Ogorzałka wełnista

Ogorzałka wełnista
	; Pęd z kwiatem i liśćmi
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	ślazowate
Rodzaj	ogorzałka
Gatunek	ogorzałka wełnista
	Nazwa systematyczna
	Ochroma pyramidale (Cav. ex Lam.) Urb.
Synonimy
	Ochroma bicolor Rowlee; Ochroma concolor Rowlee; Ochroma grandiflorum Rowlee; Ochroma lagopus Sw.; Ochroma obtusum Rowlee;
	Ochroma bicolor Rowlee; Ochroma concolor Rowlee; Ochroma grandiflorum Rowlee; Ochroma lagopus Sw.; Ochroma obtusum Rowlee;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Ogorzałka wełnista, balsa (Ochroma pyramidale) – gatunek drzewa z rodziny ślazowatych z monotypowego rodzaju ogorzałka Ochroma^[5]. Występuje w lasach Ameryki Południowej i Środkowej oraz na Karaibach^[3]. Jest często uprawiany wzdłuż atlantyckich wybrzeży Ameryki Południowej.

Morfologia

Pokrój: Drzewo o niemal walcowatej koronie, dorastające do 15 m.
Liście: Jajowo-sercowate, o drobno ząbkowanych brzegach
Kwiaty: Duże (średnica 6-10 cm), pojedyncze, zapylane przez nietoperze (chiropterogamia). Mają skórzasty, lejkowaty, 5-dzielny kielich, bladordzawą 5-płatkową koronę, 1 słupek i 5 zrośniętych pręcików.
Owoce: Wydłużona torebka wypełniona licznymi nasionami otoczonymi puchem.

Cechy drewna balsy

Cechą charakterystyczną drewna balsy jest jego mała gęstość. Drewno bardzo miękkie i bardzo lekkie (40 – 180 kg/m³). Dwukrotnie lżejsze od korka. Jednocześnie jest dość mocne i sprężyste. Dla porównania w tabelce zestawiono gęstości drewna popularnych drzew.

Drewno	Gęstość kg/m³
balsa	40 – 180, śr. 110
korek	210 – 350, śr. 280
bambus	300 – 400, śr. 350
brzoza	540 – 780, śr. 660
dąb	700 – 1000, śr. 850

Zastosowanie

Uzyskuje się z niego bardzo lekkie białe drewno o tej samej nazwie (balsa). Nazwy balsa używa się również do określenia różnego rodzaju tratw (m.in. Kon-Tiki), wykonywanych z surowej (nie wysuszonej) balsy, bambusa, trzciny, używanych przez boliwijskich Indian. W zależności od miejsca (w przekroju pnia) wycięcia, wykazuje różną twardość. Części położone najbliżej środka pnia, bardzo miękkie, wykorzystuje się jako materiał wypełniający lub izolacyjny. Na elementy konstrukcyjne stosuje się tylko deseczki i listwy wycięte z części zewnętrznej pnia. Dzięki małej gęstości, jest niezastąpionym materiałem do budowy modeli latających i pływających. W modelarstwie z balsy wykonuje się wręgi (żeberka), fragmenty pokrycia płatów, stateczniki, części pokrycia kadłubów itp.

Z drewna balsowego wykonywane są:

tratwy, jachty, wyposażenie pokładowe, sprzęt ratownictwa wodnego, deski surfingowe
elementy szybowców i samolotów – słynny brytyjski "Mosquito" z czasów II WŚ był wykonany w dużej części z drewnianych kompozytów przekładkowych z zastosowaniem drewna balsowego
protezy ortopedyczne
rakietki (deski) do tenisa stołowego
spławiki wędkarskie
rekwizyty do sztuczek magicznych (lewitacja)
elementy konstrukcyjne w modelarstwie
filtry fajek
wypełnienia izolacyjne
opakowania
pałeczki dyrygenckie (batuty)
ostatnio także końcówki kopii rycerskich służących do rekonstrukcji potyczek konnych (ang. jousting)

Drewno balsy twardej jest także surowcem do produkcji lignostonu, z którego wykonywane są czółenka do krosien tkackich.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-24].
↑ Ochroma pyramidale, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Ochroma Sw.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-04].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-09-24].

[iucn-4] Ochroma pyramidale, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[powo-5] Ochroma Sw.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-04].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]