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 86 n. ISBN 83-01-10160-1.
  5. Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego ... 2021, s. 49 nn.
  6. Norbert Morciniec: Historia języka niemieckiego..., 2021, s. 34 nn.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]