Kominterna
Kominterna je kratica koja se ustalila kao naziv za Komunističku internacionalu i to Treću internacionalu, osnovanu u Moskvi 1919. godine, koja je radila do 1943 kad je službeno raspuštena.
Osnivanje Kominterne je bila Lenjinova ideja, - ta organizacija trebala je pomoći mladoj sovjetskoj državi da prebrodi Ruski građanski rat. Tako da je Kominterna uspila okupiti one partije, nastale iz radničkog pokreta, koje su prihvatile lenjinističku teoriju i boljševističku taktiku, nasuprot tzv. revizionistima iz Druge internacionale koji su se odrekli oružane borbe kao revoluciolarne metode i pihvatili borbu za radnička prava putem sindikata, slobode štampe i slobodnih izbora unutar institucija parlamentarne demokracije.
Nasuprot revizionista, koji su većinom zadržali naziv socijaldemokrati koji su mnoge radničke partije prihvatile prije Prvog svjetskog rata, pripadnici revolucionarne struje su, po uzoru na rusku partiju, usvojili za sebe ime komunisti, pa odatle i Komunistička internacionala.
Kominterna je održala sedam svjetskih kongresa između 1919 i 1935. U tom vremenu Kominterna je održala i trinajest "Proširenih plenuma" svog Izvršnog komiteta, koji je u osnovi imao istu ulogu kao i puno veći Kongres.
Kominterna je svoj osnivački kongres održala u Moskvi od 2. - 6. marta 1919[1]. Na kongesu je bilo 52 delegata koji su predstavljali 34 partije.[2] Kongres je odlučio osnovati Izvršni komitet sastavljen od predstavnika najvažnijih sekcija i predstavnika partija koje bi se priključile Internacionali. Odluka je bila da se izabere peteročlani biro koji je trebao voditi svakodnevni posao u Internacionali. Ali takav biro nikad nije bio osnovan, pa su Lenjin, Trocki i Hristijan Rakovski kasnije izabrani da rukovode Internacionalom uz predsjednika Izvršnog komiteta Zinovjev. Zinovjevljevu su u radu pomagali Anželika Balabanov (sekretarica), Victor Serge[3] i Vladimir Osipovič Mazin.[4] Glavnu riječ na kongresu imali su Lenjin, Trocki i Aleksandra Kolontaj.
Glavne teme kongresa bile su razlika između "Buržoaske demokracije" i "Diktature proletarijate".[5]
Slijedeće partije i pokreti pozvani su na osnivački Kongres:
Spartakistička liga (Njemačka)
Ruska komunistička partija (boljševika)
Komunistička partija Austrije
Mađarska komunistička partija, u to vrijeme na vlasti je bio Béla Kun ( Mađarska sovjetska republika)
Komunistička partija Finske
Komunistička partija Poljske
Komunistička partija Estonije
Komunistička partija Latvije
Komunistička partija Litve
Komunistička partija Bjelorusije
Ukrajinska komunistička partija (boljševika) (Ukrajinska sekcija Ruske komunističke partije, u osnovi ista partija)
Revolucionarno krilo Češke socijaldemokratske partije
Socijaldemokratska radnička partija Bugarske (Tesni socialisti)
Rumunjska socijaldemokratska partija
Lijevo krilo Srpske socijaldemokratske partije
Lijeva socijaldemokratska partija Švedske (Vänsterpartiet)
Norveška radnička partija
Dansku je predstavljala grupa okupljena oko redakcije časopisa Klasna borba
Komunistička partija Nizozemske
Lijevo krilo Belgijske radničke partije (oni će 1921 osnovati Komunističku partiju Belgije)
grupe i organizacije okupljene oko Francuske sekcije radničke internacionale i sindikatata
Lijevo krilo Socijaldemokratske partije Švicarske
Talijanska socijalistička partija
Revolucionarne grupe iz Španjolske socijalističke radničke partije
Revolucionarne grupe iz Portugalske socijalističke partije
Britanska socijalistička partija (nju je predstavljao John Maclean)- Socijalistička radnička partija (Velika Britanija)
- Industrijski radnici svijeta (Velika Britanija)
Revolucionarne grupe radničkih organizacija iz Irske- Revolucionarni sindikalni povjerenici iz Velike Britanije
Socijalistička radnička partija iz SAD- Lijevo krilo Socijalističke partije Amerike (njih i Ligu socijalističke propagande Amerike je predstavljao Eugene Debs)
- Industrijski radnici svijeta (Sjedinjene države)
Industrijski radnici svijeta (Australija)- Internacionalna unija idustrijskih radnika (Sjedinjene države)
Socijalističke grupe iz Tokija i Jokohame (Japan, predstavnik Sen Katajama)- Komunistička internacionala mladih (nju je predstavljao Willi Münzenberg)[6]
Na kongres su došli: Komunistička partija Rusije, Njemačke, Austrije, Mađarske, Poljske, Finske, Ukrajine, Latvije, Litve, Bjelorusije, Estonije, Armenije, predstavnici komunističkih grupacija iz; Čehoslovačke, Bugarske, Srbije, Britanije, Francuske i Švicarske. predstavnici njemačke manjine iz Volge, Lijeva socijaldemokratska partija Švedske, predstavnici Balkana iz Rusije, Lijevo krilo socijalističkog udruženja Zimmerwald iz Francuske, Nizozemski socijaldemokrati, Socijalistička partija Amerike i Liga socijalističke propagande Amerike, Socijalistička radnička partija Kine, Korejska radnička unija. Te Turkestanska, Turska, Gruzijska, Azerbajdžanska i Perzijska sekcija iz Centralnog biroa za istočne narode i Komisija Zimmerwalda [2]
.jpg?lang=sh)
Partije u raznim zemljama, koje su pristupile Kominterni, proglašene su sekcijama te nadnacionalne organizacije. To je bio slučaj i sa Komunističkom partijom Jugoslavije, osnovanom 1919. Većinom je djelovanje tih partija u njihovim zemljama bilo zabranjeno (u Kraljevini SHS to se dogodilo donošenjem Zakona o zaštiti države 1921. dok je prije toga Obznanom zabranjena komunistička propaganda), pa su nastavile djelovati u ilegali. To je naravno pridonijelo tome da uglavnom posve izgube samostalnost, te je, osobito 1930-ih godina, politika Kominterne bila potpuno podređena državnim interesima SSSR-a.
Mnogi komunisti iz celog sveta su imali slepu veru u Kominternu. Rodoljub Čolaković je 1933. godine, prilikom svoje posete predstavniku KPJ u Kominterni, Grguru Vujoviću, zabeležio sledeće:
Kominterna je bila smještena u višespratnu zgradu, zelenkaste fasade, u Mohovoj ulici. Ušao sam u nju svečano raspoložen. Tu u toj nelijepoj zgradi, koja podsjeća na k u će r inu za iznajmljivanje, je štab svjetske revolucije; ovdje rade, mislio sam, najodabraniji ljudi međunarodnog komunističkog pokreta. Za sve nas, komuniste, koji nismo učestvovali u radu međunarodnih foruma, te nismo znali šta se sve događa iza fasade čuvene monolitnosti, koliko u njihovom radu dolaze do izražaja sukobi raznih ambicija i interesa, Kominterna je bila oličenje komunističke načelnosti, budnosti, mudrosti, i dalekovidosti, čije smo odluke i rezolucije ne samo primali kao vojnici, nego tvrdo vjerovali u nepogrešivost svakog njihovog slova.[7]
U skladu s tim interesima, Staljin je u vrijeme Drugog svjetskog rata 1943 raspustio Kominternu, da ne kvari odnose sa zapadnim saveznicima. Jačanjem hladnog rata, godine 1947 kao nasljednik Kominterne osnovan je Informbiro.
- ↑ Berg, Nils J. I kamp för Socialismen - Kortfattad framställning av det svenska kommunistiska partiets historia 1917-1981. Kongres je otvoren komemoracijom na Karla Libknehta i Rosu Luxemburg, koji su nedavno ubijeni od frajkora (Freikorps) za vrijeme Spartakističkog ustanka. Stockholm: Arbetarkultur, 1982. str. 19.
- ↑ 2,0 2,1 Marxist Internet Archive
- ↑ Serge, Victor: Memoirs of a Revolutionary (On se zapravo zvao Viktor Ljvovič Kibaljčič, a kasnije se prezvao u 'Viktor Serge', bio je bivši anarhist, koji se uspeo do člana Centralnog komiteta Ruske komunističke partije. Vjerovao je da je za svoj uspon u partijskoj hijerarhiji - bilo odlučujuće to što je dobro znao brojne evropske jezike)
- ↑ First Congress of the Communist International
- ↑ Marxist Internet Archive
- ↑ First Congress of the Communist International
- ↑ Petar Požar, Jugosloveni žrtve staljinskih čistki (str. 221-231), Beograd, 1989.
- Lenjinov govor: Na Trećoj Internacionali (
snimak) - Arhiv Kominterne (ru)
- Article on the Teća internacionala (Kominterna) na stranicama Encyclopedia Britannica (en)
- Radničke internacionale na stranicama Marxističkog internet arhiva (en)