Kłuiszka

Kłuiszka
	Neacomys
	O. Thomas, 1900
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	bawełniaki
Plemię	Oryzomyini
Rodzaj	kłuiszka
	Typ nomenklatoryczny
	Hesperomys spinosus O. Thomas, 1882
Gatunki
	24 gatunki – zobacz opis w tekście
	24 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies

Kłuiszka^[2] (Neacomys) – rodzaj ssaków z podrodziny bawełniaków (Sigmodontinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowej Ameryce Środkowej i Ameryce Południowej^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 60–105 mm, długość ogona 62–165 mm, długość ucha 10–18 mm, długość tylnej stopy 18–27 mm; masa ciała 9–35 g^[4]^[6]. Rodzaj Neacomys obejmuje małe bawełniaki pokryte krótkimi kolcami na grzbiecie, z małymi uszami, średnio długimi wibrysami, ośmioma sutkami i ogonami równymi lub nieco dłuższymi od długości ciała^[3].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1900 roku angielski zoolog Oldfield Thomas w artykule poświęconym nowym południowoamerykańskim ssakom opublikowanym na łamach The Annals and magazine of natural history^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) kłuiszka kolczasta (N. spinosus).

Etymologia

Neacomys: gr. νεος neos ‘nowy’; rodzaj Acomys I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1838 (kolcomysz)^[7].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[8]^[6]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[9]
Neacomys paracou	Voss, Lunde & Simmons, 2001	kłuiszka czarna	gatunek monotypowy	skrajnie wschodnia Wenezuela, region Gujana i północna Brazylia (Amazonas, Pará i Amapá)	DC: 7–8,3 cm DO: 6,5–8,1 cm MC: 10–19 g	LC
Neacomys serranensis	Colmenares-Pinzón, 2021		gatunek monotypowy	endemit Kolumbii (znany z dwóch miejsc w Serrania de los Yariguíes (Santander; granice zasięgu nieznane; zakres wysokości: 1595–2125 m n.p.m.	DC: około 8 cm DO: około 10,2 cm MC: około 14 g	NE
Neacomys vargasllosai	Hurtado & Pacheco, 2017		gatunek monotypowy	południowe Peru (Puno) do środkowej Boliwii (zachodnie Santa Cruz); zakres wysokości: do 1985 m n.p.m.	DC: 7,6–9,8 cm DO: 7,9–11,8 cm MC: 16,5–31 g	NE
Neacomys spinosus	(O. Thomas, 1882)	kłuiszka kolczasta	gatunek monotypowy	endemit Peru (południowa rzeka Marañón do północnej rzeki Huallaga (Amazonas, San Martín i Huánuco; zakres wysokości: 1125–2375 m n.p.m.	DC: 7,5–10,5 cm DO: 8,8–12,2 cm MC: 15–35 g	LC
Neacomys amoenus	O. Thomas, 1903		gatunek monotypowy	zachodnio-środkowa Brazylia (Rondônia i Mato Grosso) oraz północna i wschodnia Boliwia (Pando, La Paz i Santa Cruz)	DC: 6,5–7,9 cm DO: 7,2–10,2 cm MC: 20–30 g	NE
Neacomys carceleni	Hershkovitz, 1940		gatunek monotypowy	wschodni Ekwador (Napo na południe do Zamora-Chinchipe) i wschodnie Peru (Loreto na południe do Madre de Dios); zakres wysokości: 200–1885 m n.p.m.	DC: 6,5–7,9 cm DO: 7,2–10,2 cm MC: 20–30 g	NE
Neacomys auriventer	Brito, Tinoco, Burneo, C. Koch, Arguero, Vargas & C.M. Pinto, 2021		gatunek monotypowy	endemit Ekwadoru (znany z 4 miejsc w Cordillera del Cóndor); zakres wysokości: 1460–1885 m n.p.m.	DC: 6,4–7,5 cm DO: 8–11,9 cm MC: 12,5–18 g	NE
Neacomys dubosti	Voss, Lunde & Simmons, 2001	kłuiszka kajeńska	gatunek monotypowy	południowo-wschodni Surinam, Gujana Francuska i północno-wschodnia (Amapá i Pará)	DC: 6,4–8,1 cm DO: 7,1–9,2 cm MC: 11–19 g	LC
Neacomys vossi	Semedo, M.N.F. Silva, Gutiérrez, Ferreira, Nunes, Mendes-Oliveira, Farias & R.V. Rossi, 2020		gatunek monotypowy	endemit Brazylii (wschodni górny i środkowy bieg rzeki Tapajós i zachodni dolny bieg rzeki Xingu)	DC: 6,5–7,7 cm DO: 11–15,6 cm MC: 9–15,5 g	NE
Neacomys elieceri	Semedo, M.N.F. Silva, Carmignotto & R.V. Rossi, 2021		gatunek monotypowy	endemit Brazylii (zachodni brzeg górnego i środkowego biegu rzeki Tapajós (Pará))	DC: 7,1–7,7 cm DO: 14,8–16,5 cm MC: 14–31 g	NE
Neacomys xingu	Semedo, M.N.F. Silva, Gutiérrez, Ferreira, Nunes, Mendes-Oliveira, Farias & R.V. Rossi, 2020		gatunek monotypowy	endemit Brazylii (wschodni dolny bieg rzeki Xingu i region Serra de Carajás)	DC: 6,8–7,5 cm DO: 13,8–15,6 cm MC: 11,5–18,5 g	NE
Neacomys marajoara	Semedo, M.N.F. Silva, Gutiérrez, Ferreira, Nunes, Mendes-Oliveira, Farias & R.V. Rossi, 2020		gatunek monotypowy	endemit Brazylii (znany tylko z wyspy Marajó (Pará))	DC: 6,2–7,7 cm DO: 12,8–15,3 cm MC: 9–16,5 g	NE
Neacomys guianae	O. Thomas, 1905	kłuiszka gujańska	gatunek monotypowy	południowo-wschodnia Wenezuela, Gujana, Surinam i prawdopodobnie przyległa północno-wschodnia Brazylia	DC: 6,4–8,5 cm DO: 6,7–8,1 cm MC: 10–16 g	LC
Neacomys jau	Semedo, M.N.F. Silva, Carmignotto & R.V. Rossi, 2021		gatunek monotypowy	endemit Brazylii (prawy brzeg rzeki Jaú i lewy brzeg rzeki Japurá (Amazonas)	DC: 6,9–10 cm DO: 13–15,1 cm MC: 13–16 g	NE
Neacomys minutus	Patton, M.N.F. Silva & Malcolm, 2000	kłuiszka malutka	gatunek monotypowy	Peru (dorzecze rzeki Gálvez, Loreto) i Brazylia (środkowy i dolny bieg rzeki Juruá, Amazonas)	DC: 6,5–7,9 cm DO: 7–8,4 cm MC: 10–15 g	LC
Neacomys macedoruizi	Sánchez-Vendizú, Pacheco & Vivas-Ruiz, 2018		gatunek monotypowy	endemit peru (znany tylko z Parku Narodowego Tingo María)	DC: 6,5–8 cm DO: 7,5–8,5 cm MC: brak danych	NE
Neacomys aletheia	Semedo, M.N.F. Silva, Carmignotto & R.V. Rossi, 2021		gatunek monotypowy	Brazylia (oba brzegi rzeki Juruá, Amazonas) i Peru (wschodni brzeg rzeki Ukajali, Loreto)	DC: 6,7–7,9 cm DO: 14,8–16,3 cm MC: 11–15 g	NE
Neacomys musseri	Patton, M.N.F. Silva & Malcolm, 2000	kłuiszka dżunglowa	gatunek monotypowy	zachodnia Nizina Amazonki we wschodnim i południowo-wschodnim Peru oraz skrajnie zachodnia Brazylia; prawdopodobnie przyległa Boliwia	DC: 6,5–7 cm DO: 6,8–9 cm MC: 11–17 g	LC
Neacomys rosalindae	Sánchez-Vendizú, Pacheco & Vivas-Ruiz, 2018		gatunek monotypowy	północna rzeka Amazonka w północno-wschodnim Peru (Amazonas i Loreto) i wschodni Ekwador (Pastaza i Napo)	DC: 6,2–9,9 cm DO: 6,1–8,7 cm MC: brak danych	NE
Neacomys marci	Brito & Tinoco, 2023		gatunek monotypowy^[10]	endemit Ekwadoru (znany z 6 miejsc w Carchi, Pichincha i Esmeraldas); zakres wysokości: 450–1630 m n.p.m.^[10]	DC: 6,2–8,5 cm DO: 5–8,8 cm MC: brak danych^[10]	NE
Neacomys tenuipes	O. Thomas, 1900	kłuiszka wąskostopa	gatunek monotypowy	lasy w północno-środkowej i zachodniej Kolumbii, północnej Wenezueli oraz północno-zachodnim Ekwadorze; zakres wysokości: 400–1750 m n.p.m.	DC: 7,2–9,7 cm DO: 7,4–10,8 cm MC: 12–22 g	LC
Neacomys pictus	E.A. Goldman, 1912	kłuiszka pstra	gatunek monotypowy	endemit Panamy (znany tylko ze skrajnie wschodniej części (Darién)); zakres wysokości: 550–600 m n.p.m.	DC: 6–8,8 cm DO: 7,4–8,7 cm MC: brak danych	DD
Neacomys leilae	Caccavo & Weksler, 2021		gatunek monotypowy	endemit Wenezueli (środkowa Kordyliera Nadbrzeżna (Aragua, Dystrykt Stołeczny i Miranda; zakres wysokości: 1050–1470 m n.p.m.	DC: 6,7–8,2 cm DO: 9,2–11,8 cm MC: 12,2–14,5 g	NE
Neacomys oliveirai	Caccavo & Weksler, 2021		gatunek monotypowy	endemit Brazylii (Floresta Nacional de Carajás (Pará)); zakres wysokości: 655–745 m n.p.m.	DC: 6,8–8,1 cm DO: 6,2–8,2 cm MC: 10–15 g	NE

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b O. Thomas. New South-American Mammals. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh Series. 5 (25), s. 153, 1900. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 250. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 400–402. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 437–439. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Neacomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-30].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 255–257. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 449, 1904. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).
↑ Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c N. Tinoco, C. Koch, J.E. Colmenares-Pinzón, F.X. Castellanos & J. Brito. New species of the Spiny Mouse genus Neacomys (Cricetidae, Sigmodontinae) from northwestern Ecuador.. „ZooKeys”. 1175, s. 187–221, 2023. DOI: 10.3897/zookeys.1175.106113. (ang.).

[9] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Thomas-1] O. Thomas. New South-American Mammals. „The Annals and magazine of natural history”. Seventh Series. 5 (25), s. 153, 1900. (ang.).

[Cichocki&inni-2] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 250. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 400–402. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Pardiñas&inni-4] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 437–439. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Neacomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-30].

[amw-6] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 255–257. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 449, 1904. (ang.).

[mdd-8] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).

[10] Taxonomy: – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-15]. (ang.).

[tin&inni-11] N. Tinoco, C. Koch, J.E. Colmenares-Pinzón, F.X. Castellanos & J. Brito. New species of the Spiny Mouse genus Neacomys (Cricetidae, Sigmodontinae) from northwestern Ecuador.. „ZooKeys”. 1175, s. 187–221, 2023. DOI: 10.3897/zookeys.1175.106113. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[a]

[9]

[10]