Kacykowiec żółtorzytny

Kacykowiec żółtorzytny
	Cacicus koepckeae
	Lowery & O’Neill, 1965
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	kacykowate
Podrodzina	kacykowce
Rodzaj	Cacicus
Gatunek	kacykowiec żółtorzytny
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kacykowiec żółtorzytny^[3], kacyk żółtorzytny^[4] (Cacicus koepckeae) – gatunek małego ptaka z rodziny kacykowatych (Icteridae). Endemit wschodniego Peru i przyległego obszaru Brazylii. Jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia^[2]^[5]^[6].

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali George Lowery i John P. O’Neill, nadając mu nazwę Cacicus koepckeae. Opis ukazał się w 1965 roku w czasopiśmie „Occasional Papers of the Museum of Zoology, Louisiana State University”. Holotyp to dorosły samiec odłowiony przez O’Neilla w marcu 1965 roku. Jako miejsce typowe autorzy wskazali Balta, region Loreto, Peru^[7]^[8]. Nie wyróżnia się podgatunków^[5]^[9]^[10].

Etymologia

Cacicus: hiszpańska nazwa „Cacique” dla kacyka, od karaibskiej nazwy cazique dla jaskrawo upierzonego kacyka^[11].
koepckeae: na cześć Marii Koepcke – niemieckiej ornitolog badającej ptaki Peru^[12].

Morfologia

Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym u nasady, dosyć długim i szpiczastym, bladym niebieskoszarym dziobem. Tęczówki jasnoniebieskie. Nogi czarne. Ptak o czarnym upierzeniu z wyjątkiem jasnożółtego kupra i pokryw nadogonowych. Brak dymorfizmu płciowego. Długość ciała z ogonem około 23 cm^[5]^[10].

Zasięg występowania

Kacykowiec żółtorzytny występuje na niewielkim obszarze wschodniego Peru (regiony Ukajali, Madre de Dios i Cuzco) i w sąsiadującym brazylijskim stanie Acre. Jest gatunkiem osiadłym^[5]^[10]. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 76,5 tys. km²^[13].

Ekologia

Głównym habitatem kacykowca żółtorzytnego jest gęsta roślinność łęgowa wzdłuż cieków wodnych w obszarach pagórkowatych i wąwozach (quebradas). Stwierdzono także występowanie kacykowca żółtorzytnego w okolicach większych rzek i starorzeczy. Preferuje obszary występowania bambusów Guadua, olbrzymiej, przypominającej trzcinę trawy Gynerium saggitatum oraz średniej wielkości drzew takich jak cekropka, Inga, ogorzałka wełnista, Erythrina poeppigiana i Zygia. Zazwyczaj występuje na wysokościach od 300 do 700 m n.p.m.^[5] Jest gatunkiem osiadłym. Dieta kacykowca żółtorzytnego nie jest szczegółowo zbadana. Wiadomo, że odżywia się nektarem kwiatów Erythrina i Inga oraz zjada nasiona drzew strączkowych. Żeruje na drzewach zazwyczaj na wysokości od 1 do 5 metrów. Żeruje głównie w małych grupach do sześciu osobników, być może są to grupy rodzinne. Nocuje z innymi gatunkami z rodziny kacykowatych^[5].

Rozmnażanie

Nie ma wielu informacji o rozmnażaniu kacykowca żółtorzytnego. Lęgnie się w samotnych parach, ale obserwowano też dodatkowe osobniki przy gnieździe, które pomagały w jego pilnowaniu. Dwa zaobserwowane gniazda znaleziono w porze suchej w lipcu. Gniazdo w postaci długiego, dochodzącego do 60 cm długości worka zbudowanego z ryzomorfów grzybów z rodzaju Marasmius, prawdopodobnie z wplecionymi innymi włóknami; zbadane gniazda były zawieszone na drzewach na wysokości 6 i 10 m nad poziomem strumienia^[5].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN kacykowiec żółtorzytny od 2020 roku klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Początkowo od 1994 roku był uznawany za gatunek narażony (VU – vulnerable), od 2012 roku za gatunek zagrożony ( EN – Endangered). Liczebność populacji jest szacowana na 2500–9999 dorosłych osobników, zaś jej trend oceniany jest jako lekko spadkowy^[13]. Gatunek opisywany jest jako rzadki, ale lokalnie dość pospolity^[5].

Przypisy

↑ Cacicus koepckeae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Cacicus koepckeae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Icteridae Vigors, 1825 – kacykowate – New World Blackbirds (wersja: 2021-05-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-19].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 404, 1999.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Rosendo Fraga, Eduardo de Juana & Christopher J. Sharpe: Selva Cacique Cacicus koepckeae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-08]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-09-08] .
↑ Denis Lepage: Selva Cacique Cacicus koepckeae Lowery & O'Neill, 1965. Avibase. [dostęp 2022-09-06]. (ang.).
↑ George H. Lowery Jr. & John P. O’Neill, A new species of Cacicus (Aves: Icteridae) from Peru, „Occasional Papers of the Museum of Zoology, Louisiana State University”, 33, 1965, s. 1–5 (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Oropendolas, orioles, blackbirds. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 747. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ Cacicus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-05] (ang.).
↑ koepckeae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-06] (ang.).
↑ ^a ^b Selva Cacique Cacicus koepckeae, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-08]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Cacicus koepckeae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Cacicus koepckeae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Icteridae Vigors, 1825 – kacykowate – New World Blackbirds (wersja: 2021-05-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-19].

[mc-4] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 404, 1999.

[botw-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Rosendo Fraga, Eduardo de Juana & Christopher J. Sharpe: Selva Cacique Cacicus koepckeae, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-08]. (ang.).

[hbwcheck6-6] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-09-08] .

[AviBase-7] Denis Lepage: Selva Cacique Cacicus koepckeae Lowery & O'Neill, 1965. Avibase. [dostęp 2022-09-06]. (ang.).

[oryg-8] George H. Lowery Jr. & John P. O’Neill, A new species of Cacicus (Aves: Icteridae) from Peru, „Occasional Papers of the Museum of Zoology, Louisiana State University”, 33, 1965, s. 1–5 (ang.).

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Oropendolas, orioles, blackbirds. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-04]. (ang.).

[HBW_16-10] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 747. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[11] Cacicus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-05] (ang.).

[12] koepckeae, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-06] (ang.).

[birdlife-13] Selva Cacique Cacicus koepckeae, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-08]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]