İçeriğe atla

John Rawls

Vikipedi, özgür ansiklopedi
John Bordley Rawls
1971'de Rawls
DoğumuJohn Bordley Rawls
21 Şubat 1921(1921-02-21)
Baltimore, Maryland, ABD
Ölümü24 Kasım 2002 (81 yaşında)
Lexington, Massachusetts, ABD
Çağı20. yüzyıl felsefesi
BölgesiBatı felsefesi
OkuluAnalitik
İlgi alanlarıSiyaset felsefesi, liberalizm, adalet, siyaset, toplum sözleşmesi
Önemli fikirleriJustice as Fairness, orijinal konum, yansıtıcı denge, örtüşen konsensus, kamu nedeni, liberal tarafsızlık, bilgisizlik peçesi
Etkilendikleri
Etkiledikleri
İmzası

John Bordley Rawls (21 Şubat 1921 - 24 Kasım 2002), Amerikalı filozof. Temel eseri A Theory of Justice (Bir Adalet Kuramı) dır. Bu kitap 20.yüzyılın siyaset felsefesi alanında hazırlanmış en önemli kitap olarak görülmektedir. 1971'de yazdığı bu kitaptan sonra 1993'te Siyasal Liberalizmi yazmıştır. Bu kitap da bir anlamda onun adalet kuramı çalışmasının bir devamı niteliğindedir.

1950'lerde ceza üzerine yazdığı ilk yazılarından, doğruluğun (ve dolayısıyla Etik'in) temellerine yönelik yazılarına kadar onun bütün yazılarında toplumsal adalet ya da adaletin eşit dağılımı sorunlarıyla uğraşmış olduğu görülür. Söz konusu Bir Adalet Kuramı kitabın da Rawls, " hakkaniyet olarak adalet" fikrini şekillendirmeye çalışır. O faydacı ahlak felsefesi karşısında toplumsal bir adalet düşüncesi oluşturma arayışındadır. Bu bağlamda şekillenen liberal adalet anlayışını sözleşmecilik ilkesiyle birlikte temellendirir. Bu bir anlamda "toplumsal sözleşme" geleneğinin devam ettirilmesi olarak görülmektedir. Rawls'ın adalet kuramı şu iki ilkeyle belirtilebilir. Bir; özgürlükler konusunda eşitlik. İki; toplumsal eşitsizliklerin toplumda dezavantajlı durumdakilerin yararı gözetilerek çözümlenmesi. Kuramı ve formülasyonları cok yoğun tartışmalara yol açmıştır. Özellikle kuramın içerdiği rasyonel çekirdek, yani neden ve nasıl diğerlerine nazaran Rawls'ın belirttiği adalet anlayışını tercih edecegimiz konusundaki rasyonellik, kuramın tartışmaya açık yanını oluşturmaktadır. Rawls, çoğulcu ve eşitlikçi bir siyasal liberalizm anlayışı içinde hakkaniyet olarak adalet fikrine imkân olacağını düşünmektedir.

Biyografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

John Rawls, "Baltimore'un en seçkin avukatlarından biri" olan[1] William Lee Rawls ve Anna Abell Stump Rawls'un oğlu olarak Baltimore, Maryland'de doğdu.[2] Beş erkek çocuktan ikincisi olan Rawls'u trajedi erken yaşında yakaladı. "İki erkek kardeşi Rawls'dan ölümcül hastalık bulaşması sebebiyle çocukluklarında vefat ettiler. . . . 1928' te, 7 yaşındaki Rawls difteriye yakalandı. Kendisinden 20 ay küçük olan erkek kardeşi Bobby, O'nu odasında ziyaret etti ve enfeksiyon kaptı. Ertesi kış, Rawls zatüreye yakalandı. Diğer erkek kardeşi Tommy'e hastalık bulaştı ve öldü."[1] Rawls biyografisi yazarı Thomas Pogge, kardeşlerinin ölümünün "John'un çocukluğunun en önemli olayları”[1] olduğunu söylemektedir.

Rawls Connecticut'taki Kent School'a (Episcopalian hazırlık okulu) nakil olmadan önce kısa bir süre Baltimore'da okula gitti. 1939' daki mezuniyetinin ardından Rawls, Princeton Üniversitesi'ne başladı ve yüksek şeref derecesi summa cum laude ile mezun oldu. The Ivy Club ve the American Whig-Cliosophic Society'e kabul edildi.[3] Princeton'daki son iki senesinde "teoloji ve doktrinleriyle yoğun bir şekilde ilgilendi". Piskopos rahipliği (Episcopal priesthood) eğitimi almak için papaz okuluna gitmeyi düşündü.[4]

1943'te Bachelor of Arts olarak mezun oldu ve hemen sonra Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'na kaydoldu.[2] Rawls, II. Dünya Savaşı sırasında Pasifik'te piyade olarak hizmet etti. Pasifik'te Yeni Gine'yi, Filipinler'i dolaştı ve Japonya'da bulundu;[2] burada, Hiroşima bombalamasının sonrasına tanıklık etti. Bu tecrübe sonrasında, Rawls subay olma teklifini geri çevirdi ve 1946'da ordudan er olarak ayrıldı. Kısa bir süre sonra Princeton'a etik felsefesi üzerine doktora yapmak için geri döndü.

Rawls Brown Üniversitesi mezunu olan Margaret Fox ile 1949'da evlendi.[2]

Kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

1950'de Princeton'da Doktora'sını tamamladıktan sonra 1952'ye kadar burada ders verdi. Bu tarihte, Oxford University (Christ Church) için Fulbright bursu kazandı. Burada, liberal siyaset kuramcısı ve tarihçi Isaiah Berlin ve hukuk kuramcısı H. L. A. Hart'ın görüşlerinden etkilendi. Birleşik Devletlere döndükten sonra Cornell University'nde yardımcı doçent (assistant professor) ve doçent (associate professor) olarak görev yaptı. 1962'de, Cornell'da profesör oldu. Kısa süre sonra da MIT'de tenure konumuna geçti. Aynı yıl, kırk yıl boyunca hocalık yapacağı ve etik ve siyaset felsefesi alanında Martha Nussbaum, Thomas Nagel, Onora O'Neill, Adrian Piper, Christine Korsgaard, Susan Neiman, Claudia Card, Thomas Pogge, T.M. Scanlon, Barbara Herman, Joshua Cohen, Thomas E. Hill, Jr. ve Paul Weithman'nın dahil olduğu dönemin önde gelen isimlerine ders vereceği Harvard Üniversitesi'ne geçiş yaptı.

İleri dönemleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rawls kekeme oluşu ve "spotlar karşısında yarasa gibi dehşet"[5] duyması nedeniyle nadiren röportaj verdi; ve ününe rağmen göz önünde bulunan bir entelektüel olmadı. Bunun yerine kendini akademi ve aile yaşamına adadı.[5]

1995'te çalışmasının önüne ciddi bir şekilde engel oluşturacak olan ve birçok defa yaşayacağı felçten ilkini yaşar. Buna rağmen, uluslararası adalet hakkındaki görüşlerini en bütüncül haliyle açıkladığı The Law of Peoples adlı kitabını tamamlayabildi ve ölümünden kısa süre önce Kasım 2002'de "Bir adalet Teorisi" adlı kitabına yönelik eleştirilere cevap niteliğinde Justice As Fairness: A Restatement'ı yayınladı.

Siyaset ve etik felsefesine Katkıları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Rawls liberal siyaset felsefesine katkılarıyla tanınmıştır. Rawls'un çalışmaları arasında büyük ilgi toplanlayan görüşleri şunlardır:

Akademik çevrede A Theory of Justice'nin 1971'de yayınlanmasıyla siyaset felsefesi üzerine akademik çalışmalarda yeniden canlanmaya yol açması bakımından önemine dair genel bir mutabakat vardır. Çalışmaları iktisatçı, hukukçu, siyaset bilimci, sosyolog, sağlıkta kaynak dağıtımıyla ilgilenler ve teologlardan ciddi bir ilgi görmüş ve disiplinel sınırları aşmıştır. Rawls, Birleşik Devletler ve Kanada mahkemelerinde sıklıkla alıntı yapılması[6] ve Birleşik Devletler ile Birleşik Krallık politikacılarının atıfta bulunmasıyla[7] siyaset felsefesi alanındaki çağdaşlarından ayırt edilmişir.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Gordon, David (28.07.2008) Going Off the Rawls 24 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The American Conservative
  2. ^ a b c d Freeman, 2010:xix
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2012. 
  4. ^ Joshua Cohen and Thomas Nagel, "John Rawls: On My Religion" 16 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Times Literary Supplement, 18 March 2009
  5. ^ a b Rogers, 27.09.02
  6. ^ "Fair Opportunity to Participate". The Canadian Political Science Review. Haziran 2009. 28 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2012. 
  7. ^ "They Work For You search: "John Rawls"". Theyworkforyou.com. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2010. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=John_Rawls&oldid=32880009" sayfasından alınmıştır