Jednostki morfogenetyczne Gdańska

Okręg historyczny Gdańsk

Nazwa	Geneza	Obecny charakter funkcjonalny	Data przyłączenia do Gdańska
Główne Miasto	Najstarsza osada aglomeracji Gdańska z IX w. Umocniona osada portowo-handlowa nad Motławą X-XIII w. Lokacja prawna na prawie lubeckim 1261–1263	Dzielnica mieszkaniowo-handlowo-biurowa, funkcje turystyczne
	Podjednostki: Dzielnica Mariacka, Dzielnica Świętojańska, Przedwale
Stare Miasto	Lokacja grodu ok. 970-980, po 1433 otoczone palisadą i rowem.	Osiedle mieszkaniowe, handel
	Podjednostki: Stare Miasto, Osiek, Zamczysko, Fundacyjny Kąt
Stare Przedmieście	Nieobwarowane przedmieście Głównego Miasta. Od 1360 ogrody i warsztaty okrętowe.	Dzielnica mieszkaniowa i przemysłowa	XIV w.
Wyspa Spichrzów	Około 1330 r. powstały pierwsze spichlerze Głównego Miasta, a także rzeźnia, folwark miejski, Dwór Popielny i składy.	Handel, hotel, biura, magazyny, ruiny spichlerzy	XIV w.
Długie Ogrody	Ok. 1360 – łąki i ogrody czynszowe Głównego Miasta (patrymonium), na początku XV w. powstało nieumocnione przedmieście	Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa	XIV/XV w.
Ołowianka	Własność zamku krzyżackiego 1343–1454.	Elektrociepłownia, filharmonia.	1454
Dolne Miasto	Dzielnica ogrodowa	Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa	XVII w.
Nowe Ogrody	W 1342 założono szpital św. Gertrudy z kościołem.	Urząd Miejski, Szpital Wojewódzki, Sąd
	Podjednostki: Nowe Ogrody I, Nowe Ogrody II
Grodzisko	Gródek strażniczy na wzgórzu - IX-X w., fortyfikacje miejskie - 1656, 1807.	Dworzec autobusowy, tereny zielone oraz budynki biurowe	1454 (?)
Biskupia Górka	Posiadłość biskupów włocławskich, dwór biskupi. Fortyfikacje miejskie - XVII w.	Dzielnica mieszkaniowa, tereny zielone, tereny Policji	1656 (?)
Zaroślak	Lokacja wsi krzyżackiej - 1365	Osiedle mieszkaniowe	Część 1656, całość 1807
	Podjednostki: Zaroślak Wewnętrzny, Zaroślak Zewnętrzny
Sienna Grobla I	Blokhauz na Polskim Haku – XVIII w.	Tereny przemysłowe, magazyny i składy, kolonia mieszkalna.	17 marca 1814
	Podjednostki: Polski Hak
Knipawa / Rudno	Część Długich Ogrodów, zabudowana w XV i XVI w.	Zieleń, obiekty sportowe, osiedle mieszkaniowe	17 marca 1814
Siedlce	Ok. 1400 ziemie nadane jako uposażenie klasztorowi Brygidek; w 1454 darowane miastu Gdańsk przez króla Kazimierza Jagiellończyka.	Osiedle mieszkaniowe	1814
	Podjednostki: Ziemica, Szkódka, Winniki, Dolina
Chełm	Od 1277 grunty biskupie, ok. 1356 założono wieś Nowa Górka, prawa miejskie jako Stolzenberg w 1773	Osiedle mieszkaniowe	1814
Stare Szkoty	Darowizna księcia Mestwina II na rzecz biskupa kujawskiego - 1277; od XVI w. osada zamieszkana przez Mennonitów, Żydów i Szkotów.	Teren opustoszały, nieliczne domy mieszkalne, kościół	początek 1814
	Podjednostki: Chmielniki Pelplińskie
Oruńskie Przedmieście	Ogrody - XIV/XV w.; karczma - 1428	Tereny kolejowe i przemysłowe	17 marca 1814
Suchanino	Wieś krzyżacka - pierwsza wzmianka z 1344.	Osiedle mieszkaniowe	1 kwietnia 1902
	Podjednostki: Ziemica Mała, Na Losowej Górze
Emaus	Niegdyś część Siedlec, w XVIII w. istniał tu folwark.	Osiedle mieszkaniowe, węzeł komunikacyjny, ogródki działkowe	15 sierpnia 1933
	Podjednostki: Stary Emaus, Nowy Emaus, Trzy Lipy, Krzyżowniki
Stara Wieś	Wieś włościańska na gruntach pobiskupich.	Osiedle mieszkaniowe (Chełm)	15 sierpnia 1933
Nowe Ujeścisko / Wzgórze Mickiewicza	W 1935 – podmiejskie osiedle mieszkaniowe na obszarze gminy Ujeścisko.	Osiedle mieszkaniowe	5 października 1954

Okręg historyczny Wrzeszcz

Nazwa	Geneza	Obecny charakter funkcjonalny	Data przyłączenia do Gdańska
Wrzeszcz	Pierwsza wzmianka o wsi z 1263 roku; od 1404 wieś na prawie chełmińskim.	Dzielnica mieszkaniowa, centrum biurowe i handlowe	17 marca 1814
	Podjednostki: Wrzeszcz, Brunow, Kuźniczki, Jaśkowa Dolina
Strzyża Dolna	1261 – młyn mieszczan gdańskich.	Dawne tereny wojskowe, dzielnica mieszkaniowa	17 marca 1814
Nowe Szkoty	Dobra szlacheckie należące do Cystersów w Oliwie; 1779 – młyn.	Osiedle mieszkaniowe	17 marca 1814
	Podjednostki: Nowe Szkoty Oliwskie, Nowe Szkoty Gdańskie
Wielka Aleja	Tereny wsi Suchanino nadane jako patrymonium przez Wielkiego Mistrza; W XVII w. tereny sporne między wsią Suchanino a miastem Gdańsk.	Arteria komunikacyjna	17 marca 1814
	Podjednostki: Wielka Aleja I, Wielka Aleja II
Święta Studzienka	1402 – folwark krzyżacki; XVI w. – cegielnia; 1691 – karczma; XVIII w. – ogrody z domami letniskowymi bogatych gdańszczan.	Tereny Politechniki, osiedle akademickie	1 kwietnia 1902
Suchanino Północne		Osiedle mieszkaniowe	1 kwietnia 1902
	Podjednostki: Królewska Dolina, Górzyna, Migówko, Diabełkowo, Szubieniczna Góra
Strzyża Górna	1188 – młyn, przed 1342 wieś założona przez klasztor w Oliwe.	Osiedle mieszkaniowe, teren po koszarach wojskowych	1 kwietnia 1902
	Podjednostki: Jakubowo, Shadolke
Kolonia	Część dóbr Młyniska, odłączone w 1906 i włączone w obręb miasta Gdańska.	Osiedle mieszkaniowe, stacja rozrządowa kolei	19 listopada 1906
Brętowo	1625 – kuźnica żelaza, młyn prochowy, dwór.	Osiedle mieszkaniowe Niedźwiednik	15 sierpnia 1933
	Podjednostki: Kamienny Młyn, Lobkowski Dwór, Brętowy Młyn, Jaśkowy Młyn, Nowiecki Młyn, Nowiec
Piecki	1283 – wieś w posiadaniu klasztoru w Oliwie.	Osiedle mieszkaniowe Piecki-Migowo	15 stycznia 1954
	Podjednostki: Jaśkowa Dolina Stara
Migowo	1379 – wieś sołecka.	Osiedle mieszkaniowe Piecki-Migowo	15 stycznia 1954

Okręg historyczny Port

Nazwa	Geneza	Obecny charakter funkcjonalny	Data przyłączenia do Gdańska
Nowy Port	XVII/XVIII w. – rozwój osady związany z nowo przekopanym Zachodnim Torem Wodnym.	Dzielnica portowo - mieszkaniowa.	17 marca 1814
Westerplatte	Wyspa powstała z nanosów wiślanych, ufortyfikowane wejście do portu w Gdańsku.	Port wojenny, zespół parkowo-pomnikowy	17 marca 1814
Brzeźno	Osada rybacka - XIII w.	Kąpielisko morskie, osiedle mieszkaniowe	1 kwietnia 1914
Zaspa	Stanica rybacka nad jeziorem Zaspa - XII/XIII w.; wieś na gruntach klasztoru w Oliwie - XV w.	Osiedle mieszkaniowe	1 kwietnia 1914
	Podjednostki: Czerwony Dwór, Czarny Dwór, Biały Dwór, Królewski Dwór, Rozstaje, Letnica
Młyniska	Osada młyńska - 1261.	Tereny przemysłowe, osiedle mieszkaniowe	1 kwietnia 1914
Oliwskie Łąki	Łąki stanowiące własność klasztoru w Oliwie.	Tereny przemysłowe i składowe, nieużytki	1926
Składy	Składy drzewne, wapiennik - XIV-XV w.	Tereny stoczniowe, przemysłowe i składowe, boisko	1877
	Podjednostki: Składy I, Małe Młyniska, Reyerowo, Młodomiejskie Składy Drewna
Ostrów	Fortyfikacje miejskie - XVII w.; majątek ziemski - połowa XIX w.	Tereny stoczniowe	15 listopada 1902
Wisłoujście	Osada wiejska - II poł. XIV w.; strażnica krzyżacka (blokhauz) – koniec XIV w.	Tereny portowe i przemysłowe	1 kwietnia 1914
Port Północny	Tereny wydarte morzu w czasie budowy portu.	Port
Przeróbka	Tereny składowe i przetwórcze zboża u wejścia do portu gdańskiego - XVII w.	Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa	1907
Sączki	Dobra miejskie powstałe przed 1877 na osuszonych i zdrenowanych łąkach między wsiami Stogi i Wisłoujście.		1 kwietnia 1914
Stogi	Wieś rolniczo-rybacka.	Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa	1 kwietnia 1914
	Podjednostki: Stogi I, Stogi II
Sienna Grobla II (Zewnętrzna)	Karczma przy starej przeprawie promowej przez Wisłę - Gęsia Karczma.	Tereny przemysłowe	1877
	Podjednostki: Gęsia Karczma, Biały Dwór, Kryzel, Reduta Tylna
Krakowiec	Wieś rolniczo-rybacka.	Osiedle mieszkaniowo-rolnicze, ogrodnictwo	1 kwietnia 1914
	Podjednostki: Krakowiec nad Wisłą, Krakowiec na Piaskach
Górki Zachodnie	Wieś na gruntach osady Sandkathen.	Stocznia rzeczna, przystanie jachtowe	1 kwietnia 1914
Las Miejski w Gdańsku	Las zakupiony przez miasto Gdańsk przed 1895.	Las, kąpielisko morskie	1 kwietnia 1914

Okręg historyczny Oliwa

Nazwa	Geneza	Obecny charakter funkcjonalny	Data przyłączenia do Gdańska
Oliwa	Osada przyklasztorna - 1178, folwark opacki.	Dzielnica mieszkaniowa	1926
	Podjednostki: Dolina Szwabego, Dolina Powagi, Prochowy Młyn, Leśny Młyn, Głębokie, Głodowo, Leśnica, Rybno, Wojnowo, Mirów, Las Przymorski, Las Szpitalny
Ludolfino / Przylesie	Cegielnia od 1822; majątek - 1873.	Osiedle mieszkaniowe	1926
	Podjednostki: Gospódki
Polanki	Łąki opackie, wydzierżawione pod patrycjuszowskie dworki rezydencjonalne w XVI/XVII w.	Nadleśnictwo, szpital, osiedle mieszkaniowe	1926
	Podjednostki: Dwór I, Dwór II, Dwór III, Dwór IV, Dwór V, Dwór VI, Dwór VII
Młyniec	Dwór na gruntach klasztoru w Oliwie.	Dzielnica mieszkaniowa Zaspa	1926
Dolina Radości	Zespół młynów i kuźni klasztoru w Oliwie - pierwsza wzmianka 1648.	Ośrodek wypoczynkowy, leśniczówka, zakład hodowli ryb	1926
Przymorze	Wieś należąca do dóbr klasztornych (XI/XIII w.)	Osiedle mieszkaniowe	1926
Jelitkowo	Osada rybacka należąca do dóbr klasztoru w Oliwie od czasów pierwszej fundacji.	Kąpielisko, hotele	1926
Żabianka	Pole na gruntach wsi Jelitkowo.	Dzielnica mieszkaniowa	1926

Okręg historyczny Niziny

Nazwa	Geneza	Obecny charakter funkcjonalny	Data przyłączenia do Gdańska
Orunia	Wieś rolnicza - lokacja na prawie chełmińskim - 1338.	Dzielnica mieszkaniowo-przemysłowa	15 sierpnia 1933
	Podjednostki: Chmielniki Oruńskie, Dolnik, Orunia nad Motławą, Mniszki, Orunia nad Radunią, Ptaszniki
Olszynka Mała	Las miejski - okres średniowieczny; łąki i pastwiska - XVI-XVII w.	Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe	15 sierpnia 1933
Olszynka Wielka	Las miejski - okres średniowieczny; łąki i pastwiska - XVI-XVII w.	Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe	15 sierpnia 1933
Błonia	Łąki miejskie z nadania krzyżackiego.	Tereny przemysłowe, kolejowa stacja rozrządowa, osiedle mieszkaniowe	15 sierpnia 1933
	Podjednostki: Miałki Szlak
Lipce	Wieś rolnicza	Osiedle podmiejskie	15 stycznia 1954
Ostróżek	Zachodnia część gruntów wsi Kemnade - pierwsza wzmianka 1575.	Osada ogrodnicza	15 stycznia 1954
Święty Wojciech	Osada przykościelna; własność klasztoru w Mogilnie.	Przedmieście, produkcja ogrodnicza i rzemieślnicza	Część 1828, całość 1864
	Podjednostki: Plebanka
Rotmanka	Wieś - 1454	Tereny rolnicze, osiedle mieszkaniowe	1 grudnia 1973
Niegowo	Gmina wiejska	Wieś rolnicza	15 stycznia 1954
Płonia Mała	Wieś rolnicza - 1454	Tereny przemysłowe (rafineria)	15 stycznia 1954
Płonia Wielka	Wieś rolnicza - 1454	Tereny przemysłowe (rafineria)	15 stycznia 1954
Górki Wschodnie	Karczma przy drodze pocztowej do Królewca (1400).	Ośrodki wypoczynkowe, osiedle mieszkaniowe	1 grudnia 1973
Sobieszewo		Ośrodki wypoczynkowe, osiedle mieszkaniowe	1 grudnia 1973
	Podjednostki: Sobieszewko
Sobieszewska Pastwa		Wieś rolnicza	1 grudnia 1973
Orle	Osada średniowieczna, wymieniona w dokumencie Mestwina II z 1292; karczma na Drodze Pocztowej - XVII w.	Wieś rolniczo - rybacka, ośrodki wypoczynkowe	1 grudnia 1973
Wieniec	Osada dworska	Stacja hodowli roślin, ośrodki wypoczynkowe	1 grudnia 1973
Komary	Osada dworska	Wieś rolniczo-rybacka	1 grudnia 1973
Świbno	Osada jednodworcza przy Drodze Pocztowej.	Wieś rybacka, przystań na Wiśle, prom	1 grudnia 1973
Przegalina	Osada powstała w wyniku XIX-wiecznej regulacji gruntów.	Wieś rolnicza, śluza, przystań rybacka	1 grudnia 1973
Las Mierzei			1 grudnia 1973

Okręg historyczny Wyżyny

Nazwa	Geneza	Obecny charakter funkcjonalny	Data przyłączenia do Gdańska
Obręb Leśny Oliwa	Las klasztorny (1283).	Las	5 października 1954
Rynarzewo	Osada (karczma, szmelcarnia), własność klasztoru oliwskiego.	Leśniczówka	5 października 1954
Obręb Leśny Owczarnia		Las	5 października 1954
	Podjednostki: Zawroty
Obręb Leśny Matemblewo		Las	5 października 1954
	Podjednostki: Matemblewo
Złota Karczma	Karczma należąca do dóbr Brętowo, na gruntach Matarni (1707).	Byłe koszary wojskowe, osiedle mieszkaniowe	5 października 1954 (?)
Osowa	Karczma w dobrach klasztoru oliwskiego - 1772.	Osiedle mieszkaniowe	1 stycznia 1973
	Podjednostki: Kukawka
Wysoka		Osiedle mieszkaniowe, handel	1 stycznia 1973
Owczarnia	Dwór opacki - XVIII w.	Wieś rolnicza, leśniczówka, stadnina	1 stycznia 1973
Barniewice		Osiedle rolniczo-mieszkaniowe, zakład przemysłowy, ogrodnictwo	1 stycznia 1973
	Podjednostki: Nowy Świat
Klukowo	Dwór opacki - 1235	Osada podmiejska, rolniczo-mieszkaniowa	1 stycznia 1973
	Podjednostki: Zajączkowo, Trzy Nurty
Rębiechowo	Wieś nadana w 1209 przez Mestwina II Norbertankom z Żukowa.	Osada podmiejska rolniczo-przemysłowa, port lotniczy	1 stycznia 1973
Bysewo		Osada przemysłowo-rolnicza, port lotniczy	1 stycznia 1973
	Podjednostki: Firoga
Matarnia	Dwór nadany klasztorowi oliwskiemu przez Mestwina II (1283).	Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe, handel.	1 stycznia 1973
Kokoszki		Osiedle mieszkaniowe; przemysł (kombinat budowlany)	1 stycznia 1973
Kiełpinko		Ogrodnictwo, osiedle mieszkaniowe	1 stycznia 1973
	Podjednostki: Karczemki Kiełpińskie
Smęgorzyno		Wieś rolnicza	1 stycznia 1973
Kiełpino Górne		Wieś rolnicza, osiedle mieszkaniowe	1 stycznia 1973
Las Sulmiński		Las	1 stycznia 1973
Jasień	Wieś nadana przez Mestwina II Piotrowi Glabunowicowi - 1284.	Osiedle mieszkaniowe, ogródki działkowe	1 stycznia 1973
	Podjednostki: Nynkowska Góra, Cegielnia, Karczemki Nynkowskie
Ujeścisko		Osiedle mieszkaniowe	Część 5 października 1954, całość 1 stycznia 1973
	Podjednostki: Pieklisko (Piekło), Zabornia
Szadółki	Wieś rolnicza - 1333.	Osada mieszkaniowo - rolnicza, wysypisko	1 stycznia 1973
Rębowo		Osiedle mieszkaniowe	1 stycznia 1973
Zakoniczyn		Osiedle mieszkaniowe	1 stycznia 1973
Łostowice		Osiedle mieszkaniowe	1 stycznia 1973
Kowale	Wieś	Osiedle mieszkaniowe	1 stycznia 1973 – 44 ha
Maćkowy		Osiedle rolniczo-mieszkaniowe, mleczarnia, ogródki działkowe	1 stycznia 1973
	Podjednostki: Świńskie Głowy
Borkowo		Wieś rolnicza, funkcje mieszkaniowe	1 stycznia 1973 (część półn.)

Zobacz też

• Podział administracyjny Gdańska

Linki zewnętrzne

• Spis jednostek morfogenetycznych Gdańska. gis.gdansk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-15)].