İçeriğe atla

Kara Kartal Nişanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kara Kartal Nişanı
Schwarzer-Adler-Orden
Kara Kartal Nişanı göğüs yıldızı
 Prusya tarafından verilmektedir
TürŞövalye nişanı
NitelikYönetim birimi üyeleri, yüksek sivil ve askeri yöneticiler ve Prusya Kralı tarafından atanan önemli kişiler
GerekçeSivil ya da askeri liyakat
DurumKullanım dışı
İstatistikler
İlk veriliş1701
Son veriliş1918
Toplam veriliş407[1]
Öncelik
Sonraki (üst)Yok
Sonraki (alt)Kızıl Kartal Nişanı

Şerit

Kara Kartal Nişanı (Almanca: Hoher Orden vom Schwarzen Adler), Prusya Krallığı'nın en yüksek onur madalyasıydı. Brandenburg elektörü III. Friedrich (ertesi gün I. Friedrich adıyla Prusya Kralı olmuştur) tarafından 17 Ocak 1701 tarihinde yürürlüğe konan nişan, son Prusya Kralı Kayzer II. Wilhelm'in 1918 yılında tahttan indirilmesiyle son bulmuştur. Ne var ki, Hollanda sürgününe gönderilen İmparator bu ödülü aile üyelerine vermeyi sürdürmüş ve ikinci eşi Hermine Reuss'u Kara Kartal Nişanı'na sahip ilk kadın yapmıştır.

Genel bilgiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nişanın hangi koşullar altında verileceğine ilişkin hükümler 18 Ocak 1701'de hazırlanmış ve 1847 yılında gözden geçirilmişlerdir. Buna göre Kara Kartal Nişanı yalnızca birkaç şövalyeye verilebilecekti. Bu öbek de kendi arasında ikiye ayrılmaktaydı. Bunlardan ilki Hohenzollern ya da farklı hanedanlara üye şövalyeler iken diğeri katedral şövalyeleriydi. Nişan 1847 yılından önce yalnızca soylulara veriliyorken bu tarihten sonra asil olmayan katedral şövalyeleri asillik orununa (Adelstand) yükseltilmeye başlamışlardır.[2] Katedral şövalyeleri genellikle yüksek rütbeli sivil ya da askeri görevlilerden oluşmaktaydı.

Yasal hükme göre, bu nişana sahip olanlar Kızıl Kartal Nişanı Büyük Haçı'na da sahip oluyorlar ve bunu boyunlarına astıkları bir kurdeleyle taşıyorlardı. Kara Kartal Nişanı'na sahip Prusya Kraliyet Sarayı üyeleri 1862 yılından başlayarak 1. sınıf Taç Nişanı'nı taşımaya da hak kazanmışlardır.[3]

İmleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Nişan rozeti, mavi renkle sırlanmış altın Malta haçından oluşmakta, haçın kollarında ise altın taçlı kara kartallar bulunmaktaydı. Madalyanın orta bölümünde ise I. Friedrich'e ait krallık damgası yer almaktaydı.

Rozet, bir çerçeve kurdele ya da zincirle birlikte kullanılmaktaydı. Turuncu hareli bir çerçeve olan kurdele sol omuzla sağ kalça arasına asılıyordu. Zincir (Kette) ise rozetten bağımsız biçimde boyna dolanıyordu. Üzerinde birbirine kenetlenmiş 24 bağlantı bulunduran madalyanın ortasında "herkes hak ettiğini bulur" anlamına gelen Suum Cuique yazısı bulunmaktaydı. Yazının çevresini saran FR simgeleri ise bir haç deseni oluşturmaktaydı.

Nişan yıldızı gümüşten yapılmış olup düz ve yontulmuş parçalara sahipti. Madalyanın orta bölümünde ise altın zemin üzerine oturtulmuş kara bir kartal, beyaz bir defne çelengi ve Suum Cuique yazısı görülmekteydi. Kartal, bir defne çelengini sol pençesiyle kavramakta ve sağ pençesinde bir kraliyet asası tutmaktaydı.

Kara Kartal Nişanı ödül törenlerinde kırmızı kadifemsi başlıklar giyilmekte ve sol omuz üzerinde işlemeli yıldızlar taşınmaktaydı.[3]

Hak sahipleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kara Kartal Nişanı, resmiyet kazandığı 1701 yılından 1918 yılına dek 407 kez verilmiştir. Yalnızca I. Friedrich döneminde (1701-1713) verilen madalya sayısı 57'dir.[1][4] Şövalyelere verilen madalya sayısı 1918 yılında 118'i bulmuştur. Madalya sahiplerinden 14'ü Prusya Kraliyet Sarayı üyesi, biri Hohenzollern Prenslik Sarayı üyesi, 49'u (bunlardan 9'u o tarihte Almanya ile savaşta olan devletlerin yetkilileridir) farklı uluslardan kişiler ve 54'ü herhangi bir oruna sahip olmayan Almanlardı.[5] Bu ödülü kazanan sıradan yurttaşlar soylu unvanı elde etmekte ve kralın kalıt hakkına ortak edilmekteydiler.

Kara Kartal Nişanı, kraliyet ailesinin her erkek üyesine 10. yaşlarına bastıkları gün verilmekte ve bu kişiler 18. doğumgünlerinde onurlandırılmaktaydılar. Nişan, Prusya kraliçelerine (ve daha sonraları Alman imparatoriçelerine) de verilmekteydi ancak kraliyet ailesinin diğer kadın üyeleri genellikle Louise Nişanı ile ödüllendirilmekteydiler.

Nişanı verme yetkisi olan Hükümdar ve soylular

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kara Kartal Nişanı cübbesini giyen IV. Friedrich Wilhelm (Özgün portre, Kreuger'e aittir)
  • I. Frederick (1657 - 1713) - Kara Kartal Nişanı'nın kurucusu, son Brandenburg Seçicisi ve ilk Prusya Kralı
  • I. Frederick William (1688 - 1740) - Nişanı almaya hak kazanan ilk kişi (1701), madalyayı 1713 - 1740 tarihleri arasında verme yetkisi olan hükümdar
  • II. Friedrich (1712 - 1786) - "Muhteşem Friedrich", madalyayı 1740 - 1786 tarihleri arasında verme yetkisi olan hükümdar
  • II. Friedrich Wilhelm (1744 - 1797) - Madalyayı 1786 - 1797 tarihleri arasında verme yetkisi olan hükümdar
  • III. Frederick William (1770 - 1840) - Napolyon dönemi Prusya Kralı, madalyayı 1797 - 1840 tarihleri arasında verme yetkisi olan hükümdar
  • IV. Friedrich Wilhelm (1795 - 1861) - Madalyayı 1840 - 1861 tarihleri arasında verme yetkisi olan hükümdar
  • I. Wilhelm (1797 - 1888) - Prusya Kralı ve ilk Alman İmparatoru, madalyayı 1861 - 1888 tarihleri arasında verme yetkisi olan hükümdar
  • III. Friedrich - Mart - Haziran 1888 dönemindeki Alman İmparatoru
  • II. Wilhelm (1859 - 1941) - Son Prusya Kralı, madalyayı 1888 - 1918 tarihleri arasında verme yetkisi olan hükümdar

Hohenzollern Kraliyet Sarayı

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • August Wilhelm, Prusya Prensi (1722 - 1758) - I. Friedrich Wilhelm'in ikinci oğlu, II. Friedrich'in kardeşi, II. Friedrich Wilhelm'in babası, Silesya Savaşları'ndaki Prusya Generali
  • Heinrich, Prusya Prensi (1726 - 1802) - I. Friedrich Wilhelm'in üçüncü oğlu ve Muhteşem Friedrich'in küçük kardeşi, Yedi Yıl Savaşları Generali
  • August Ferdinand, Prusya Prensi (1730 - 1813) - I. Friedrich Wilhelm'in dördüncü ve en küçük oğlu, Muhteşem Friedrich'in en küçük kardeşi
  • Ludwig Ferdinand, Prusya Prensi (1772 - 1806) - August Ferdinand'ın oğlu, Napolyon Savaşları Generali
  • Ludwig Karl, Prusya Prensi (1773 - 1796) - II. Friedrich Wilhelm'in ikinci oğlu, III. Friedrich Wilhelm'in kardeşi
  • Kaiserin Augusta (1811 - 1890)- Saxe-Weimar-Eisenach Prensesi ve I. Wilhelm'in eşi
  • Karl, Prusya Prensi (1801 - 1883) - III. Friedrich Wilhelm'in üçüncü oğlu, Friedrich Karl ve Albrecht'in babası
  • Adalbert, Prusya Prensi (1811 - 1873) - Prinz Wilhelm'in oğlu, II. Friedrich Wilhelm'in torunu, deniz kuramcısı, Amiral ve Prusya Filosu'nun kurucusu
  • Friedrich Karl, Prusya Prensi (1828 - 1885) - Avusturya-Prusya Savaşı ve Fransa-Prusya Savaşı gazisi, Königgrätz kahramanı, Prusya Generalfeldmarschallı, Rusya Onursal Mareşalı, Karl'ın en büyük oğlu, Friedrich Leopold'ün babası
  • Albrecht, Prusya Prensi (1809 - 1872) - Karl'ın ikinci ve en küçük oğlu, Albrecht'in babası
  • Heinrich, Prusya Prensi (1862 - 1929) - III. Friedrich'in ikinci oğlu, II. Wilhelm'in kardeşi, Alman Donanması Oramirali
Kara Kartal Nişanı'nın çerçevesini taşıyan İmparatoriçe Auguste Viktoria (Özgün portre, Philip de Laszlo'ya aittir)
  • Kayzerin Victoria (1840 - 1901) - "Kayzerin Friedrich", Kraliçe Victoria'nın kızı, Büyük Britanya Prensesi, III. Friedrich'in eşi, II. Wilhelm'in annesi
  • Kayzerin Auguste Viktoria (1858 - 1921) - Schleswig-Holstein Prensesi, II. Wilhelm'in ilk eşi
  • Kronprinz Wilhelm (1882 - 1951) - Almanya ve Prusya Prensi, I. Dünya Savaşı dönemi Alman Generali
  • Friedrich Leopold, Prusya Prensi (1865 - 1931) - Friedrich Karl'ın oğlu, Friedrich Sigismund, Friedrich Karl ve Friedrich Leopold'ün babası
  • Albrecht, Prusya Prensi (1837 - 1906) - Albrecht'in tek oğlu
  • Friedrich Heinrich, Prusya Prensi (1874 - 1940) - Albrecht'in en büyük oğlu
  • Joachim Albrecht, Prusya Prensi (1876 - 1939) - Albrecht'in ikinci oğlu
  • Friedrich Wilhelm, Prusya Prensi (1880 - 1925) - Albrecht'in üçüncü oğlu
  • Eitel Friedrich, Prusya Prensi (1883 - 1942) - II. Wilhelm'in ikinci oğlu
  • Adalbert, Prusya Prensi (1884 - 1948) - II. Wilhelm'in üçüncü oğlu
  • August Wilhelm, Prusya Prensi (1887 - 1949) - II. Wilhelm'in dördüncü oğlu
  • Oskar, Prusya Prensi (1888 - 1958) - II. Wilhelm'in beşinci oğlu
  • Waldemar, Prusya Prensi (1889 - 1945) - Prens Heinrich'in en büyük oğlu, Oramiral
  • Joachim, Prusya Prensi (1890 - 1920) - II. Wilhelm'in altıncı ve en küçük oğlu
  • Friedrich Sigismund, Prusya Prensi (1891 - 1927) - Friedrich Leopold'ün en küçük oğlu, I. Dünya Savaşı pilotu
  • Friedrich-Karl, Prusya Prensi (1893 - 1917) - Friedrich Leopold'ün ikinci oğlu, 1912 Olimpiyatları'nda bronz madalya sahibi, I. Dünya Savaşı pilotu
  • Friedrich Leopold, Prusya Prensi (1895 - 1959) - Friedrich Leopold'ün üçüncü ve en küçük oğlu
  • Sigismund, Prusya Prensi (1896 - 1978) - Prens Heinrich'in ikinci ve en küçük oğlu, Oramiral
  • Wilhelm, Prusya Prensi (1906 - 1940) - Prens Wilhelm'in en büyük oğlu

Hohenzollern Prenslik Sarayı

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Karl Anton (1811 - 1885)
  • Leopold (1835 - 1905) - Karl Anton'un oğlu
  • Wilhelm (1864 - 1927)
  • I. Ferdinand (d. 1865) - Prens Wilhelm'in kardeşi, Romanya Kralı
  • I. Carol (1839 - 1914) - Karl Anton'un ikinci oğlu, Romanya Kralı

Yabancı Krallar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Avusturya-Macaristan İmparatoru I. Franz Josef, mareşal üniforması ve Kara Kartal Nişanı'yla (1900)

Şövalyeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bugünkü kullanımı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kara Kartal Nişanı günümüzde Alman Jandarması'nın (Feldjäger) belirtkesi olarak kullanılmaktadır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Robert Werlich, Tüm Ulusların Nişan ve Madalyaları (Quaker Press, 2. baskı, 1974)
  • Handbuch über den Königlich Preußischen Hof und Staat für das Jahr 1874 (Berlin, 1873)
  • Handbuch über den Königlich Preußischen Hof und Staat für das Jahr 1883 (Berlin, 1882)
  • Handbuch über den Königlich Preußischen Hof und Staat für das Jahr 1907 (Berlin, 1906)
  • Handbuch über den Königlich Preußischen Hof und Staat für das Jahr 1918 (Berlin 1918)
  • Preußische Orden 22 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Preußische Orden)

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Preußische Orden
  2. ^ Werlich, Nişan ve Madalyalar, 182
  3. ^ a b 1918 Prusya Devlet El Kitabı, 38.
  4. ^ Bu sayının yalnızca katedral şövalyelerine verilen madalya sayısını gösterip göstermediği bilinmemektedir
  5. ^ 1918 Prusya Devlet El Kitabı, 38-41
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kara_Kartal_Nişanı&oldid=32971021" sayfasından alınmıştır