Kinshasa
Kinshasa | |
|---|---|
Qytet-provincë | |
 Qendra e qytetit | |
| Nofkat: Kin la belle (Shqip: Kin i bukur) | |
| Popullsia | |
| • Gjithsej | 12.071.000 |
| Faqja zyrtare | www.kinshasa.cd |
.svg?lang=sq)
Kinshasa është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Republikës Demokratike të Kongos. Ndodhet në Lumin e Kongos.
Kinshasa është zona e tretë më e madhe urbane në Afrikë pas Kajros dhe Lagosit.[1]
Ndarjet administrative
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kinshasa është edhe qytet dhe provincë, një nga 26 provincat e Republikës Demokratike të Kongos. Statusi i saj është i ngjajshëm me Parisin e cila është edhe qytet dhe një nga 101 departamentet e Francës. Qyteti-provinca e Kinshasës ndahet në katër distrikta e cila më tej është e ndarë deri në 24 komuna:
- Bandalungwa
- Bumbu
- Kalamu
- Kasa-Vubu
- Makala
- Ngiri-Ngiri
- Selembao
- Barumbu
- Gombe
- Kinshasa
- Kintambo
- Lingwala
- Mont Ngafula
- Ngaliema
- Kisenso
- Lemba
- Limete
- Matete
- Ngaba
- Kimbanseke
- Maluku
- Masina
- Ndjili (N'Djili)
- Nsele (N'Sele)
Klima
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kinshasa ka një klimë të lagësht dhe të thatë tropikale. Stina e saj e shiut zgjatë nga tetori deri në maj, me një stinë relativisht të shkurtër të thatë, midis qershorit dhe shtatorit. Kinshasa shtrihet në jug të ekuatorit, prandaj stina e thatë fillon rreth solstikit të tij "dimëror", i cili është në qershor. Kjo është në kontrast me qytetet afrikane më tej në veri duke shfaqur këtë klimë ku stina e thatë zakonisht fillon rreth janarit. Stina e thatë e Kinshasës është pak më i freskët se stina e lagësht, edhe pse temperaturat mbeten relativisht konstante gjatë gjithë vitit.
Demografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Sipas regjistrimit të popullsisë më 1984, Kinshasa ka pasur 2.6 milionë banorë.[2] Vlerësimet për vitin 2005 kanë rënë në mes 5.3 milion dhe 7.3 milion.[3]
Shëndetësia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kinshasa ka njëzet spitale, plus qendra të ndryshme mjekësore dhe poliklinika.[4] Më 1997, Dikembe Mutombo ndërtoi një spital me 3000 shtrate afër qytezës së Kinshasës.
Që nga viti 1991, Spitali Monkole funksionon si një institucion shëndetësor jofitimprurës që bashkëpunon me Departamentin e Shëndetit si spital i distriktit në Kinshasë. Drejtuar nga pediatri dhe hematologu Léon Tshilolo, Spitali Monkole hapi një ndërtesë me 150 shtretër në 2012 me shërbime klinike të përmirësuara si laborator, radiologji diagnostike, kujdes intensiv, njësi neonatale, mjekësi familjare, njësi emergjente dhe një zonë më të madhe kirurgjikale.
Gjuha
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Gjuha zyrtare e Kinshasës është frëngjishtja. Kinshasa është qyteti më i madh në botë ku folet frëngjishtja[5][6] edhe pse Lingala është e përhapur si gjuhë e folur.
Frëngjishtja është gjuhë e shenjave të rrugës, gazetave, dokumentave të qeverisë dhe shkollave. Njerëzit e njëjtës klasë flasim gjuhët kongoleze (Kikongo, Lingala, Tshiluba or Swahili) mesin e tyreve.<ref name="Manning">Manning, Patrick (1998). Francophone sub-Saharan Africa: Democracy and Dependence, 1985–1995. London and New York: Cambridge University Press. fq. 189. ISBN 9780521645195. Marrë më 31 maj 2009. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)[lidhje e vdekur]
Binjakëzimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "DemographiaWorld Urban Areas – 13th Annual Edition" (PDF). Wendell Cox. prill 2017. Marrë më 8 korrik 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Florent Bédécarrats, Oriane Laufente-Sampietro, Martin Leménager, & Dominique Lukono Sowa, “Building commons to cope with chaotic urbanization? Performance and sustainability of decentralized water services in the outskirts of Kinshasa”; Journal of Hydrology (online 15 July 2016); doi:10.1016/j.jhydrol.2016.07.023.
- ^ Jean Flouriot, “Kinshasa 2005. Trente ans après la publication de l’Atlas de Kinshasa”, Les Cahiers d’Outre-Mer 261, January–March 2013; doi:10.4000/com.6770.
- ^ "Provincial Health Division of Kinshasa" Arkivuar 14 prill 2011 tek Wayback Machine African Development Information Services
- ^ Nadeau, Jean-Benoit (2006). The Story of French. St. Martin's Press. fq. 301; 483. ISBN 9780312341831.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) The world's second-largest francophone city is not Montreal, Dakar, or Algiers, as many people would assume, but Kinshasa, capital of the former Zaïre. - ^ Trefon, Theodore (2004). Reinventing Order in the Congo: How People Respond to State Failure in Kinshasa. London and New York: Zed Books. fq. 7. ISBN 9781842774915. Marrë më 31 maj 2009.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) A third factor is simply a demographic one. At least one in ten Congolese live in Kinshasa. With its population exceeding eleven million, it is the second-largest city in sub-Saharan Africa (after Lagos). It is also the second-largest French-speaking city in the world, according to Paris (even though only a small percentage of Kinois speak French correctly),