Jan Toorop

Jan Toorop
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1858 ; Purworedjo
Data i miejsce śmierci	3 marca 1928 ; Haga
Narodowość	holenderska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	impresjonizm
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Jan Theodoor Toorop, właśc. Jean Theodor Toorop (ur. 20 grudnia 1858 w Purworedjo na Jawie, zm. 3 marca 1928 w Hadze) – holenderski symbolista, impresjonista, artysta secesyjny, malarz, grafik i rysownik.

Życiorys

Ojciec Tooropa pracował jako urzędnik w Indiach Holenderskich, matka pochodziła z Banki i była pół Chinką – pół Jawajką. W 1863 roku rodzina przeniosła się na wyspę Banka, gdzie ojciec Toorpa został administratorem z kopalni cyny. Jan przeniósł się do szkoły w Holandii, gdzie mieszkał u różnych krewnych, zmieniając często adresy. Początkowo kształcił się w szkołach handlowych, jednak jego zainteresowanie sztuką sprawiło, że w 1880 roku rozpoczął naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Amsterdamie pod okiem Augusta Allebé. Tu zaprzyjaźnił się z Janem Vethem i Antoonem Derkinderenem i został członkiem stowarzyszenia artystów St. Lucas. W latach 1882–1886 Toorop mieszkał w Brukseli, gdzie kształcił się w Akademii Sztuki (do 1885 roku) i przyłączył się do grupy belgijskich artystów – „Les XX” gromadzących się wokół Jamesa Ensora. Toorop tworzył prace w różnych stylach, były to m.in. realizm, impresjonizm i postimpresjonizm.

W 1886 roku ożenił się w Lissadell z Angielką – Annie Hall. W 1887 roku Toorop zachorował – w wyniku choroby wenerycznej cierpiał na wiele dolegliwości, m.in. niemal całkowitą utratę wzroku, leczył się w szpitalu w Brukseli i udało mu się wrócić do zdrowia, choć niezupełnie – lewa noga doskwierała mu do końca życia – w końcu musiał poruszać się na wózku. W listopadzie tego samego roku zmarła tuż po narodzinach pierwsza córka Tooropów – Mary-Ann. Tooropowie często zmieniali miejsce zamieszkania, przebywali w Hadze, Anglii, Brukseli, a od 1890 do 1892 roku mieszkał Toorop w Katwijk aan Zee, gdzie spotykał się m.in. z Albertem Verwey. W tym czasie Toorop stworzył swój własny styl – symbolizm z nieregularnymi i „ruchomymi” liniami. W 1891 roku urodziła się kolejna córka – Charley, która miała zostać znaną malarką. W tym samym roku Toorop wystawił swoje pierwsze prace symboliczne w Utrechcie i Rotterdamie.

Od 1897 roku lata spędzał Toorop w Domburgu. W 1898 roku odbyły się ważne wystawy Tooropa zagranicą, m.in. w Monachium, Dreźnie, Kopenhadze. W 1902 jego wystawa w ramach Wiener Secession odniosła ogromny sukces. W tym samym roku poprosił swoją żonę o rozwód. Anie odmówiła.

W 1902–1903 Toorop tworzył dzieła dla Koopmansbeurs w Amsterdamie (obecnie „Beurs van Berlage”). M.in. w hallu głównym zawisły trzy ogromne prace w ceramice: „Verleden, Heden en Toekomst” - „Przeszłość, Teraźniejszość i Przyszłość”. Wszystkie prace dla Koopmansbeurs mają bardzo idealistyczne tematy, np. emancypacja kobiet, wyzwolenie robotników.

Na początku XX wieku, po długich przygotowaniach Toorop przeszedł na katolicyzm. 20 kwietnia 1905 roku przyjął pierwszą komunię, tematy religijne zaczęły coraz częściej pojawiać się w jego dziełach.

W 1908 roku przeprowadził się Toorop ponownie, tym razem do Nijmegen. W tym czasie tworzył głównie rysunki. W 1912 roku poznał Miek Janssen, z którą pozostał w bliskiej przyjaźni do końca życia. W 1916 roku przeprowadził się do Hagi i rozpoczął pracę nad stacjami drogi krzyżowej dla kościoła St. Bernulphus w Oosterbeek, które ukończył w 1919 roku. W tym samym roku odbył podróż do Lourdes. W ostatnich latach Toorop dużo pracował – tworzył głównie rysunki i grafiki o tematyce katolickiej.

Biografia (ważniejsze daty)

1858 Toorop przychodzi na świat 20 grudnia w Indonezji.
1863 Rodzina Tooropów przeprowadza się na małą wysepkę Banka, w Indonezji.
1868 Chrzest Tooropa w kościele protestanckim.
1869 Opuszcza Indonezję i udaje się do Holandii, gdzie zostaje uczniem szkoły w Leiden.
1874 Rozpoczyna naukę w Winterswijk (wschodnia Holandia).
1875 Artysta wyrusza do Hagi, gdzie pobiera lekcje u H.J. van der Weele’a.
1876 W Hadze ma miejsce wystawa „Hollandse Teekenmaatschappij” – holenderskiego stowarzyszenia malarzy. Toorop poznaje malarzy z „Haagse School”, pracuje na Uniwersytecie Technicznym w Delfcie, gdzie pozostanie na dwa lata, pobierając lekcje u P. Tétara van Elven.
1880 Odwiedza „Rijksacademie voor beeldende kunsten” (Narodowa Akademia Sztuk Pięknych) w Amsterdamie, gdzie uczy się u Augusta Allebé,zaprzyjaźnia się z Janem Vethem i Antoonem Derkinderenem. Zostaje członkiem Stowarzyszenia Św. Łukasza, rzeźbi i zajmuje się rzemiosłem, w tym okresie inspirował się twórczością Jules’a Bastien-Lepage’a, Édouarda Maneta oraz Jamesa Ensora.
1882 Opuszcza stolicę wraz z Derkinderenem aby zamieszkać w Brukseli, gdzie pozostanie do 1886, pobierając lekcje na Akademii Sztuk Pięknych (École des Arts Décoratifs)
1883 Zostaje członkiem „L’Essor”, gdzie wystawia swe prace. Odbywa podróż do Anglii, później zamieszka w Mechelen (Belgia) z kilkoma innymi artystami.
1884 Wystawa prac artysty w „Groupe des Artistes Indépendants” w Paryżu, dołącza do grupy ‘Les XX’ w Brukseli. Podróżuje również po Anglii oraz odwiedza po raz pierwszy Paryż.
1885 Pierwsza poważna wystawa Tooropa. Wyjeżdża ponownie do Anglii, poznaje Whistlera, odkrywa Prerafaelitów, nawiązuje znajomość z Annie Hall.
1886 Toorop żeni się z Annie Hall (Brytyjką) w Knely 12 maja. W Brukseli nawiązuje kontakt z Octavem Mausem i Edmondem Picardem. Jako pierwszy malarz w Holandii używa techniki pointylistycznej.
1887 Toorop przechodzi ciężką chorobę, oślepiającą go na pewien czas. Mieszka chwilowo w Amerongen.
1888 Podziwia Toulouse-Lautreca i pracuje w Elsene (Ixelles).
1889 Annie i Jan Toorop mieszkają w Anglii, gdzie Jan

poznaje Williama Morrisa. Toorop przygotowuje wystawę ‘Les XX’ w Amsterdamie, razem z Guillaume Vogels.

1890 Toorop mieszka w Katwijk przez dwa lata. Kontaktuje się z Albertem Verweyem i innymi członkami holenderskiej grupy „Tachtigers” działającej w Noordwijk. W tym okresie Toorop tworzy swoją „wersję” symbolizmu wplatając elementy sztuki jawajskiej.
1891 Narodziny córki, Charley Toorop (w Katwijk), która zostanie bardzo utalentowaną malarką. Pierwsze prace symbolistyczne Tooropa są wystawiane w Utrechcie.
1892 Toorop wystawia prace symbolistyczne również u „Les XX”. „De jonge generatie”

(„Nowe pokolenie”) jest wystawiane podczas otwarcia „Salon de la Rose et Croix” w Paryżu. Zostaje różokrzyżowcem na rok. Pierwsza wystawa poświęcona wyłącznie Tooropowi w „Haagse Kunstkring”, którego jest założycielem.

1893 Obraz „De drie bruiden” („Trzy panny”), jest wystawiany w „Etsclub” w Amsterdamie, gdzie zostaje zakupiony przez handlarza dziełami sztuki, Van Wisselingha. Rysunki z tego okresu są wykonane w stylu secesyjnym.
1894 „Les XX” zmienia nazwę na „La Libre Esthétique”, i wystawia

‘Verlangen en Bevrediging’ (Pożądanie i Satysfakcja; Luwr, Paryż). Toorop ma swoją wystawę również w „De Lakenhal” w Leiden. Angielski periodyk „The Studio” drukuje jego prace.

1895–1897 Toorop tworzy wiele plakatów, grafik i projektów okładek. Zatrzymuje się na lato w Domburgu Zelandia.
1898 Wystawy prac poza Holandią, w Monachium, Dreźnie i Kopenhadze oraz innych miastach.
1899 Toorop powraca do Katwijk, gdzie mieszka aż do 1904, w domu projektu znanego architekta, Berlage’a. Regularnie pracuje w Domburgu, ale również mieszka pod kilkoma adresami w Hadze.
1900 Odbywa się wystawa jego praca w „Secesji” w Wiedniu.
1903 Toorop kończy słynne ceramiczne ‘Tableaux’ do budynku handlowego w Beurs w Amsterdamie.
1904 Mieszka w domu „Vossiusstraat” w Amsterdamie, gdzie bawi wielu gości

np. Pablo Casals czy Eugéne Isaye.

1905 Po długich przygotowaniach, artysta przechodzi na katolicyzm i zmienia pierwsze imię na Johannes. Zostaje przez większość czasu w Domburgu. Tematy jego prac stają się bardziej związane z mistycyzmem i religią.
1906–1907 Tworzy wiele obrazów, głównie portretów, posługując się technikami dywizjonizmu i pointylizmu.
1908 Toorop przeprowadza się do Nijmegen, na Barbarossastraat 131.
1910 Podróżuje do Irlandii, kończy wiele obrazów i kilka rysunków.
1913 Artysta poznaje Miek Janssen, z którą pozostaną przyjaciółmi do końca życia.
1914 Toorop jest bardzo przejęty losem uchodźców z Belgii podczas I wojny światowej, daje temu wyraz w wielu rysunkach z tego okresu.
1916 Toorop przeprowadza się z Nijmegen do Hagi, na Van Merlestraat 124. Rozpoczyna pracę nad 14 stacjami drogi krzyżowej do kościoła w Oosterbeek. Pisuje wiele listów do przyjaciela, Anthony’ego Noleta.
1917 Pracuje nad stacjami drogi krzyżowej, ostatnie stacje trudno mu było ukończyć z powodu choroby i częściowego paraliżu.
1918 Toorop świętuje swe sześćdziesiąte urodziny, ma miejsce wystawa w „Kleykamp”, w Hadze.
1919 Stacje drogi krzyżowej jego autorstwa zostają poświęcone. Artysta odbywa pielgrzymkę z Arthurem van Schendel i Miek Janssen do Lourdes.
1920 W wyniku paraliżu lewej nogi zaczyna korzystać z wózka inwalidzkiego. Ciężko pracuje, tworząc głównie rysunki i grafikę promującą katolicyzm.
1921 Maluje wiele portretów.
1923 Toorop projektuje dwucentowy znaczek pocztowy.
1926 Kończy pracę „De Pelgrim” („Pielgrzym”), jedną z ważniejszych w jego dorobku.
1927 Ostatni autoportret artysty.
1928 Jan Toorop umiera 3 marca w Hadze.

Bibliografia

Muzeum Narodowe w Amsterdamie (niderl. • ang.)
Strona CultuurArchief.nl. absofacts2.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-26)]. (niderl.)

Linki zewnętrzne