Karagana syberyjska

Karagana syberyjska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	karagana
Gatunek	karagana syberyjska
	Nazwa systematyczna
	Caragana arborescens Lam.; Encycl. 1:615. 1785
Synonimy
	Caragana fruticosa (Pall.) Besser; Caragana sibirica Medik.; Robinia altagana var. fruticosa Pall.; Robinia caragana L.;
	Caragana fruticosa (Pall.) Besser; Caragana sibirica Medik.; Robinia altagana var. fruticosa Pall.; Robinia caragana L.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Karagana syberyjska, zwana też akacją syberyjską, akacją żółtą lub grochodrzewem syberyjskim (Caragana arborescens Lam.) – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Pochodzi ze wschodniej Azji: Syberii i Mandżurii. W Europie, w tym także Polsce uprawiany i dziczejący^[5].

Morfologia

Pokrój: Krzew lub małe drzewo wysokości do 6 m. Ma sztywne i wyprostowane gałęzie i szarozielonkawą korę.
Liście: Parzysto-pierzaście złożone, 8-12-listkowe, jasnozielone. Poszczególne listki są eliptycznie wydłużone lub odwrotnie jajowate, szczyty mają zaokrąglone i zakończone wyrostkiem. Młode liście są jedwabiście owłosione.
Kwiaty: Motylkowe, żółte, długości około 2 cm, stojące pojedynczo lub zebrane w pęczki po 2-4. Kwitnie w połowie maja.
Owoc: Strąk długości do 5 cm, pękając gwałtownie się skręca i rozrzuca nasiona. Dojrzewają one w sierpniu, mają szary lub ciemnobrązowy kolor. Zachowują zdolność kiełkowania do 3 lat.

Występowanie

Karagana naturalnie występuje w północno-wschodnich Chinach (prowincja Heilongjiang), w pasie ciągnącym się na pograniczu leśnej i stepowej strefy Syberii (Ałtaj, Sajany), w Chinach północno-zachodnich (region autonomiczny Sinciang), we wschodnim i centralnym Kazachstanie, na południowym Uralu, na Kaukazie (w Gruzji) i in. W Ałtaju, na stepach przedgórzy rozciągających się na wysokościach 350–600 m n.p.m., stanowi ważny składnik roślinności krzewiastej. Występuje w tych górach także jako element podszycia górskich lasów modrzewiowych^[6]. W Sajanach, w dolinie Irkutu, rośnie w laskach wierzbowo-topolowych. Spotkamy ją tam i znacznie wyżej, w piętrze subalpejskim (2000–2400 m n.p.m.), w zaroślach tworzonych z różanecznikami, brzozą okrągłolistną, olszą (Alnus fruticosa), płożącą się wierzbą (Salix vestita) i in.^[7] W parkowych lasach modrzewiowych w pd.-wsch. części Kotliny Tuwińskiej wysokie krzewy karagany tworzą wraz z różanecznikami piętro podszycia^[8]. W Mugodżarach, stanowiących południowe przedłużenie Uralu, tworzy suche zarośla wraz z tawułami, dziką wiśnią i migdałowcem karłowatym^[9].

W Polsce w stanie dzikim występuje w skupiskach zaroślowych wraz z głogiem, robinią i nawłocią jako roślina zajmująca dawne murawy i pastwiska, np. w Dębnicko-Tynieckim obszarze łąkowym^[10]. Ze względu na inwazyjne rozrastanie podlega w Parkach Narodowych programom obserwacji oraz ograniczania występowania, m.in. Kampinoskim Parku Narodowym^[11], Biebrzańskim Parku Narodowym^[12] oraz Parku Narodowym Bory Tucholskie^[13].

Zastosowanie

Roślina ozdobna, stosowana jest głównie na żywopłoty. W systemach żywopłotowych wielorzędowych sadzona bywa w rzędach zewnętrznych. Jeżeli używana jest do tworzenia samodzielnego żywopłotu sadzi się ją zwykle dwurzędowo w odstępach 30–35 cm. Rośnie nawet na najbardziej jałowych gruntach. Uprawiana jest z nasion, które kiełkują w 2-3 tygodnie po wysianiu, lub z sadzonek zielnych zbieranych latem. Zebrane dojrzałe nasiona można wysiewać od razu, lub na sucho przetrzymywać w chłodnym pomieszczeniu do wiosny. Bardzo dobrze znosi przycinanie, nawet bardzo drastyczne – intensywnie się wtedy rozkrzewia.
Zapewnia schronienie dla ptaków, które lubią budować gniazda w jej gęstych zaroślach.
Roślina miododajna. Wydajność miodowa sięga do 300-350 kg miodu z hektara.
Roślina jadalna. Świeże strąki gotuje się i przyrządza podobnie jak fasolkę szparagową. Kwiaty można dodawać do sałatek.
Jako drzewko bonsai, które jako jedno z nielicznych może być hodowane zarówno na zewnątrz jak i wewnątrz.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
↑ Caragana arborescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 48, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 321-322
↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 341
↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 348
↑ Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 115
↑ Krzysztof Okrasiński: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu rozporządzenia w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego górnej Wisły. Zielone oko, kwiecień 2011. [dostęp 2018-11-09]. (pol.).
↑ Anna Bomanowska, Marek Ferchmin, Izabella Kirpluk, Anna Otręba: Inwazyjne gatunki roślin we florze Puszczy Kampinoskiej. [dostęp 2018-11-09].
↑ Lech Krzysztofiak i Anna Krzysztofiak: Zwalczanie inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia. Stowarzyszenie Człowiek i przyroda, 2015. [dostęp 2018-11-09]. (pol.).
↑ Eliminacja gatunków obcych w tym inwazyjnych z obszaru Parku Narodowego Bory Tucholskie. PN Bory Tucholskie. [dostęp 2018-11-09]. (pol.).

Bibliografia

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
Otwarta Encyklopedia Leśna. [dostęp 2007-11-30].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).

[3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].

[iucn-4] Caragana arborescens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[checklist-5] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 48, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[Berg-6] Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 321-322

[7] Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 341

[8] Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 348

[9] Berg Lew Siemionowicz: Przyroda ZSRR, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1962, s. 115

[10] Krzysztof Okrasiński: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu rozporządzenia w sprawie warunków korzystania z wód regionu wodnego górnej Wisły. Zielone oko, kwiecień 2011. [dostęp 2018-11-09]. (pol.).

[11] Anna Bomanowska, Marek Ferchmin, Izabella Kirpluk, Anna Otręba: Inwazyjne gatunki roślin we florze Puszczy Kampinoskiej. [dostęp 2018-11-09].

[12] Lech Krzysztofiak i Anna Krzysztofiak: Zwalczanie inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia. Stowarzyszenie Człowiek i przyroda, 2015. [dostęp 2018-11-09]. (pol.).

[13] Eliminacja gatunków obcych w tym inwazyjnych z obszaru Parku Narodowego Bory Tucholskie. PN Bory Tucholskie. [dostęp 2018-11-09]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]