Lompat ke isi

Kabupatén Kerinci

Nambah tutumbu
Ti Wikipédia Sunda, énsiklopédi bébas
Kabupatén Kerinci

Lambang Kabupatén Kerinci

Gunung Kerinci[1]

Peta lokasi Kabupatén Kerinci
Motto Sakti alam Kerinci
Propinsi Jambi
Ibukota Siulak
Lega Wilayah 3807,28Km2
Kordinat -2.132236792413327, 101.49627179212997
Pangeusi
 · Jumlah
 · Kapadetan		  
267169
{{{kapadetan}}} jiwa/km²
Administratif
 · Kacamatan
 · Désa/kal		  
18 kacamatan
2 kalurahan
Dasar hukum UU No. 58 Tahun 1958
Tanggal 10 November 1958
Bupati Asraf (Pj.)
Wakil Bupati lowong
Kode aréa 0748
DAU Rp 638.935.209.000,- (2020)

Ramatloka: www.kerincikab.go.id


Kabupatén Kerinci nyaéta kabupatén pang kulonna di propinsi Jambi, Indonésia. Kabupatén ieu mangrupakeun daérah wisata unggulan propinsi Jambi, anu dipiwanoh ku sebutan sekepal tanah dari surga. Tisaprak taun 2011, kabupatén ieu puseur dayeuhna di Siulak.[2] Saméméhna puseur pamaréntahan aya di Kota Sungai Banyak, anu ayeuna statusna jadi kota. Ngaran Kerinci asalna tina basa Tamil nyaéta Kurinji, hartina kembang anu tumuwuh di wewengkon pagunungan di India Kidul.[3]

Kerinci téh salah sahiji ti sabelas kacamatan jeung kota di Propinsi Jambi. Diadegkeun tanggal 10 Nopémber 1958, dumasar kana Undang-Undang Darurat Nomer 19 Taun 1957.[3]


Géografi

[édit | édit sumber]

Garis wates

[édit | édit sumber]

Kabupatén Kerinci aya di tungtung kulon Propinsi Jambi sarta mibanda wates-wates wewengkon dihandap ieu:

Citakan:Batas USBT[3][4]

Sajarah

[édit | édit sumber]
Imah controleur (pagawé kolonial di Hindia Belanda) Kerinci dina taun 1931-1938

Bukti pangheubeulna ayana manusa modérn (Homo sapiens) di wewengkon Kerinci kapanggih di Guha Ulu Tiangko (Ayeunamah Merangin Kini). Indikasi ieu dumasar kana hasil panalungtikan anu dilakukeun ku Bennet Bronsot jeung Teguh Asmar (1941). Aranjeunna junun nalungtik fragmén batu obsidian jeung sésa-sésa tulang sato. Pananggalan radiokarbon nunjukkeun kagiatan manusa modérn kurang leuwih 15.000 taun ka pengker.[3]

  • MASA PRAAKSARA*

Migrasi panyatur basa Austronesia ka wewengkon Kerinci lumangsung kurang leuwih 3500 taun ka tukang. Bukti ayana maranéhanana kapanggih di situs Bukit Arat, sarta situs Koto Pekih kalawan manggihan parabot néolitik jeung garabah kelir beureum. Bukti paléoékologi di sabudeureun Situ Bento ogé némbongkeun ayana Austronésia di dinya dina wangun ku pituduh kagiatan tani paré jeung angon kebo .[5]

Padumukan prasajarah ngora di Kerinci lumangsung dina abad ka-5 nepi ka abad ka-9 Maséhi kalayan sésa-sésa wujud mégalit Batu Silinder, urut imah panggung, jeung kuburan kendi anu dina lapisan budaya anu sarua jeung kapanggihna artefak parunggu jeung beusi.[6][4]

Masa Kerajaan

[édit | édit sumber]

Pengaruh Hindu-Buddha di wewengkon Kerinci teu acan kaungkab. Ngeunaan Papanggihan arca dina wangun perunggu Awalokisterwara jeung Dipalaksmi ti jaman Kolonial nunjukkeun ayana pangaruh Hindu-Budha di wewengkon ieu. Dina abad ka-14 Maséhi, Maharaja Dharmasraya ti Karajaan Malayu di Hulu Batanghari maparin Kodeu Hukum ka Para Dipati di Silunjur Bhumi Kurinci. Buku anu ditulis ku Kuja Ali Dipati masih disimpen minangka pusaka Luhah Depati Talam, Dusun Tanjung Tanah..[7][8]

Antara abad ka-15 jeung ka-16 Maséhi, Karajaan Jambi mimiti ngadegkeun kakawasaan pulitikna di wewengkon Kerinci. Karajaan Jambi nyokot alih jabatan timbalan raja anu gelar Pangéran Temenggung Mangku Negara di Muaro Masumai (Merangin, Ayeuna). Pangéran Temangggung ditugaskeun kalungguhan lengkep jeung sambungkeun pangawasa di wewengkon Punclut Jambi, apparently Serampas jeung Kerinci, ogé kakawasaan Jambi Sultan hilir. Bukti hubungan antara Depati (pupuhu marga) di wewengkon Kerinci dina wangun puluhan naskah surat piagam Raja jeung Anu masih dipikawanoh minangka pusaka nepi ka kiwari.[9] Dina waktos ieu, aliansi Depati ngabentuk di Kerinci sapertos Depati IV sareng Dalapan Potongan Kain sareng balai rapat di Sanggaran Agung.[10]

Kira-kira abad ka-17 Maséhi, para Depati di Kerinci ngayakeun kasapukan jeung Kasultanan Inderapura di Basisir Kulon Sumatera. Kasapukan ieu ieu katelah Persumpahan Bukit Tinjau Laut sabab dilaksanakeun di éta pasir. Kasapukan Bukit Tinjau Laut disumpingan ku Kasultanan Jambi anu diwakilan ku Pangeran Temenggung, Kasultanan Inderapura anu diwakilan ku Sultan Muhammadsyah atawa anu katelah ku gelar Tuanku Berdarah Putih, sarta pihak Kerinci anu diwakilan ku Depati Rencong Telang ti Pulo Sangkar jeung Depati Rajo Mudo ti Kemantan. Eusi kasapukan nyaéta pikeun silih ngajaga kasalametan warga di éta tilu daérah nalika dagang di daérah séjén. Salian ti éta, dina perjanjian ogé ngawengku ngalaraokeun duit-duit anu béda-béda di unggal daérah, "sapotong dibagi tilu" ogé aturan relief cukai pikeun padagang Kerinci di Inderapura.[9][10]

Dina abad ka-17 nepi ka abad ka-19 Maséhi, pamaréntahan federasi séjén mimiti kabentuk di luar Depati IV jeung VII Ujung Kain di Kerinci. Sapertos pamaréntahan Siulak Tanah Sekudung dina jaman Sultan Ahmad Zainuddin, Kumun Tanah Kurnia jaman Sultan Masud Badrudin, jeung Patugas Tanah Rajo Patugas Jenang di Sungai Banyak jaman Pangeran Sukarta Negara.[10]

Mangsa Kolonial

[édit | édit sumber]

Dina awal abad ka-19 Masehi, urang-urang Éropa mimiti nalungtik wewengkon Kerinci jeung pangeusina. Dina 1800, Mr. Campbell téh urang Inggris anu dumuk di Muko-Muko kujalan rerencenpan asup ka wewengkon Kerinci. Taun 1901, rombongan Walanda Imam Marusa ti Muko- Muko didatangan di Dukuh Lolo di jalan nu ngaranna Nyingareup Depati IV di Kerinci. Éta raja pati ku sabab Imam Marusa dituduh ngapalkeun surat ti Depati IV jeung ngawujudkeun Walanda ngadegkeun loji di Kerinci.[11]

Dina taun 1903 M, Walanda ngawasa Sultan Rusli, kepala Bupati sakaligus Sultan Indrapura pikeun mawa pasukan ékspedisi Walanda ka Alam Kerinci. Pasukan Walanda asup ngaliwatan Tapan nuju Koto Limau remen turun di Sekungkung jeung saterusna nyieun markas di Rawang. Pasukan Walanda tuluy naklukkeun dusun-dusun di Kerinci pikeun tunduk ka Walanda. Barontak ti masarakat Kerinci lumangsung di sababaraha lokasi, nyaéta Hiang, Pulau Tengah, jeung Lolo. Di tempat-tempat ieu sababaraha pasukan Walanda ditelasan ku hulubalang Kerinci. Dina Séptémber 1903, sakuliah Dusun di Kerinci katéluk. Pikeun samentawis waktos, Kerinci janten bagian Résidéntie Palembang sapertos wilayah bekas Kasultanan Jambi sanésna.[12][13]

Dina taun 1906, Pamaréntah Hindia Walanda ngajadikeun Kerinci bagian tina Résidéntie Djambi atawa Keresidenan Jambi sanggeus Djambi dipisahkeun ti Résidéntie Palémbang. Saat itu, Kerinci atau Korintji berstatus onderafdelling di sahandapeun afdeeling Djambi Bovenlanden. Dina taun 1912, status administratif Kerinci dinaikkeun tina onderafdeeling jadi afdeeling di handap Residentie Djambi.[12][13]

Dina taun 1920-1, afdeeling Korintji dikaluarkeun tina Residentie Djambi jeung saterusna diasupkeun kana Karésidenan Sumatra urang Westkust (Karésidenan Sumatera Barat). Pada masa itu, Kerinci dijadikan wilayah setingkat onderafdeeling di sahandapeun Afdeeling Painan. Dina ahir jaman Kolonial, Kerinci béda dina hiji onderafdeeling jeung Inderapura.[12][14]


Masa Kamerdikaan

[édit | édit sumber]

Dina jaman Kamerdikaan, Kerinci mangrupa wewengkon di tingkat daérah sahandapeun Kabupatén Pesisir Selatan-Kerinci. Kabupatén Pesisir Selatan-Kerinci aya di handapeun Karésidenan Sumatera Barat, Kabupatén Sumatra Tengah, Propinsi Sumatra.[15]


Kawedanan Kerinci terbagi menjadi tiga Kacamatan tayalian:

  1. Kacamatan Kerinci Hulu diwangun ku Kemendapoan Danau Bento, Kemendapoan Natasari, Kemendapoan Siulak (Wewengkon Adat tanah Sekudung) sarta Kemendapoan Semurup,
  2. Kacamatan Kerinci tengah diwangun ku Kemendapoan Depati Tujuh, Kemendapoan Kemantan, Kemendapoan Rawang, Kemendapoan Sungai Tutung, Kemendapoan Limo Dusun, Kemendapoan Penawar, Kemendapoan Hiang, sarta Kemendapoan Keliling danau,
  3. Kacamatan Kerinci Hilir diwangun ku kemendapoan seleman, Kemendapoan 3 Helai Kain, kemendapoan Lempur, sarta Kemendapoan Lolo.[15]

Dina taun 1954, nalika rahayat Jambi bajoang pikeun ngadegkeun Provinsi Jambi, salah saurang inohong masarakat Kerinci datang ka Bangko pikeun nyaluuhan babadamian jeung Front Pemuda Jambi. Kadatanganana téh dina raraga ngadangukeun aspirasi masarakat Kerinci pakait jeung kahayang maranéhna pikeun ngagabung jeung Propinsi Jambi anu baris diadegkeun. Salah saurang inohong Kerinci anu hadir, Sati Depati Anom, nyebutkeun, "Pucuk Jambi Sembilan Lurah", moal lengkep lamun teu kaasup Kerinci.[16][15]

Mimiti taun UU No 61 taun 1958, Kerinci ditetepkeun ngajadi hiji kabupatén anu ngadeg sorangan, jeung asup ka jero wilayah Propinsi Jambi.[4]

Etimologi

[édit | édit sumber]

Ngaran "Kerinci" asalna tina bahasa Tamil "Kurinci". Taneuh Tamil bisa dibagi ngajadi opat wewengkon anu dingaranan dumasar kana kembang has pikeun masing-masing wewengkon. Kembang nu has pikeun daérah pigunungan tayalian kembang Kurinci (Latin Strobilanthus. Kukituna Kurinci ogé hartina 'wewengkon pigunungan'.[perlu cutatan][3]


Jaman baheula, Sumatra katelah Swarnadwipa atawa Swarnabhumi (tanah atawa pulo emas). Dina waktos éta, Kerinci, Lebong sareng Minangkabau mangrupikeun daérah anu ngahasilkeun emas utama di Indonésia (sanaos seueur sumber émas di luar Kabupatén Kerinci di daérah Pangkalan Jambu, Kabupatén Merangin). Di wewengkon Kerinci, loba kapanggih batu Megalitik ti Jaman Perunggu kalawan pangaruh Budha, kaasup keramik Cina. Ieu nunjukeun yén wewengkon ieu geus loba hubungan jeung dunya luar.[17]

Mimitina Kerinci téh ngaran hiji gunung jaung situ (tasik), kadieunakeun ieu wewengkon anu aya diabudeureuna disebut ku ngaran anu sarua. Kukituna ieu daérah disebut salaku Kerinci (Kinci atawa Kince atawa “Kincai” dina bas satempat), jeung pangeusina ogé disebut urang kerinci.

Pamekaran

[édit | édit sumber]

Numutkeun Undang-Undang Républik Indonésia Nomer 25 Taun 2008, sababaraha urut kacamatan di Kabupatén Kerinci ditetepkan pikeun ngajadi bagian ti Kota Sungai Penuh. Kacamatan-kacamatan anu dimaksud adalah:

Démografi

[édit | édit sumber]

Sékésélér

[édit | édit sumber]

Dumasar kana data Badan Pusat Statistik dina Sensus Penduduk Indonesia tahun 2000, sabagian gedé pangeusi Kabupatén Kerinci asalna tina sélér/suku Kerinci.[18] Sagigireun éta, loba anu asalna ti sélér Jawa, jeung sawaréh ti [Minangkabau]], Sunda, Batak, Jambi, Tionghoa, jeung sélér séjéna. Data ieu masih kagolongkeun pikeun Kota Sungai Penuh samemeh dimekarkeun dina taun 2008.[18] Dihandap ieu lobana pangeusi Kabupatén Kerinci dumasar kana sélér:

No Suku Jumlah
(2000) 		%
1 Kerinci 238.455 80,82%
2 Jawa 30.434 10,32%
3 Minangkabau 18.900 6,41%
4 Sunda 1.729 0,59%
5 Batak 1.340 0,45%
6 Melayu Jambi 1.062 0,36%
7 Melayu Luar 1.002 0,34%
8 Tionghoa 209 0,07%
9 Suku lainnya 1.909 0,64%
Kabupaten Kerinci 295.040 100%

Kabudayaan

[édit | édit sumber]

Masarakat Kerinci nganut sistem adat matrilineal. Imah suku Kerinci disebut "Larik", anu diwangun ku sababaraha jajar imah baris terus-terusan sarta dicicingan ku sababaraha kulawarga anu saturunan. Suku Kerinci loba mibanda tarian tradisional saperti ibing Aseik Naik Mahligai, Mandi Taman, Ngayun Luci, tarian ieu mangrupa titilar ti tradisi Animisme. Sanggeus datangna Islam, tarian Islam beuki mekar, saperti tari Rangguk, Sike Rebana, jeung Iyo-iyo. Suku Kerinci ogé miboga sastra lisan anu diébréhkeun dina wangun Dongéng, Barendih, Mantau, Nyaho, Kunun jeung K'ba. Salian ti éta, Suku Kerinci miboga silat jeung kaulinan tradisional saperti Pencak Silat jeung Ngadu Tanduk.[3]

Bahasa

[édit | édit sumber]

Bahasa Kerinci termasuk salah satu anak cabang Bahasa Austronesia, yang dekat dengan Bahasa Melayu Jambi dan Bahasa Minangkabau.[19] Ada lebih dari 130 dialek bahasa yang berbeda di tiap-tiap desa di daerah Kerinci. --> jmpl|190x190px|Lambang Kabupaten Kerinci|pra=Special:FilePath/4lOGO.jpg

Ekonomi

[édit | édit sumber]

Agrobisnis

[édit | édit sumber]

Sumber perekonomian utama masarakat di kabupatén Kerinci nyaétai séktor agrobisnis anu ngalimpudan tatanén, perkebunan, perikanan jeung peternakan. Hasil pertanian & perkebunan kayaning:

Hasil perikanan & peternakan meliputi:

Industri

[édit | édit sumber]

Industri di Kabupaten Kerinci loba dina widang olahan jeung balantik hasil bumi kayaning:

  • Industri téh
  • Industri kadaharan olahan (dodol kentang, kiripik kentang, ruparupa camilan, dll)
  • Industri inuman olahan (Téh Kulit Kayu Manis/Téh Kayu Manis, Minuman Hérbal tina rempahan, (kayaning : Sari Kunyit Sirih, Sari Kunyit Putih, Sari Jahe Merah, Sari Temulawak), sirup kayu manis, dll)
  • Industri pangolahan kai
  • Industri olahan daging hayam kampung

Transportasi atawa angkutan

[édit | édit sumber]

Darat

[édit | édit sumber]

Terminal Semurup, salah sahiji terminal bayangan. Aya 2 deui Terminal anu masih kénéh dina pangwangunan.

Aya sababaraha mobil travel anu bisa dimangpaatkeun ::

  • Kerinci Wisata Express
  • Safa Marwa
  • Ayu Transport
  • Kerinci Utama, dsb

Kapal Udara

[édit | édit sumber]

Bandar Udara Depati Parbo anu perenahna di Sitinjau Laut kiwari ngalayani jurusan Kerinci - Muara Bungo - Jambi ( Wings Air ), rencana jurusan baru Kerinci - Pekanbaru, Kerinci - Jakarta, Kerinci - Palembang, Kerinci - Batam, Kerinci - Padang dan Kerinci - Kuala Lumpur.

Pariwisata

[édit | édit sumber]
  Artikel utama: Daftar tempat wisata di Jambi.

Kabupatén Kerinci dikenal sebagai daérah tujuan wisata utama Jambi. Dihandap ieu sababaraha tempat wisata anu aya di Kabupatén Kerinci.

Gunung Kerinci
Rawa Bento

Wisata Gunung

[édit | édit sumber]

Wisata Situ

[édit | édit sumber]

Wisata Curug

[édit | édit sumber]

Wisata Kémah

[édit | édit sumber]

Wisata Pamandian

[édit | édit sumber]

Wisata Sajarah

[édit | édit sumber]
  • Makam Keramat Koto payung semurup tinggi, batu lesung, batu bersurat, wisata budaya, sejarah jeung réligi semurup kerinci, jambi. Kampung Batu Megalitikum désa Muak, Bukit Kerman, Kerinci

Wisata Agro

[édit | édit sumber]

Wisata Réligi

[édit | édit sumber]

Kulinér Khas

[édit | édit sumber]

Kabupatén Kerinci miboga sababaraha kuliné has, diantarana:


Jajanan

[édit | édit sumber]

Kabupatén Kerinci miboga sababaraha jajanan has, diantarana:

Leueuteun

[édit | édit sumber]

Kabupatén Kerinci mibanda sababaraha leueuteun anu has, di antawisna:


Atikan

[édit | édit sumber]
  Artikel utama: Daptar perguruan tinggi swasta di Jambi.

Paguron Luhur

[édit | édit sumber]

Kerinci mibanda sababaraha paguron luhur diantawisna :


Sakolah Menengah Atas

[édit | édit sumber]

Kiwari Kabupatén Kerinci mibanda 14 SMA Negeri anu nyebar di unggal daérah Kabupatén Kerinci.


Tempo oge

[édit | édit sumber]

Dicutat tina

[édit | édit sumber]
  1. ↑ Irawan, Bimbi (2019). Solok Selatan, Terra Australis Incognita: Daerah Selatan Yang Belum DikenalIrawan. Jakarta: Yayasan Rancak Publik. p. 188. ISBN 9786239187514.  Disungsi 29 Juli 2024
  2. ↑ Dumasar kana Paraturan Pameréntah Nomor 27 Tahun 2011 ngeunaan mindahkeun puseur dayeuh Kabupatén Kerinci ti wilayah kota Sungai Penuh ka wilayah kacamatan Siulak
  3. ↑ a b c d e f S.Sn., M.Sn, Nofrial, (2016). RUMAH ETNIK KERINCI ARSITEKTUR DAN SENI UKIRS.Sn., M.Sn. Jakarta: ISI Padangpanjang. p. 5. ISBN 9786026014764.  Disungsi 29 Juli 2024
  4. ↑ a b c Angela, M.Pd Muhammad Alfian, M.Pd Anggi Desviana Siregar, M.Pd, Penerbit Adab, Lia (2020). ETNOBOTANI BERBASIS KAJIAN SAINS KEAGAMAANAngela, M.Pd Muhammad Alfian, M.Pd Anggi Desviana Siregar, M.Pd, Penerbit Adab. Jakarta: CV Adanu Abimata. p. 16. ISBN 9786234974997.  Disungsi 29 Juli 2024
  5. ↑ Setyaningsih, Christina dkk, 2019. "First Palaeoecological Evidence of Buffalo Husbandry and Rice Cultivation in the Kerinci Seblat National Park in Sumatra, Indonesia". Journal of vegetation history and archaeobotany, Springer, pp. 1-16
  6. ↑ Bonatz, Dominik, 2015. 4000 Tahun Jejak Permukiman Manusia Sumatera: perspektif arkeologis di dataran tinggi pulau Sumatera. Medan: Unimed
  7. ↑ Kozok, Uli, 2006. Kitab Undang-undang Tanjung Tanah Naskah Melayu yang tertua tahun 2006, Yayasan obor Indonesia
  8. ↑ S.Pd., Windriati, (2021). Buku Siswa Sejarah Indonesia SMA/MA Kelas 10S.Pd. Jakarta: Gramedia Widiasarana Indonesia. p. 195. ISBN 9786020527482.  Disungsi 29 Juli 2024
  9. ↑ a b Sunliensyar, Hafiful Hadi, 2019. Tanah, Kakuasaan jeung Dagang: Dinamika Hubungan Masarakat Kerinci jeung Karajaan Islam Sabudeureunana ti abad XVII nepi ka abad XIX. Jakarta: Pers Perpustakaan Nasional
  10. ↑ a b c Chambert-Loir, Oman Fathurahman, Henri (1999). Khazanah naskah: panduan koleksi naskah-naskah Indonesia seduniaChambert-Loir, Oman Fathurahman. Jakarta: Yayasan Obor Indonesia. p. 195.  Disungsi 29 Juli 2024
  11. ↑ Kozok, Uli (2006). Kitab undang-undang Tanjung Tanah: naskah Melayu yang tertuaKozok. Jakarta: Yayasan Obor Indonesia. p. 10. ISBN 9789794616031.  Disungsi 29 Juli 2024
  12. ↑ a b c Pendidikan dan Kebudayaan, Departemen (2020). Sejarah Kebangkitan Nasional Daerah JambiPendidikan dan Kebudayaan. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan. p. 3.  Disungsi 29 Juli 2024
  13. ↑ a b Almanak Nasional Sumatera, Panitia (1969). Almanak SumateraAlmanak Nasional Sumatera. Universitas Michigan: Komando Antar Daerah Sumatera. p. 188.  Disungsi 29 Juli 2024
  14. ↑ East Indies, Dutch (1969). Regeeringsalmanak voor Nederlandsch-Indië, Bagian 1East Indies. 1935: Landsdrukkerij. p. 28.  Disungsi 29 Juli 2024
  15. ↑ a b c Asnan, Gusti (2007). Memikir ulang regionalisme: Sumatera Barat tahun 1950-anAsnan. Jakarta: Yayasan Obor Indonesia. p. 235. ISBN 9789794616406.  Disungsi 29 Juli 2024
  16. ↑ Ajisman (2015) Orang Minangkabau di Kerinci: dari kemerdekaan sampai reformasi 1945-1998 Archived 2022-02-17 di Wayback Machine. BPNB Sumatera Barat, Padang, pp. 1-142. ISBN 9786028742900
  17. ↑ Hadi, Kuncoro (2024). Gajah Mada: Wilwatikta, Sumpah Palapa, Pasunda BubatHadi. Jakarta: Nuansa Cendekia. p. 26. ISBN 9786023507177.  Disungsi 29 Juli 2024
  18. ↑ a b "Penduduk Menurut Administrasi dan Suku Bangsa". jambi.bps.go.id. (2000). Diarsipkan dari versi asli tanggal 2022-11-28. Diakses tanggal 16 Juni 2022. 
  19. ↑ Narendra S. Bisht, T. S. Bankoti, Encyclopaedia of the South East Asian Ethnography, Global Vision Publishing House, 2004

Tutumbu ka luar

[édit | édit sumber]

Citakan:Kabupaten Kerinci Citakan:Jambi

Dicomot ti "https://su.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabupatén_Kerinci&oldid=672369"