Jacob Borghorst

Jacob Borghorst
4de Kommandeur van die Nederlandse Kaapkolonie
Ampstermyn 18 Junie 1668 – 25 Maart 1670
Voorafgegaan deur	Cornelis van Quaelberg
Opgevolg deur	Pieter Hackius
Persoonlike besonderhede
Gebore	onbekend
Sterf	onbekend

Jacob Borghorst (ook Borchorst) was die vierde kommandeur aan die Kaap die Goeie Hoop en het Cornelis van Quaelberg opgevolg nadat dié deur die VOC uit sy pos ontslaan is.

Agtergrond

Borghorst stam uit 'n familie uit die provinsie Noord-Holland. Hy het in 1643 as 'n assistent in diens van die V.O.C. in Indië aangeland en is in 1646 tot onderkoopman bevorder. Na 1653 was hy 'n koopman in Ceylon, wat hy in Maart 1663 as sekunde verlaat. Hy het ook die amp van administrateur in Colombo beklee en van die briewe wat in 1655 aan Jan van Riebeeck gestuur is, is deur hom as sekretaris nagesien en onderteken.

Op 24 Desember 1664, na 'n suksesvolle loopbaan in diens van die VOC, vertrek hy uit Batavia terug na Nederland op die Phoenix, een van die skepe in die retoervloot van Pieter de Bitter, met die rang van vise-kommandeur. Die vloot besoek ook Kaapstad en vertoef hier tussen 11 Maart en 22 April 1665 om vars voorrade in te neem. Tydens die terugvaart het die Tweede Anglo-Nederlandse oorlog uitgebreek en het die retoervloot, wat 'n handelsvloot met heelwat waardevolle handelsvoorraad was, in die neutrale hawe van Bergen in Noorweë skuiling gesoek. Die Engelse oorlogsvloot het hulle egter nie aan die heersende konvensies gesteur nie en die neutraliteit geskend deur die retoervloot in die hawe van Bergen vas te keer. De Bitter het daarin geslaag om die Engelse vloot te verslaan in die daaropvolgende Slag van Bergen, maar op die terugvaart is die Phoenix op 13 September 1665 deur die Engelse onderskep.

Borghorst verloor so agt sakkies edelstene wat hy om sy nek gedra het, sy persoonlike fortuin wat hy deur die jare opgebou het en in Europa wou verkoop. Waarskynlik as gevolg van dié persoonlike terugslag, is hy verplig om weer in diens van die VOC te tree en word hy in 1667 as Kommandeur aan die Kaap benoem.

Tydperk as kommandeur

Borghorst het op 27 Desember 1667 uit Texel, Nederland na die Kaap vertrek aan boord van die spieëlretoerskip Het Hoff van Breda, in opdrag van die volle raad van die Here XVII in Amsterdam. Die skip het 268 mense aan boord gehad en die reis was nie te voorspoedig nie: weens swak weer is die skip gedwing om twee keer in Engelse hawens skuiling te soek (skaars 6 maande na die einde van die Tweede Anglo-Nederlandse oorlog) en ook by die Kaap Verdiese Eilande, destyds 'n Portugese besitting, aan wal te gaan. Heelwat mense aan boord het siek geraak en 25 is tydens die reis dood.

Borghorst het op 16 Junie 1668 by die Kaap aangeland, maar was swak en siek. Op Sondag 17 Junie het kommandeur van Quaelberg, wat tot op daardie stadium nie bewus was van sy ontslag nie, aan boord gegaan om hom te verwelkom en later die dag het Borghorst die eerste keer voet aan wal gesit. Op 18 Junie 1668 het van Quaelberg die hele Politieke Raad bymekaargeroep vir 'n vergadering in die fort, waar die brief van die Here XVII wat saam met die Het Hoff van Breda gestuur is, voorgelees en bespreek is. Die brief was 'n opdrag aan van Quaelberg om onmiddellik sy pos te ontruim en bevel van die Kaap aan Borghorst oor te dra. Weens vertragings met die balansering en afsluiting van die finansiële rekords en voorraadopname, is die bevel (en daarmee saam die sleutels van die hekke en voorraadstore) eers op 2 Augustus 1668 amptelik aan Borghorst oorgedra.

Borghorst was egter voortdurend siek en sy pligte moes meestal deur amptenare, veral die fiskaal Cornelis de Cretzer (wat later ook baie van die sieklike kommandeur Pieter Hackius se pligte moes waarneem en uiteindelik deur 'n tragiese sameloop van omstandighede in slawerny in Algerië gesterf het), waargeneem word. Borghorst wou sy amp so spoedig moontlik neerlê en het die VOC kort na sy aankoms versoek om ontslag op grond van sy swak gesondheid.

Die VOC het Jan van Aelmonden, 'n koopman van Batavia, aangewys as sy opvolger. Van Aelmonden kon egter nie onmiddellik uit Batavia vertrek nie. Hy het wel in 1670 hier opgedaag om die kommandeurskap op te neem, maar teen daardie tyd was Pieter Hackius reeds aangewys as opvolger deur die VOC en Borghorst het dus sy tydperk as kommandeur voortgesit.

Tydens sy tydperk as kommandeur is daar, in opdrag van die Here XVII, ontdekkingstogte onderneem na die binneland en is die kus verken. Daar is ook by Saldanha met 'n klein nedersetting begin. Borghorst het graanboerdery aangemoedig en self 'n veeboerdery bedryf. Hy is daarvan beskuldig dat hy in geskille tussen vryburgers en Hottentotte die kant van die Hottentotte kies. Hy het ook 'n waterpyplyn voltooi vanaf die reservoir deur Zacharias Wagenaar opgerig na die hawe. 'n Gedeelte van hierdie pyplyn is met die bou van die Goue Akker-winkelsentrum in Kaapstad herontdek en kan daar besigtig word.

Vertrek

Hackius en sy familie het op 18 Maart 1670 hier opgedaag op die skip Sticht van Utrecht en op 25 Maart 1670 is die beheer van die Kaap formeel aan hom oorgedra. Op 17 April is 'n formele afskeidsdinee vir Borghorst gehou en op 18 April 1670 het Borghorst aan boord van die Beemster vertrek terug na Nederland.

Borghorst het oënskynlik sonder enige vrou of familie in die Kaap gebly en dit is nie bekend of hy ooit getroud was nie.

Sien ook

• Lys van kommandeurs en goewerneurs van die Kaapkolonie
• Kommandeur

Bronne

• 'Krüger, prof. D.W. (red.) Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek, Kaapstad, 1972
• Rijks geschiedkundige publicatiën, Volume 83
• Hymen W.J. Picard: Masters of the Castle, Kaapstad, 1972
• Resolusies van die Politieke Raad
• Daghregister van't Casteel Batavia – 31 Maart 1663; 17 Mei 1664
• EC Godée Molsbergen Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd, Den Haag, 1916
• 'Böeseken, dr. A.J. Nederlandse commissarissen aan de Kaap, Den Haag, 1938
• P. van Dam Bescrijvinge der O.I.C., Den Haag, 1939
• J. C. M. Warnsinck: De Retourvloot van Pieter de Bitter, 1929
• Catalogue of the Archives of the Dutch Central
• Government of Coastal Ceylon, 1640–1796
• Krüger, prof. D.W., “Jacob Borghorst”, Historia, September 1958
• KENNIS,  vol 8, 1980, bl. 1474-1475, ISBN 0 7981 0830 4

Verwysings

Voorafgegaan deur Cornelis van Quaelberg

Kommandeur van die Kaap de Goede Hoop 18 Junie 1668 – 25 Maart 1670

Opgevolg deur Pieter Hackius